Türkistan – Türk dünyası kültür başkenti

Şimdi Kazakistan‘ın tarihi eski ama kendisi yeni bir eyaletindeyim. İsmi önceden Güney Kazakistan olan eyalet, Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev‘in kararı ile Haziran 2018’de isim değiştirerek Türkistan eyaleti olarak anılmaya başladı. Eyaletin merkezi de eski İpek Yolu şehri olan Türkistan kentine taşındı.

Kazakistan Cumhurbaşkanı H.E. Nursultan Nazarbayev’in aldığı inisiyatif doğrultusunda Türkistan’ın Türk dünyası kültür başkenti olarak ilan edilmesi, Hoca Ahmet Yesevi Türbesi’nin burada bulunması, bölgeye Türk tarihinde hak ettiği yeri alması ve yeni bir cazibe merkezi olması yolunu açtı. Genel Sekreter Dr. Ömer Kocaman önderliğindeki Türk Konseyi’nin hazırladığı Modern İpek Yolu Ortak Tur Paketi projesi ile de gözler bölgenin tarihi değerlerine ve zenginliklerine çevrildi.

Kazakistan‘a Türkistan Valisi Zhanseit Tuimebayev önderliğinde Türkistan’da gerçekleştirilen 2018 Turizm ve Yatırım Forumu‘na katılmak üzere geldim. Türkistan’da uluslararası düzeyde organize edilen ilk yatırım ve turizm forumunun teması Kadim Türkistan-Yeni İmkânlar oldu. Foruma yatırımcılar, çokuluslu şirketler, finans kurumları ve banka yöneticileri olmak üzere 500’ün üzerinde yabancı konuk katıldı. Forumda Türkistan’ın potansiyeli, yatırım imkânları, turizm olanakları ve bölgenin tarihi değerleri konuşuldu.

Forumdan sonra katıldığım gezi ile de hem konakladığım Çimkent‘i, hem de eyaletin diğer yerlerini keşfetme şansını elde ettim.

Türkistan gezilecek yerler

Öncelikle şunu belirteyim: Bölgeyi kendiniz gezmek istiyorsanız burada pek toplu taşıma imkânı olmadığını bilmelisiniz. Ya araba kiralayıp gezeceksiniz ya da buradaki organize turların birine katılacaksınız. Eğer Türkistan turu yapmak isterseniz Türkistan Turizm Ofisi‘nin tavsiye ettiği tur şirketlerini sizin için listeledim:

• Fantasy Travel
• Saya Travel
• Silk Tour
• Kontinent Tur
• Kuanış
• Zeta Tour
• Alatau Tur
• Safina Tour

Hoca Ahmed Yesevi Türbesi

Kazakistan’ın en önemli ruhani ve tarihi yapısı olan türbe bir Türk şairi ve din muallimi olan Mevlâna‘nın hocası Ahmed Yesevi onuruna yapılmış. Türbenin inşasına 1389 yılında başlanmış. Ancak yapımı 1405 yılında Timur’un ölümüyle yarım kalmış. Yüksekliği 39 metre olan türbenin kubbesi Orta Asya’da türünün en büyüğü sayılıyor. Ulusal bir anıt olarak korunmakta olan türbe 2002 yılından beri UNESCO Dünya Mirası listesinde yer alıyor.

Türbenin en önemli iki eseri Toy Kazan ve Timur’un savaşlara çıkarken kullandığı sancak.

7 ayrı metalin alaşımından dökülmüş olan 2 ton ağırlığındaki ve 3 ton su alma kapasitesindeki döküm kazan bizzat Stalin’in emriyle 1934 yılında götürüldüğü bir sergiden getirilmeyerek Hermitage Müzesi‘ne konmuş. Kazakistan makamlarının gayreti ile 18 Eylül 1989 tarihinde kazan yeniden türbedeki yerini almış.

Hoca Ahmet Yesevi 63 yaşından itibaren türbenin yer altında bulunan kısmında yaşamış. Bunun nedeni ise çok sevdiği peygamberimiz Hz. Muhammed’in 63 yaşında ölmesiymiş. Hoca Ahmet Yesevi müritleri ile tüm toplantılarını burada yapmış, kitaplarını burada yazmış ve ölene kadar burada kalmış.

Ahmed Yesevi Türbesi’nin önünde Timur’un torunu ve Uluğ Bey’in kızı olan Rabia Sultan Begüm Türbesi var. 15. yüzyıla tarihlenen sekizgen planlı yapı yüksek kasnak üzerinde sivri kubbeli. Timurlu mimarisi özelliklerini taşıyor.

Sayram

Burası İpek Yolu üzerinde önemli bir ticaret ve kültür şehri bir dönem de hükümet merkezi de olmuş.

• Burada bölge tarihini yansıtan Sayram Müzesi‘ni gezebilirsiniz.

• 11. yüzyılda Hoca Ahmed Yesevi’nin babası için yapılan İbrahim Ata Türbesi üzeri kubbe ile örtülü bir yapı.

• Karaşaş (siyah saç) Ana Türbesi adıyla tanınan yapı Hoca Ahmed Yesevi’nin annesi Ayşe Hanım için inşa edilmiş. 19. yüzyıla tarihlenen yapı kare planlı, tek kubbeli.

Burada yemeğinizi Nazarbayata‘da yemenizi öneririm. Her şey hem leziz, hem de çok ucuz. Biz kuzu etli çorba, narın (etli çorba), şaşlık (kuzu şiş kebap), lagman (sulu erişte üzerinde kuzu eti ve sebze) yedik ama Kazakistan mutfağı ile ilgili detayları başka bir yazımda daha detaylı anlatacağım.

Baidibek

• Burada Ak-Mosque yer altı mağarasını gezebilirsiniz. Mağaraya ulaşmak için uzun bir yol kat edeceksiniz. Mağaranın uzunluğu 254 m, boyu 25 m, genişliği 65 m.

• Buranın önemli yerlerinden birisi Domalak Ana Türbesi. Domalak Ana Kazak halkının efsanevi annelerinden birisi. Yedi Nehir Bölgesi’nde yaşayan kabileleri yöneten Baydibek Karashauly Batır’ın üçüncü eşi ve Alban, Suan, Dulat’ın annesi. Mütevazı, sevecen bir anne, tüm çocuklarına sevgi yayan ve geleceği görebilen bir şahıs olarak tanınıyor. Efsaneye göre Domalak Ana Türbesi’nde arasından sadece imanlı ve doğru bir insanın geçebileceği 2 kutsal taş var.

Tölebi

• Kartal yakalayıp bakan kişilere Berkutchi deniyor. Kenes aryk aul‘da da Keuenov ailesinin yakalayıp baktığı 6 tane kartal var. Buraya geldiğinizde kartalları elinize alabiliyorsunuz. Aman dikkat, kartallar oldukça ağır! Kazakistan gezimde en özel hatıram kartalı elimde tuttuğum andır. Umarım size de bir gün kısmet olur 🙂 . Bu arada kartalların bir tanesinin günlük masrafı 4.000 tenge (10 USD) imiş. Buranın giriş ücreti yok ama bağış yaparsanız kabul ediyorlar.

Buraya geldiğinizde ailenin baktığı atları da sevip binebiliyorsunuz.

• Doğal güzellikleri yakından tanımak için Sairam Ugam National Park‘a gitmelisiniz.

• Parka gitmeden önce de Sairam Su Resort‘a uğramanızı öneririm. Burası bu bölgede eşini görmediğim güzellikte bir resort. İster soluklanın, ister konaklayın bence çok beğeneceksiniz.

• Yolu çok kötü olan daha doğrusu yolu olmayan Aksu Kanyonu‘na gidiş zahmetli olsa da oraya vardığınızda güzel manzaraya doyamayacak, nefis fotoğraflar çekeceksiniz.

Kazygurt / Tölebi

• Deniz seviyesinden 910 metre yükseklikte Nuh’un Gemisi (Keme Kalğan) yükseliyor. Yerel efsaneye göre 2.000 yıl önce Hz Nuh bu dağ üzerine yerleşmiş.

• Efsaneye göre bu kayalar Adem ve Havva Kayaları. Aralarından sadece günahı olmayanlar geçebiliyor. Benim ise bu kilomla o kayaların arasından geçebilmem mümkün olmadı. Günahkâr mıyım ne?

Otrar

• Antik kentten çıkartılan eserlerin sergilendiği Tarih Müzesi‘ni ziyaret etmelisiniz.

• Siriderya kıyısındaki Otrar‘ın adı genelde Moğol felaketiyle anılıyor. Burası İslam dünyasının en büyük düşünürlerinden Farabi’nin doğduğu kent. Cengiz Han tarafından yerle bir edilen Otrar antik kentinin kalıntıları geniş bir alana yayılıyor.

Antik kervan yollarının kesişiminde yer alan Otrar bugün de gizemli havasını korumayı başarıyor. Toz duman içinde gezilen kentte insan bambaşka diyarlara ışınlanıyor.

Antik kentten çıktığımda üzerime vurdum durdum. Tozlar her yerime yapışmıştı. Ben vurdukça havaya karışmaya devam ediyorlardı. Olsun dedim kendi kendime, insan hayatında kaç kez kendisini adeta Star Wars filminin sahnesinin içine düşmüş gibi hissedebilirdi ki?

• Buradaki en önemli türbelerden birisi Arslan Baba Türbesi. Türbe Hoca Ahmet Yesevi’nin üstadı ve manevi akıl hocasına ait. Türbe 12. yüzyılda yapılmış, 19. yüzyılda yenilenmiş.

Kazakistan‘a gelince şehirlerin dışına çıkarak keşif yapmak ülke hakkında daha gerçekçi bir fikir veriyor. Toza, toprağa, tuvaletlerin binaların dışında olmasına, hatta kapıları olmamasına hazırlıklı olun! Burası bambaşka bir coğrafya. Eğer keyif alarak gezmek istiyorsanız konfor alanınızın dışına çıkmaya hazır olmalısınız.

Bölgede kalınacak en güzel otel Çimkent’teki Rixos Khadisha Shymkent. Bu otelde kalırsanız en azından gecelerinizi alışık olduğunuz rahat ortamda geçiriyor olacaksınız.

Türkistan Türk dünyası kültür başkenti seçildi ve bunun mutlaka bir sebebi var. Peki neden bu sebebi kendiniz keşfetmek için yollara düşmeyesiniz?

Keşfetmeniz dileğiyle…

Instagram'da beni takip edin! Harika bilgileri kaçırmayın ↵