Kazakistan ya da resmî adıyla Kazakistan Cumhuriyeti, 7 bağımsız Türk devletinden biri. Burası 2.724.900 km² yüzölçümüyle Orta Asya’nın en büyük yüzölçümüne sahip ülkesi. Gelecekte petrol ve doğalgaz zenginliği açısından büyük rol oynayacağı düşünülen ülkenin ismi Kazak (gezgin, maceraperest veya yasadışı) ve Stan (toprak veya ulus) kelimelerinden geliyor. Yani eğer bir gezginseniz, Kazakistan size hitap eden bir ülke olacaktır.

Kazakistan harita Kaynak:Wikipedia (By Turkish Flame – Image:Russian Federation (orthographic projection).svg by S Solberg J + own work,This W3C-unspecified vector image was created with Inkscape.Aquarius.geomar.deThe map has been created with the Generic Mapping Tools: http://gmt.soest.hawaii.edu/ using one or more of these public-domain datasets for the relief:ETOPO2 (topography/bathymetry): http://www.ngdc.noaa.gov/mgg/global/global.htmlGLOBE (topography): http://www.ngdc.noaa.gov/mgg/topo/gltiles.htmlSRTM (topography): http://www2.jpl.nasa.gov/srtm/বাংলা | English | français | italiano | 日本語 | македонски | sicilianu | +/−Permission is granted to copy, distribute and/or modify this document under the terms of the GNU Free Documentation License, Version 1.2 or any later version published by the Free Software Foundation; with no Invariant Sections, no Front-Cover Texts, and no Back-Cover Texts. A copy of the license is included in the section entitled GNU Free Documentation License., CC BY 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=5112589)
Kazaklar tarihte ilk olarak Nogay Hanlığı’nı kurmuş. Daha sonra bu devlet Kazak Hanlığı’na dönüşmüş. 1847 yılına kadar Orta Asya’daki tüm Türk boyları Kazak Hanlığı’nın altında yaşamış. 1847’de Rusya’nın hâkimiyetine girmişler, Çarlık Rusyası yıkılınca kısa bir süre bağımsız kalmışlar, 1920 yılında SSCB hâkimiyetine girmişler. 1991 yılında SSCB’nin dağılmasıyla birlikte bağımsızlıklarını ilan ettiler.
Eski Kazaklar dünyada dolaşan ve ata binen ilk insanlar. Geleneksel göçebe evleri olan yurt, katlanır bir çadırdan oluşuyor ve tahta çerçeve keçeyle kaplı.

Kazakistan
Ülkenin başkenti Astana, resmî dili Kazakça ve Rusça. Şehirlerde daha çok Rusça, kırsal kesimdeyse Kazakça konuşuluyor. Kiril alfabesi hâlen kullanılıyor. İngilizce bilen insan sayısı oldukça az, hatta uluslararası havalimanındaki görevliler bile İngilizce bilmiyor diyebilirim. Ancak üzülmeyin! Eğer şansınızı Türkçe konuşarak denerseniz, Türkçe bilen birine denk gelebilir ya da ortak kelimelerden birbirinizi anlayabilirsiniz.
Kazakistan Cumhuriyeti’nin para birimi KZT (tenge). Çoğu yerde USD geçmiyor. Özellikle kırsala gidecekseniz, döviz bürolarında dövizinizi yerel paraya çevirip yanınızda taşımanızı öneririm.
İpek Yolu nedir?
İçindekiler
Yörükler binlerce yıl boyunca kalabalık büyük baş hayvan sürülerini gütmüş, bölgenin yamaçları ve nehir vadilerinde zengin toprakları işlemiş. Değerli kürklerin sevk edildiği tarihi İpek Yolu ve Baharat Yolu’nun her ikisinin de buradan geçmesi, Kazakistan’ı kültürel, ticari ve ekonomik anlamda Asya ile Avrupa arasında önemli bir köprü konumuna getirmiş.
Çin’den alınan ipek ve baharat, ticaret yolu olarak kullanılan İpek Yolu ile batıdaki Mısır, Roma gibi dönemin ünlü ülkelerine ulaşmış. Bu yol da ismini taşınan ürünlerin en önemlisi kabul edilen ipekten almış.

İpek yolu haritası (Kırmızı çizgiler kara yolunu, mavi çizgiler deniz yolunu gösteriyor) Kaynak:Wikipedia (By Whole_world_-_land_and_oceans_12000.jpg: NASA/Goddard Space Flight Centerderivative work: Splette (talk) – Whole_world_-_land_and_oceans_12000.jpg, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=10449197)
İpek Yolu tarih boyunca hem bir ticaret güzergâhı olmuş hem de farklı kültürlerin, fikirlerin, dinlerin ve kültürel deneyimleri aktaran bilgelerin ve gezginlerin takip ettiği bir yol olmuş. Doğu kültürü böylelikle batı ülkelerinde tanınmış. İpek Yolu’nun bu nedenle insanlık tarihinde çok önemli bir yeri var.
İpek Yolları: Chang’an-Tianshan Koridoru Yol Ağı; Çin, Kazakistan, Kırgızistan olmak üzere 3 ülkeden geçiyor ve 4 bölgeye ayrılıyor.
1. Orta Çin – Çin’in Orta ve Guanzhong Ovalarındaki eski imparatorluk başkentleri
2. Gansu Eyaletindeki China Proper ile Sincan’ı birbirine bağlayan Hexi Koridoru
3. Çin’in Sincan şehrindeki Tianshan Dağları’nın Kuzeyi ve Güneyi
4. Kazakistan’ın İli ve Talas Vadileri’nin Zhetysu Bölgesi ve Kırgızistan’ın Çüy Vadisi
İpek Yolları: Chang’an-Tianshan Koridoru Yol Ağı, UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde bulunuyor.
Türk Konseyi’nin Genel Sekreter Dr. Ömer Kocaman önderliğinde hazırladığı Modern İpek Yolu Ortak Tur Paketi projesiyle de gözler yeniden bölgenin tarihi değerlerine ve zenginliklerine çevriliyor.
Kazakistan’a nasıl gidilir?
Ülkenin pek çok şehrine direkt uçuş bulunuyor. İstanbul’dan Astana, Almatı, Çimkent gibi şehirlere direkt uçuşlar yaklaşık 5 saat sürüyor.
Ülkenin bayrak taşıyıcı havayolu şirketi Air Astana Grubu, gelir ve filo büyüklüğü (50 uçak) açısından Orta Asya ve Kafkasya’nın en büyük havayolu grubu. Air Astana Grubu’nda 2002 yılında faaliyete başlayan tam hizmet havayolu Air Astana ve 2019 yılında kurulan düşük maliyetli havayolu FlyArystan var. Air Astana Grubu; Skytrax Dünya Havayolu Ödülleri’nde 11 kez “Orta Asya ve Bağımsız Devletler Topluluğu’nun En İyi Havayolu Şirketi” seçildi ve Havayolu Yolcu Deneyimi Birliği (APEX) tarafından ana havayolu kategorisinde 5 yıldızla ödüllendirildi. (Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT), Aralık 1991’de eski SSCB’nin 11 ülkesi Ermenistan, Azerbaycan, Belarus, Kazakistan, Kırgızistan, Moldova, Özbekistan, Rusya, Tacikistan, Türkmenistan, Ukrayna tarafından kuruldu)
Air Astana Grubu’nun merkezi Almatı’da bulunuyor. Eğer Air Astana Grubu’nun 90’ın üzerindeki destinasyonlarından birine (Orta Asya, Kafkaslar, Uzak Doğu, Orta Doğu, Hindistan, Avrupa) uçarsanız, geceliği 19 $’dan başlayan Stopover Holidays (aktarma sırasında duraklama) programlarından faydalanarak Bozkırın Mücevheri Astana ve Elmalar Şehri Almatı’da konaklayabiliyorsunuz. Stopover Holidays paketine 3 veya 4 yıldızlı otelde 1 gece konaklama (oda + açık büfe kahvaltı), geliş-gidiş havaalanı transferi dâhil. Paket için önceden rezervasyon yapılması tavsiye ediliyor ve paketin en geç varıştan 96 saat (4 gün) önce satın alınması gerekiyor. 1 günden fazla konaklamak isteyenler, 60 $’dan başlayan ek ücretle ekstra ilave gece için rezervasyon yaptırabiliyor.

Air Astana
Ülkeye ilk olarak Türkistan Valisi Zhanseit Tuimebayev önderliğinde Türkistan’da gerçekleştirilen 2018 Turizm ve Yatırım Forumu’na katılmak üzere geldim. Türkistan’da uluslararası düzeyde organize edilen ilk yatırım ve turizm forumunun teması, Kadim Türkistan-Yeni İmkânlar oldu. Foruma yatırımcılar, çok uluslu şirketler, finans kurumları ve banka yöneticileri olmak üzere 500’ün üzerinde yabancı konuk katıldı. Forumda Türkistan’ın potansiyeli, yatırım imkânları, turizm olanakları ve bölgenin tarihi değerleri konuşuldu.

Kazakistan – 2018 Turizm ve Yatırım Forumu
Ülkeye daha sonra bayrak taşıyıcı havayolu şirketi Air Astana Grubu’nun tam hizmet havayolu Air Astana işbirliğiyle geldim. Air Astana Grubu’nun 90’ın üzerindeki destinasyonlarından biri olan Hindistan’a uçarken Stopover Holidays programlarından faydalanarak Almatı’da 1 gece konakladım. Kazak misafirperverliği gösterip beni Almatı’da ağırlayan Air Astana sayesinde unutamayacağım gezilerime bir yenisini eklemiş oldum.
Kazakistan’a vize almak gerekiyor mu?
Kazakistan’a seyahat edecek Diplomatik, Hizmet, Hususi ve Umuma Mahsus Pasaport hamili T.C. vatandaşları 1 ay süreyle vizeden muaf. Ülkeye girerken sadece aşağıdaki formu doldurup teslim etmeniz gerekiyor.
Gümrükten geçip bavulları teslim aldıktan sonra sıkı bir x-ray kontrolünden geçiyorsunuz.
Kazakistan’da gezilecek yerler listesi
Ülke çok büyük olduğu için buraya gelirken ısı farklılıklarını göze almalısınız. Örneğin ülkenin güneyindeki Türkistan bölgesi her mevsim sıcakken Astana’da kışın – 40 °C’ler görülebiliyor.
Ülkenin dağlık olduğundan bahsettim. Tanrı Dağları’nın batı bölümü; Kırgızistan, Kazakistan, Özbekistan’dan geçiyor ve UNESCO Dünya Doğa Mirası listesinde bulunuyor.
Gelelim yemeklerine… Orta Asya mutfağı; Kazakistan, Özbekistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan yemeklerinden oluşuyor. Göçebe kültürüne bağlı olarak tarıma değil, hayvancılığa dayanan Orta Asya yemeklerinin temelini et ve hamur işi oluşturuyor. Kuzu, koyun, sığır, deve ve at eti çok tüketiliyor. Milli içecekleriyse kımız (at sütü) ve subat (deve sütü).
Almatı
Ülkenin eski başkenti ve en büyük şehri Almatı; mimarisi, ferah parkları ve modern eğlence merkezleriyle ünlü. Central State Museum (Devlet Merkez Müzesi) ülkenin en büyük kültür merkezi olarak kabul ediliyor. Almatı, müzik dalında UNESCO yaratıcı şehirler ağına dâhil.

Almaty (Almatı)
Chu-İli dağlarında, Tanbaly Boğazı’nda görülen petroglifler; insanları, hayvanları, dini figürleri tasvir ediyor. Tamgaly Arkeolojik Peyzajındaki Petroglifler, UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde bulunuyor.
Saryarka; Naurzum Doğa Koruma Alanı ve Korgalzhyn Doğa Koruma Alanı olmak üzere 2 alandan oluşuyor. Saryarka – Kuzey Kazakistan Bozkırları ve Gölleri, UNESCO Dünya Doğa Mirası listesinde bulunuyor.
Ile-Alatau (İle-Aladağ) Millî Parkı
1996 yılında kurulan İle-Aladağ Millî Parkı, yaklaşık 200.000 hektar alanı kaplıyor. Almatı’nın güneyindeki park, Turgen Geçidi ve Chemolgan Nehri arasında yer alıyor. En yüksek noktası 4.979 metre ile Talgar Tepesi.

Tanrı Dağları
Park; ormanlık alanları, dağ çayırlarını, buzulları, Büyük Almatı Gölü dâhil gölleri içeriyor. Tektonik bir göl olan Büyük Almatı Gölü, deniz seviyesinden 2.510 metre yükseklikte bulunuyor. Göl her mevsim farklı bir renge bürünüyor ve nefes kesici bir güzelliğe sahip.
Astana
Astana 1998 yılında başkent oldu. Astana, Kazak dilinde “başkent” anlamına geliyor. Astana’nın ismi 2019 yılında Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev’ın istifasının hemen ardından ona ithafen Nur-Sultan olarak değiştirildi. 2022 yılında tekrar Astana olarak değiştirildi. Astana; “uzun kavak” anlamına gelen 105 metre yüksekliğindeki Baiterek Kulesi’ne, ülkenin en eski üniversitelerinden biri olan L.N. Gumilev Avrasya Millî Üniversitesi’ne, yaklaşık 8.000 kişilik kapasitesiyle ülkenin en büyük camisi olan Hazret Sultan Camii’ne, dünyanın en büyük müzelerinden biri olan Kazakistan Millî Tarih Müzesi’ne ev sahipliği yapıyor. 147.000 m² yer kaplayan 8 katlı Kazakistan Millî Tarih Müzesi’nde eserler 7 farklı salonda sergileniyor. Astana 2012 yılında Türk Dünyası Kültür Başkenti seçildi.

Astana
Çimkent
Ülkenin en büyük 3. şehri Çimkent, çevresinde pek çok doğal güzelliğe ev sahipliği yapıyor.

Çimkent
Türkistan
1389 yılında Timur tarafından yaptırılan Hoca Ahmed Yesevi Türbesi, Türkistan‘da bulunuyor. Türbe, ülkenin en önemli kutsal değerlerinden biri sayılıyor ve UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde yer alıyor. Türkistan 2017 yılında Türk Dünyası Kültür Başkenti seçildi.

Türkistan – Hoca Ahmed Yesevi Türbesi
Kolsay Gölleri
Buzul sularıyla kaplı 3 göl, yoğun ormanlarla çevrili. Kuzey Tanrı Dağları’nın İncisi olarak ün salan Kolsay Gölü, doyumsuz manzarası ve masmavi suyuyla herkesi kendine hayran bırakıyor.

Kolsay Gölü Millî Parkı
Baikonur Cosmodrome (Baykonur Uzay Üssü)
Kyzylorda bölgesinde, Baykonur kasabasının 320 km kadar güneydoğusunda, Seyhun Nehri’nin kıvrımındaki bozkırda kurulan Baikonur Cosmodrome (Tyuratam); dünyanın en eski ve en büyük uzay fırlatma üssü. Dünyanın ilk gözlemcisi olan Sputnik 1957’de buradan fırlatıldı. İlk insan uzay uçuşu 1961’de Yuri Gagarin ile buradan çıktı.

Baikonur Cosmodrome (Baykonur Uzay Üssü) Kaynak:Wikipedia (By NASA/Bill Ingalls – http://mediaarchive.ksc.nasa.gov/detail.cfm?mediaid=40359 (direct link), Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=6439094)
Turan’ın soğuk kış çölleri; Kyzylorda bölgesi, Jetisu bölgesi, Türkmenistan, Özbekistan’dan geçiyor. Bu çöl, sert karasal iklime sahip Orta Asya çöllerinin ekosistemlerini temsil ediyor. Turan’ın soğuk kış çölleri, UNESCO Dünya Doğa Mirası listesinde yer alıyor.
Aktau (Akdağ)
Mangışlak Yarımadası’nda yer alan Aktau, Hazar kıyılarında bulunan tek liman kenti. Ülkenin zengin petrol ve gaz yatakları burada bulunuyor. Aktau 2025 yılında Türk Dünyası Kültür Başkenti seçildi.

Aktau (Akdağ) Kaynak:Wikipedia (By AnastassiyaL – Own work, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=14728233)
Şimdi benim Kazakistan turu hakkındaki en önemli düşüncemi söyleyeyim: Seyahat ettiğiniz her ülkede alışkanlıklarınızı devam ettirmeniz mümkün olmayabiliyor. Kazakistan’a gelirken de beklentilerinizi bilmeniz çok önemli. Burada ne kadar esnek olur, değişikliklere ne kadar açık olursanız o kadar çok şey keşfedebilirsiniz. Bana göre Kazakistan’ın şehir hayatı çok güzel; şehirler insanların rahat yaşaması için tasarlanmış, şehirlerde huzur hissediliyor. Ancak ülkenin asıl güzelliği doğasında saklı. Burada doğaya çıktığınızda henüz turistik olmayan ama işte tam da bu sebeple çok özel olduğunu hissettiren yerler görüyorsunuz.

Türkistan
Belki kırsala gittiğinizde toz dumanla karşılaşacaksınız, belki tuvalet bile bulamayacaksınız. Daha doğrusu tuvalet olacak ama sizin bildiğiniz gibi değil! Ana binaların dışında, küçük bir paravanla ayrılan, kapısı olmayan yan yana delikler göreceksiniz. İşte bunlar buranın kırsalının tuvaletleri!

Kazakistan’da tuvaletler
Ancak bu ülkede bozkırlarda gezinen atlara hayranlıkla bakacak, elinize aldığınız bir kartalın çıkardığı sesleri şaşkınlıkla dinleyecek, yurt yaşamına ilgiyle tanık olacak, parmak ısırtan lezzette yemekler yiyecek, nahif, güler yüzlü ve misafirperver insanıyla karşılıklı oturup sohbet ederken kendinizi evinizde hissedecek, hatta ayrılırken benim gibi iki damla göz yaşı dökeceksiniz.
Kazakistan pek çok farklı zenginliği aynı anda sunan bir ülke.
Keşfetmeniz dileğiyle…
Ne güzel haberler, konuk olarak ülkeyi ziyaret etmek. Tanıtım toplantılarına katılmak. Harika. Sevgiler
Ah evet canım, süper bir deneyimdi. Orada olmak da harikaydı…
Sevgiler
Bu yazıyı okuduktan sonra Kazakistan’a gitmek isterdim. Sen de çok güzel tanıtmışsın. Ellerine sağlık.
Kazakistan harika bir ülke. Gidebildiğim için çok mutluyum. Yazımı beğenmene de sevindim.
Çok sevgiler
İlk orta asya deneyimi için, Kazakistan’ı mı, Kırgızistan’ı mı, Özbekistan’ı mı tavsiye edersiniz?
Çok zor bir soru ama cevabım “ne beklediğinize bağlı” olurdu. Kırsal için Kazakistan ve Kırgızistan, Rus mimarisi görmek için Kazakistan, Emir Timur‘in eşsiz eserlerini görmek için Özbekistan öneririm.