Kazakistan – Orta Asya’daki Atayurdumuz

Kazakistan ya da resmi adıyla Kazakistan Cumhuriyeti 7 bağımsız Türk devletinden birisi. Burası 2.724.900 km² yüzölçümü ile sadece Orta Asya’nın en büyük yüzölçümüne sahip ülkesi değil, aynı zamanda dünyanın en büyük dokuzuncu ülkesi. Gelecekte petrol ve doğalgaz zenginliği açısından büyük rol oynayacağı düşünülen ülkenin ismi Kazak (gezgin, maceraperest veya yasadışı) ve Stan (toprak veya ulus)tan geliyor. Yani Kazakistan gezginlerin ülkesi.

Kazakistan harita Kaynak:Wikipedia (By Turkish Flame – Image:Russian Federation (orthographic projection).svg by S Solberg J + own work,This W3C-unspecified vector image was created with Inkscape.Aquarius.geomar.deThe map has been created with the Generic Mapping Tools: http://gmt.soest.hawaii.edu/ using one or more of these public-domain datasets for the relief:ETOPO2 (topography/bathymetry): http://www.ngdc.noaa.gov/mgg/global/global.htmlGLOBE (topography): http://www.ngdc.noaa.gov/mgg/topo/gltiles.htmlSRTM (topography): http://www2.jpl.nasa.gov/srtm/বাংলা | English | français | italiano | 日本語 | македонски | sicilianu | +/−Permission is granted to copy, distribute and/or modify this document under the terms of the GNU Free Documentation License, Version 1.2 or any later version published by the Free Software Foundation; with no Invariant Sections, no Front-Cover Texts, and no Back-Cover Texts. A copy of the license is included in the section entitled GNU Free Documentation License., CC BY 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=5112589)

Kazaklar tarihte ilk olarak Nogay Hanlığı’nı kurmuş. Daha sonra bu devlet Kazak Hanlığı’na dönüşmüş. 1847 yılına kadar Orta Asya’daki tüm Türk boyları Kazak Hanlığı’nın altında yaşamış. 1847’de Rusya’nın hakimiyetine girmişler, Çarlık Rusyası yıkılınca kısa bir süre bağımsız kalmışlar, 1920 yılında SSCB hakimiyetine girmişler. 1991 yılında SSCB’nin dağılması ile birlikte bağımsızlıklarını ilan etmişler.

Eski Kazaklar dünyada dolaşan ve at binen ilk insanlar. Geleneksel göçebe evleri olan yurtlar katlanır bir çadırdan oluşuyor ve tahta çerçeve keçe ile kaplı.

Kazakistan

Ülkede Kazakça ve Rusça resmi dil. Şehirde daha çok Rusça, kırsalda ise Kazakça konuşuluyor. Kiril alfabesi halen kullanılıyor. İngilizce bilen insan sayısı oldukça az. Hatta uluslararası havalimanındaki görevliler bile İngilizce bilmiyor diyebilirim. Şansınızı Türkçe konuşarak deneyebilirsiniz. Türkçe bilen birine denk gelebilir ya da ortak kelimelerden birbirinizi anlayabilirsiniz.

Kazakistan Cumhuriyeti’nin para birimi KZT (tenge). Ülkede yaptığım alışverişlerde hiç bir yerde USD geçtiğini görmedim. Hatta 2 USD’lik SİM kartı alabilmek için para bozdurmak uğruna bayağı bir sıkıntı da çektim. (Bankada döviz bozdurmak istediğimde oradan oraya gönderdiler. En sonunda pes edip para bozdurmadan dışarı çıktım)

İpek Yolu nedir?

Binlerce yıl boyunca yörükler kalabalık büyük baş hayvan sürülerini gütmüş, bölgenin yamaçları ve nehir vadilerinde zengin toprakları işlemiş. Değerli kürklerin sevk edildiği tarihi İpek Yolu ve Baharat Yolu’nun her ikisinin de buradan geçmesi Kazakistan’ı kültürel, ticari ve ekonomik anlamda Asya ile Avrupa arasında önemli bir köprü konumuna getirmiş.

Ticaret yolu olarak kullanılan İpek Yolu ile Çin’den alınan ipek ve baharat batıdaki Mısır, Roma gibi dönemin ünlü ülkelerine ulaşmış. Bu yol ismini taşınan ürünlerin en önemlisi olarak kabul edilen ipekten almış.

İpek yolu haritası (Kırmızı çizgiler kara yolunu, mavi çizgiler deniz yolunu gösteriyor) Kaynak:Wikipedia (By Whole_world_-_land_and_oceans_12000.jpg: NASA/Goddard Space Flight Centerderivative work: Splette (talk) – Whole_world_-_land_and_oceans_12000.jpg, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=10449197)

İpek Yolu tarih boyunca bir ticaret güzergâhı olmasının yanı sıra farklı kültürlerin, fikirlerin, dinlerin ve kültürel deneyimleri aktaran bilgelerin ve gezginlerin takip ettiği bir yol olmuş. Doğu kültürü böylelikle batı ülkelerinde tanınmış. Dolayısıyla buranın insanlık tarihinde çok önemli bir yeri var.

Türk Konseyi’nin Genel Sekreter Dr. Ömer Kocaman önderliğinde hazırladığı Modern İpek Yolu Ortak Tur Paketi projesi ile de gözler yeniden bölgenin tarihi değerlerine ve zenginliklerine çevriliyor.

Kazakistan’a nasıl gidilir?

İstanbul’dan Çimkent’e direkt uçuşlar 5 saat sürüyor.

Ülkeye Türkistan Valisi Zhanseit Tuimebayev önderliğinde Türkistan’da gerçekleştirilen 2018 Turizm ve Yatırım Forumu’na katılmak üzere geldim. Türkistan’da uluslararası düzeyde organize edilen ilk yatırım ve turizm forumunun teması Kadim Türkistan-Yeni İmkânlar idi. Foruma yatırımcılar, çok uluslu şirketler, finans kurumları ve banka yöneticileri olmak üzere 500’ün üzerinde yabancı konuk katıldı. Forumda Türkistan’ın potansiyeli, yatırım imkânları, turizm olanakları ve bölgenin tarihi değerleri konuşuldu.

Kazakistan – 2018 Turizm ve Yatırım Forumu

Ülkeyle ilgili ilk şokumu daha önce adını bile duymadığım SCAT Airlines’a bindiğimde yaşadım. Uçağa biner binmez kendimi zaman makinesinde 50 yıl önceye ışınlanmış gibi hissetmiştim. Görünen o ki beni Kazakistan’da eski zamanlara yapılacak ilginç bir gezi beklemekteydi.

SCAT Airlines’a binenler ellerinde bir sürü torba ile yerlerine yerleşmeye çalışıyordu. Ben exit (acil çıkış) sırasındaki yerime oturduğumda minik el çantamı yere bırakmam uygun olur mu diye düşünürken yanımdakiler sözde acil çıkış olan alanı pazar torbalarıyla doldurmuştu bile. Güvenlik açısından sakıncalı olan bu duruma umarım daha fazla izin vermezler. (Sonradan öğrendiğime göre Kazaklar İstanbul’dan alışveriş yapmayı çok seviyorlar. O nedenle de Kazakistan’a elleri ekstra dolu geliyorlar. Zaten Çimkent-İstanbul dönüş uçağında bu fazla bagaj sahneleri yaşanmadı.)

İnsanların bir diğer dikkatimi çeken özelliği ise birbirlerini iteklemeleri ve sırada kafalarına göre öne geçmeleri oldu. Türk olarak hoşlanmadığım itekleme huyunda Kazaklar sanki bizden bir tık daha ilerideydi.

Kazakistan’a vize almak gerekiyor mu?

Kazakistan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarından vize istemiyor. Ülkeye girerken aşağıdaki formu doldurup 30 güne kadar vizesiz girebiliyorsunuz.

Gümrükten geçip bavulları teslim aldıktan sonra sıkı bir x-ray kontrolü var.

Bu kontrol öncesi birisi yanıma gelip fazla rakı getirdiğini, benim bir kısmını geçirip geçiremeyeceğimi sordu. Sanırım ülkeye fazla sayıda alkol sokulmaya çalışılıyor ve bu da kontrollerde engelliyor.

Kazakistan gezilecek yerler

Ülke çok büyük olduğu için buraya gelirken ısı farklılıklarını göze almalısınız. Örneğin ülkenin güneyindeki Türkistan bölgesi her mevsim sıcakken Astana’da kışın – 40 °C’ler görülebiliyor.

Almatı

Almatı mimarisi, ferah parkları ve modern eğlence merkezleri ile ünlü. Central State Museum (Devlet Merkez Müzesi) ülkenin en büyük kültür merkezi olarak kabul ediliyor. Şehir sınırında yer alan Büyük Almatı Gölü her mevsim farklı bir renge bürünüyor ve nefes kesici bir güzelliğe sahip.

Almaty (Almatı)

Astana

Ülkenin modern başkenti Astana, Kazakistan’ın en eski üniversitelerinden biri olan L.N. Gumilev Avrasya Milli Üniversitesi’ne ev sahipliği yapıyor. Kazakistan Milli Tarih Müzesi ise dünyanın en büyük müzelerinden birisi. 147.000 m² yer kaplayan 8 katlı müzede eserler 7 farklı salonda sergileniyor. Hazret Sultan Camii yaklaşık 8.000 kişilik kapasitesiyle ülkenin en büyük camisi. Uzun kavak anlamına gelen 105 metre yüksekliğiyle dikkat çeken Baiterek Kulesi şehrin sembolü halinde.

Astana

Çimkent

Ülkenin en büyük 3. şehri Çimkent çevresinde pek çok doğal güzelliğe ev sahipliği yapıyor.

Çimkent

Türkistan

1389 yılında Timur tarafından yaptırılan Hoca Ahmed Yesevi Türbesi, UNESCO Dünya Mirası listesinde yer alıyor. Türbe ülkenin en önemli değerlerinden birisi sayılıyor.

Türkistan – Hoca Ahmed Yesevi Türbesi

Trans-Ili Alatau

Trans-Ili Alatau muhteşem dağlar, dev buzullar, güzel vadiler ve göller ile çevrili bir milli park. Trans-İli Ala Dağları’nın en yüksek noktası ise 4.979 metre ile Talgar Tepesi.

Trans-Ili Alatau

Kolsay Gölleri

Buzul suları ile kaplı 3 göl yoğun ormanlarla çevrili. Kuzey Tanrı Dağları’nın İncisi olarak ün salan Kolsay Gölü doyumsuz manzarası ve masmavi suyu ile herkesi kendisine hayran bırakıyor.

Kolsay Gölü Ulusal Parkı

Baikonur Cosmodrome (Baykonur Uzay Üssü)

Baykonur kasabasının 320 km kadar güneydoğusundaki Seyhun Nehri’nin kıvrımındaki bozkırda kurulmuş olan Baikonur Cosmodrome (Tyuratam) dünyanın en eski ve en büyük uzay fırlatma üssü. Dünyanın ilk gözlemcisi olan Sputnik 1957’de oradan fırlatıldı. İlk insan uzay uçuşu 1961’de Yuri Gagarin ile oradan çıktı.

Baikonur Cosmodrome (Baykonur Uzay Üssü) Kaynak:Wikipedia (By NASA/Bill Ingalls – http://mediaarchive.ksc.nasa.gov/detail.cfm?mediaid=40359 (direct link), Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=6439094)

Aktau (Akdağ)

Mangışlak Yarımadası’nda yer alan Aktau Hazar kıyılarında bulunan tek liman kenti. Ülkenin zengin petrol ve gaz yatakları burada bulunuyor.

Aktau (Akdağ) Kaynak:Wikipedia (By AnastassiyaL – Own work, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=14728233)

Şimdi benim Kazakistan turu ilgili en önemli düşüncemi söyleyim: Seyahat ettiğiniz her ülkede alışkanlıklarınızı devam ettirmeniz mümkün olmayabiliyor. Kazakistan’a gelirken de beklentilerinizi bilmeniz çok önemli. Burada ne kadar esnek olur, değişikliklere ne kadar açık olursanız o kadar çok şey keşfedebilirsiniz. Bana göre Kazakistan şehir hayatından çok kırsala geçip eşsiz güzellikteki doğasıyla tanışmak için güzel bir ülke. Burası henüz turistik olmamış ama işte tam da bu sebeple özelliklerini korumuş olan bir ülke!

Belki kırsala gittiğinizde toz dumanla karşılaşacaksınız. Belki tuvalet bulamayacaksınız. Daha doğrusu tuvalet olacak ama sizin bildiğiniz gibi değil. Ana binaların dışında, küçük bir paravanla ayrılan, kapısı olmayan yan yana delikler göreceksiniz. İşte bunlar buranın tuvaletleri!

Kazakistan’da tuvaletler

Ancak bu ülkede bozkırlarda gezinen atlara hayranlıkla bakacak, elinize aldığınız bir kartalın çıkardığı sesleri şaşkınlıkla dinleyecek, yurt yaşamına ilgiyle tanık olacak, parmak ısırtan lezzette yemekler yiyecek, naif, güler yüzlü ve misafirperver insanı ile karşılıklı oturup sohbet ederken kendinizi evinizde hissedecek, hatta ayrılırken benim gibi iki damla göz yaşı dökeceksiniz.

Kazakistan pek çok farklı zenginliği aynı anda sunan bir coğrafya. Bunu bilin yeter!