Kuzey Afrika’nın egzotik ülkesi Fas Krallığı; sürprizlerle dolu şehirleri, ılıman iklimi ve kültürel zenginliği ile baş döndürücü bir ülke. Burası Atlas Okyanusu’nu Akdeniz’e bağlıyor, İspanya’yı kendisinden ayıran Cebelitarık Boğazı ile de cazibesine cazibe katıyor. Fas isminin kendi dilindeki anlamı “en batıdaki yer”, Arapça’daki anlamı “akşam”. İngilizce adı “Morocco” ülkenin ortasında bulunan Marakeş’ten türemiş. Türkçe’deki adınıysa Osmanlı feslerinin Fes şehrinde üretilmesinden dolayı Fas olarak almış. Hatta Fas, 19. yüzyıl başlarına kadar fes üretiminin başlıca merkezi olmuş ve II. Mahmut döneminden itibaren en kaliteli fesler hep Fes’ten getirtilmiş.

Rabat – Kasbah

Fas tarih öncesi çağlara dayanan uzun bir  geçmişe sahip. Rabat, Kazablanka ve diğer şehirlerde bulunan arkeolojik bulgulara göre ülke topraklarında çok eski çağlardan bu yana yaşam var. M.Ö 2000 yıllarından itibaren de Berberiler’in yaşadığı biliniyor.

Bir Berberi

7. yüzyılda İslam ordularının bölgeyi fethinden sonra Fas, Arap kültürünün etkisinde kalmış. Berberiler’in büyük çoğunluğu Arap kıyafetlerini, geleneklerini, kültürlerini ve İslam dinini benimsemiş.

Cap Spartel, Atlas Okyanusu ve Akdeniz’in birleştiği yer

Fransa 1912 yılında ülke üzerinde himaye kurdu. 2 Mart 1956’da Paris‘te imzalanan Fransız-Fas Anlaşması’ndan sonra Fas’taki Fransız himayesi resmen sona erdi. Fas bağımsızlığını ilan etti, şeriatle yönetilen anayasal monarşi rejimiyle idare edilmeye başlandı. Günümüzde ülkede şeriat rejimi etkisiyle kadınların çoğunun başı kapalı, az sayıda başı açık kadın var. Ancak bu rejime rağmen halk özgürce konuşabiliyor ve hapiste hiçbir gazeteci yok! Ayrıca gelen turistlere kıyafet konusunda bir yaptırım yok.

Fas

Essaouira – Bastion Borj El Barmil

Fas, Afrika Birliği’nin Batı Sahra’nın ilhakını kabul etmemesi yüzünden 1984 yılında birlikten ayrıldı ve 2017 yılına kadar Afrika Birliği’nde olmayan tek Afrika ülkesi oldu. 2017 yılında tekrar Afrika Birliği üyeliğine kabul edildi.

Fas

Ziz Vadisi

Lakabı “halkın babası” olan Kral Mohammed VI halk tarafından çok sevildi. Çünkü lakabı “derin devlet babası” olan babası Hassan II’nin baskıcı rejimine son verdi. Hz. Ali soyundan gelen Kral Mohammed VI, babasından miras kalan $ 600.000.000’ı almayıp halkın temel ihtiyaçlarının karşılanması için bir vakfa bağışladı, halkın içinde korumasız dolaştı.

Fas

Rabat – Muhammed V Mozolesi yanı

Fas’a nasıl gidilir?

İstanbul’dan Kazablanka’ya 5 saat süren direkt uçuşlar var. Ayrıca aktarmalı uçuşlar da bulunuyor.

Dünyanın her yerine butik turlar düzenleyen Mehmet Altay’ın bir organizasyonu ile Fas turuna katıldım. Mehmet’in düzenlediği Fas turu içerik açısından gerçekten de çok dolu. Eğer siz de böyle bir tura katılmayı düşünürseniz Mehmet’e DM gönderip iletişime geçebilirsiniz. (Instagram: mehmetaltie / (541) 537-1225)

Fas harita Kaynak:Wikipedia (Flad and others (see history of original file)Seryo93 (derivative) – Own derivative from File:Morocco (orthographic projection).svg, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=41886177)

Fas için vize almak gerekiyor mu?

Türk vatandaşları ülkeye giriş tarihinden itibaren 6 ay süreyle geçerli pasaport hamili olmaları hâlinde Fas’a yapacakları 90 güne kadar ikamet süreli seyahatlerinde vizeden muaf. Ancak 100.000 Dirhem (yaklaşık 9.000 Avro) ve üzeri miktarda deklare edilmemiş dövizin sokulması veya ülkeden çıkarılması yasak.

Kardeşimle Rabat Kasbah’tayız

Fas’ta gezilecek yerler listesi

Fas turu sırasında tahmininizin üzerinde yeşil bir doğa görüyor, gözlerinizi yeşile, çöle, okyanusa, tarihe doyurup dönüyorsunuz. Ülkenin değişik kentlerindeki 27 adet kraliyet sarayını uzaktan da olsa görebiliyorsunuz. Eğer dağları ve kayak sporunu seviyorsanız, Atlas Dağları’nda bulunan İfran, “Fas’ın İsviçre’si” olarak adlandırılıyor. 1928 yılında Fransızlar tarafından bir İsviçre köyüne benzetilerek inşa edilen kayak merkezi, günümüzde kış sporları severler tarafından tercih edilen önemli bir yer. 3.200 metre ile Afrika’nın en yüksek kayak merkezi olan Oukaïmeden ise Atlas Dağları’nda tüm heybetiyle misafirlerini kucaklıyor.

İfran’da göl kenarı

Fas’ın uluslararası ününde Hollywood’un da büyük etkisi var. Gerçi 1942 yılı yapımı Kazablanka filmi Fas’ta değil Burbank, Kaliforniya’daki Warner Brothers Stüdyoları’nda çekildi. Ancak yine de çoğu kişi Kazablanka’ya Rick’s Cafe’yi görmek umuduyla geliyor. Üstüne bir de dünyayı kasıp kavuran Game Of Thrones dizisinin bazı bölümleri Atlas Stüdyoları’nda ve Aït Ben Haddou, Essaouira yerleşimlerinde çekilince Fas’ın popülaritesi daha da arttı.

Fas’ın en önemli geçim kaynağı tarım ve balıkçılık. Dünyanın en büyük sardalya balığı ihracatçısı, dünyanın tek argan yağı üreticisi. Ayrıca 7 farklı üzüm bağı bölgesi var ve yılda 40 milyon şişe şarap üretiliyor.

Kadın kooperatifinde argan yağı üretiliyor

Fas yaz mevsiminde çok sıcak, kış mevsiminde oldukça soğuk bir ülke. Çölde ise her mevsim gün ağarmadan önce ve gün batımından sonra ısı düşüyor. İklim koşulları nedeniyle erkekler gellaba, kadınlar süslü kaftan giyiyor. Bu kıyafet yaz-kış koruma sağlıyor.

Geleneksel giysi gellaba

Gelelim Fas gezilecek yerler listesine…

Todra Kanyonu

Kazablanka

Afrika’nın Marsilya’sı denilen Kazablanka (Casablanca); batının modernliği ile Arap gelenekselliğinin birleştiği, unutulmaz filmlere, özellikle de Humphrey Bogart ve Ingrid Bergman’ın efsane filmi Casablanca’ya ilham veren bir kent. Kazablanka medya sanatları dalında UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağı Programına dâhil olmasıyla da adını duyuruyor.

Kazablanka – Hassan II Camii

Rabat

Fas’ın başkenti olan Rabat, ülkenin kuzeybatı kıyısında Bou Regreg Irmağı’nın denize döküldüğü yerde bulunuyor. Önemli bir yönetim ve öğretim merkezi olan şehirde sanayi de gelişmeye devam ediyor. 1955 yılındaki bağımsızlıktan bu yana ülkenin hem politik hem de idari anlamda başkenti olan Rabat, daha çok politik yönüyle tanınıyor ancak kültürel yapısı ve zengin tarihiyle de ziyaretçilerine pek çok seçenek sunuyor. Rabat, Modern Başkent ve Tarihi Şehir: Ortak Bir Miras olarak UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde bulunuyor.

Fas

Rabat – Muhammed V Mozolesi Batı Köşkü

Şafşavan (Chefchaouen)

Şafşavan (Chefchaouen), ülkenin kuzeybatısında yer alan küçük bir şehir. Aynı adlı ilin merkez kenti konumundaki Şafşavan, mavi boyalı evleriyle adını duyuruyor.

Fas

Şafşavan (Chefchaouen)

Fes

Fes; Fes – Boulemane bölgesinde bulunuyor. Bir bilim insanı olan Molla İdris burayı 789 yılında Orta Atlas Dağları’nın eteğinde bir İslam şehri olarak kurmuş. 13.-14. yüzyıllarda Marinid Sultanlığı’nın başkenti olmuş ve 1912 yılına kadar ülkenin başkenti olarak kalmış. İslam kültürünün etkisiyle kendine has bir dokusu olan kent, aynı zamanda Fas’ın İslam başkenti sayılıyor. Birçok Müslüman ülkede kullanılan fes, adını başlıca üretim merkezi olan Fes şehrinden alıyor. Dünyanın en büyük labirentlerinden biri olan Fes Medina’sının sokaklarının toplam uzunluğu yaklaşık 90 kilometre uzunluğunda. Fes Medinası, UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde bulunuyor.

Fas

Fes

Meknes

Fas’ın tam ortasında yer alan Meknes, ülkenin 4 imparatorluk şehrinden biri. 11. yüzyılda bir Berberi hanedanlığı olan Murabıt Hanedanlığı tarafından kurulmuş. 17. yüzyılda Alevi hanedanından Sultan Moulay İsmail ibn Şerif (1672-1727) burayı başkent yapmış. İsmini Miknasa (Amazigh dillerinde Imeknasen) olarak bilinen bir Amazigh (Berberi) kabilesinden almış. Meknes tarihi kent bölgesi, UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde yer alıyor.

Fas

Meknes – Agdal Sarnıcı (Basin)

Volubilis Antik Kenti

Volubilis Antik Kenti, Kuzey Afrika’nın en iyi korunan kalıntılarına ev sahipliği yapıyor. M.Ö 3. yüzyılda Kartacalı sömürgeciler tarafından Zerhoun Dağı’nın eteklerinde kurulan şehir; Libya-Berberi ve Moritanya, Roma, Hristiyan ve Arap-İslam gibi bir çok kültürü içinde barındırmış. Tarih öncesi dönemden İslami döneme kadar çok çeşitli göçlere, kültürel geleneklere ve kayıp kültürlere ev sahipliği yapan Volubilis Antik Kenti; UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde bulunuyor.

Fas

Volubilis Antik Kenti

Sahra Çölü

Sahra Çölü dünyanın en büyük sıcak çölü. Neredeyse tüm ABD’yi kaplayacak kadar büyük olan çöl, Afrika kıtasının % 30’unu oluşturuyor, 11 ülkeye yayılıyor. “Sahra” Arapça’da “Çöl” demek, sonradan özel isme dönüşmüş. Sahra Çölü adından da anlaşılacağı gibi çok kurak ama 1979, 2016 ve 2018’de kar yağmasıyla hatırlanıyor. Burası mineraller bakımından o kadar zengin ki Amazon bölgesindeki bitkiler bile Sahra Çölü’nden gelen rüzgârla besleniyor. Her yıl yaklaşık 40 milyon tonluk kum, Sahra Çölü’nden Amazonlar’a seyahat ediyor. Seyahat eden kum tanelerindeki fosfor, Amazonlar için gübre görevi görüyor. Dünyanın 2. en uzun duvarı Sahra Çölü’nde bulunuyor. Fas-Moritanya arasındaki Fas Duvarı (Berm Duvarı – Batı Sahra Banketi) yaklaşık 2.700 km uzunluğunda. Fas; kontrolü altında tuttuğu bölgeleri, Polisario Cephesi’nin aynı bölge üzerinde ilan ettiği Sahra Demokratik Arap Cumhuriyeti’nden ayırmak için bu duvarı inşa etti.

Fas

Sahra Çölü

Merzouga; Sahra Çölü’nün kenarında, Cezayir sınırına yakın bir yerleşim. Her yer göz alabildiğince kum tepelerinden oluşuyor. Zaten burayı özel yapan en önemli şey de kum tepelerinde yaşayacağınız deneyim! Konaklama yapacağınız Amazigh (Berberi) çadırlarına ulaşmak için bir süre çölden gidiyorsunuz. Araçlar belli bir yere kadar getiriyor, sonrasını 4×4 araçlarla gidiyorsunuz. Burada mevsimine göre gün doğumu veya gün batımında develerle kum tepelerine gidiyorsunuz. Kum tepelerindeki deve gezisi de Fas turu sırasında sizi en çok etkileyecek deneyim oluyor!

Merzouga Kum Tepeleri

Erfoud, Fas’ın doğusundaki Drâa-Tafilalet bölgesinde bulunuyor. Sahra Çölü’ne kolaylıkla gitmek isteyenler için çöl kumullarına en yakın şehir burası. Erfoud ve çevresindeki bölgenin görüntü ve jeoloji açısından Mars’a çok benzediği belirlendiği için Mars analog araştırmalarında saha araştırma lokasyonu olarak bölgeye yoğun bir ilgi var.

Varzazat (Ouarzazate), Fas film endüstrisinin merkezi ve film dalında UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağı Programına dâhil. Şehrin güneyinde Sahra Çölü başlıyor ve çöl temalı pek çok film burada çekildi. Şehrin yakın çevresi Berberiler’in kurduğu pek çok kasbah (kale yerleşimi) ile çevrili. Şehrin 5 km yakınındaki Atlas Stüdyoları da Çağrı, Nil’in Mücevheri, Mumya, Gladyatör, Büyük İskender, Babil gibi pek çok Hollywood filminin yanı sıra son yılların televizyon fenomeni Game of Thrones için de plato olarak kullanıldı.

Atlas Film Stüdyoları

Aït Ben Haddou

Aït Ben Haddou; Atlas Dağları’nın eteklerindeki Ounila Vadisi’nde, Sahra Çölü ve Marakeş arasındaki eski bir kervan yolu üzerinde yer alıyor. Burası eski Sudan’ı Dra Vadisi ve Tizi-n’Telouet Geçidi üzerinden Marakeş’e bağlayan ticari yol üzerindeki birçok ticaret noktasından biriymiş. Aït Ben Haddou, ana toprak yapı türlerini gösteren seçkin bir örnek olarak UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde bulunuyor.

Aït Ben Haddou

Marakeş

Ülkenin ilk başkenti olan Marakeş, Fas’ın orta kısmında bulunuyor. Atlas Dağları’nın dibinde yer alan kent, Atlantik ile arasında bir geçiş noktası oluşturuyor. İsmi Berberi dilinde “Tanrıların Ülkesi” anlamına geliyor, binalarının renklerinin kiremit tonlarında olması nedeniyle de “Kızıl Şehir” olarak anılıyor. 18 km surları ve 10 kapısı ile burası âdeta bir masal şehrini andırıyor. Marakeş Medinası, UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde yer alıyor.

Marakeş – Majorelle Bahçesi

Suveyra (Essaouira)

Suveyra (Essaouira), 18. yüzyılda Alevi Sultanı Muhammed ben Abdullah tarafından büyük bir liman ve ticaret merkezi olarak kurulmuş. Atlas Okyanusu kıyısındaki tarihi şehir Essaouira; deniz-güneş-kum üçlüsünü yaşatan, sanat ve kültürün iç içe geçtiği, insanı mutluluk sarhoşu yapan bir yer. Burası müzik dalında UNESCO yaratıcı şehirler ağına dâhil. Essaouira Medinası, UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde bulunuyor.

Fas – Essaouira

Tetuan (Tétouan)

Fas’ın Akdeniz’deki iki önemli limanı arasında yer alan Tetuan (Tétouan) şehri, Martil Vadisi boyunca uzanıyor. Tetuan, Fas ile Endülüs arasında ana temas noktası olarak hizmet ettiğinden 8. yüzyıldan itibaren İslami dönemde özel bir öneme sahip olmuş. Tetuan Medinası, Granada Savaşı’ndan sonra İspanya tarafından sınır dışı edilen Endülüslü mülteciler tarafından yeniden inşa edilmiş. Tetuan Medina’sı Fas şehirlerindeki medinaların en küçüklerinden biri olmasına rağmen en eksiksiz ve en bozulmamış olanı kabul ediliyor ve UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde bulunuyor. Tetuan ayrıca Zanaat & Halk Sanatları alanında UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağı’na dâhil.

Tetuan (Tétouan) – Feddan Parkı

Tanca (Tangier)

Cebelitarık Boğazı’nın güney yakasında yer alan Tanca (Tangier), Fas’ın Avrupa’ya en yakın şehri. Doğusundaki Akdeniz’i batısındaki Atlas Okyanusu ile buluşturuyor. Stratejik konumu ve liman oluşu nedeniyle adını bir zamanlar uyuşturucu, kaçakçılık ve casusluk trafiğinin merkezi olarak duyuruyormuş ama Fas 1956 yılında bağımsızlığını kazandıktan sonra yasa dışı aktiviteleriyle değil, turistik özellikleriyle ön plana çıkmaya başladı. Orta Çağ’ın en büyük Müslüman seyyahı İbn Battuta’nın mezarı da Tanca’da bulunuyor.

Tanca (Tangier) – Kasbah Meydanı

El Jadida

Atlas Okyanusu kıyısındaki El Jadida, ülkenin popüler bir sayfiye kenti. Her yıl ağustos ayında 3.500 atlı şövalyenin katılımıyla düzenlenen Uluslararası Jawhara Festivali’ne ev sahipliği yapıyor. Portekiz’in Mazagan şehri olarak bilinen El Jadida, UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde yer alıyor.

Fas

El Jadida

Fas Mutfağı

Fas mutfağı benim damak tadıma çok uygun bir mutfak değil. Çeşit az, lezzetler yapıldığı yere göre değişkenlik gösteriyor. Kuzey Afrika, Arap ve Endülüs etkileri taşıyan Fas mutfağında en çok et tüketiliyor. Sebze, deniz ürünleri, bolca sarımsak ve baharat kullanılıyor.

Fas mutfağı

Etey

Ülkede en çok etey yani naneli yeşil çay tüketiliyor. Çayın servisi hep şekerli yapılıyor, eğer şekerli içmek istemiyorsanız sipariş verirken “no sugar” diye belirtmeniz gerekiyor. Demleme siyah çay kültürü yok. Eğer siyah çay içmek istiyorsanız Lipton marka ismi siyah çay isminin önüne geçtiğinden “Lipton no sugar” demeniz gerekiyor.

Etey

Kuskus

Kuskus iri taneli irmikle yapılıyor. Dana, kuzu, tavuk etiyle pişiriliyor ya da üzerine tahinli şeker dökülerek servis ediliyor.

Kuskus

Tajin

Tajin hem ülkenin geleneksel lezzetinin hem de pişirildiği konik kapaklı toprak pişirme kabının adı. Kapaklı güveçlerde servis edilen tajin; et, üzüm ve nohutla pişiriliyor.

Tajin

Harira Çorbası

Harira çorbası, nohut ve mercimekle yapılıyor.

Fas mutfağı – Harira

Pastilla

Pastilla; ince açılmış hamurun arasına tavuk eti, deniz ürünleri, pudra şekeri ve tarçının harmanlanmasıyla hazırlanıyor. Bu ünlü hamur işi, Fes şehrinin özel yemeği.

Pastilla

Egzotik bir hava almak ve farklı bir kültürle tanışmak istiyorsanız, Kuzey Afrika’nın en güzel ülkelerinden biri olan Fas’ı mutlaka gezi listenize almalısınız.

Keşfetmeniz dileğiyle…