Moldova Gezi Rehberi

Moldova veya resmî adıyla Moldova Cumhuriyeti; Doğu Avrupa’da yer alan, 1991 yılında SSCB’nin dağılmasının sonra bağımsızlığını kazanan bir ülke. Sınırları için Moldova’ya bağlı özerk bir devlet olan Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi (Gagavuzya), BM üyesi hiçbir ülke tarafından tanınmayan ve tek taraflı bağımsızlığını ilan eden de facto cumhuriyet Transdinyester Moldova Cumhuriyeti var. Burası seyahat haritalarında çok fazla yer almasa da aslında içinde saklı hazineler barındıran bir yer. Dünyanın en eski şarap üretim bölgelerinden biri olduğundan şarap meraklılarını da kendine çekiyor. Üstelik ülkemizden vizesiz, hatta pasaportsuz bile gidilebiliyor!

Moldova harita Kaynak:Wikipedia (Bosonic dressing – Yükleyenin kendi çalışması, Kamu Malı, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=7052281)

Moldova nerede? Moldova’ya nasıl gidilir?

Doğu Avrupa’da yer alan Moldova, Romanya ve Ukrayna ile komşu. İstanbul’dan başkent Kişinev’e direkt uçuşlar 1,5 saat sürüyor.

Moldova’ya vize almak gerekiyor mu?

Diplomatik, hizmet, hususi, umuma mahsus T.C. pasaport hamilleri; Moldova’ya seyahatlerinde 90 gün süreyle vizeden muaf. Hatta 2019’da imzalanan Kimlikle Seyahat Anlaşması gereğince çipli kimlik kartıyla pasaportsuz Moldova’ya giriş yapabiliyorsunuz. Dikkat! Eğer Moldova turu rotanıza Transdinyester Moldova Cumhuriyeti’ni dâhil etmek istiyorsanız, buraya pasaportla gitmek zorundasınız. Çünkü Transdinyester Moldova Cumhuriyeti’ne girebilmek için mutlaka pasaport gerekiyor.

Cimişlia Uluslararası Koyun ve Keçi Yetiştiricileri Festivali’ne halk da yerel kıyafetleriyle katıldı

Ancak dikkat! Rusya-Ukrayna Savaşı nedeniyle Moldova üzerinden Avrupa’ya çok sayıda kaçak göçmen gidince Moldova da sıkı güvenlik önlemleri almaya başladı. Ben şanslıydım, biraz sorgulayıp ülkeye aldılar. Ancak sorgu odasına kilitlenip ekstra sorgulananlar, hatta deport edilenler olduğunu duydum. Bu nedenle Moldova’ya gelmeyi düşünüyorsanız; mutlaka ama mutlaka otel rezervasyonunuzu, dönüş biletinizi, seyahatiniz süresince geçerli seyahat sağlık sigortanızı ülkeye girişte gümrükte beyan etmelisiniz. Ayrıca varsa Schengen/ABD vizenizi gösterin. Eğer uzun bir sorgu süreci geçirmek istemiyorsanız, tüm belgelerinizi hazır bulundurmanızı öneririm.

Cimişlia Uluslararası Koyun ve Keçi Yetiştiricileri Festivali

Bu ilk olumsuz intibadan sonra ülkeye karşı biraz önyargım oluştuğunu itiraf etmem gerek. Ancak seyahatin güzelliği de işte burada; önyargılarımızdan kurtulmamızı, daha esnek ve daha anlayışlı olmamızı sağlıyor. Eski Doğu Bloğu ülkelerinde gördüğüm bu sorunlu gümrük geçişini Moldova’da da yaşamış olabilirim. Ancak tüm ülkeyi buna göre değerlendirmeyi de çok yanlış buluyorum. İnsanları öyle naif ki kalpten güldüklerini hissediyorsunuz. Daha yeni yeni turistik destinasyon oluyorlar. Umarım da bozulmazlar. Ve umarım gümrük memurlarını da eğitirler.

Hatta bu konuda önlem bile aldılar. Ziyaretimizden sonra gümrük girişindeki sıkıntıları yetkililere bildirdik. Bunun üzerine aldıkları kararla APIT – Moldova Cumhuriyeti Turizm Endüstrisi İşverenleri Birliği üyesi olan turizm acentası temsilcilerine veya ulaşım sağlayıcılarına, Kişinev’e uçakla gelen organize turist gruplarını karşılamak için Kişinev Uluslararası Havaalanı terminaline erişim hakkı verildi. Bu ne demek? Eğer Türkiye’den organize bir tura katılırsanız, bu turlar oranın yetkili acenteleriyle çalışacağı için siz de yetkililer tarafından havalimanında karşılanacaksınız ve sorgu sıkıntılarına maruz kalmayacaksınız.

Moldova’da gezilecek yerler listesi

Moldova Cumhuriyeti Ulusal Turizm Ofisi tarafından, Asociația Patronală a Industriei Turismului din RM (APIT – Moldova Cumhuriyeti Turizm Endüstrisi İşverenleri Birliği) ortaklığında, FLYONE Havayolu Şirketi, USAID Moldova ve Moldova Kültür Bakanlığı işbirliğiyle düzenlenen bir ülke tanıtım gezisine davet edilerek Moldova’yı görme şansı elde ettim. Böylece uzun zamandır aklımda olan ama henüz planlamadığım bir ülkeyi seyahat haritama eklemiş oldum. Ayrıca bu gezide sadece Moldova’yı değil, Özerk Bölge Gagavuzya ve BM üyesi hiçbir ülke tarafından tanınmayan Transdinyester Moldova Cumhuriyeti’ni de görmüş oldum.

Gagavuzya’daki Chateau Vinuri de Comrat’ta ben de bir Gagavuz Türkü gibi giyindim

Burası seyahat haritalarında çok fazla yer almasa da içinde saklı hazineler barındıran bir yer. Mesela dünyanın en eski şarap üretim bölgelerinden biri. Geniş üzüm bağları, üzüm çeşitleri ve asırlık şarap imalathaneleriyle Moldova, ülkenin şarapçılık geleneklerini keşfetmeye ve en kaliteli şarapları tatmaya istekli şarap meraklılarını kendine çekmeyi başarıyor. Ülkede 200’ün üzerinde şaraphane var. Bunlar arasında en ünlüleri olan Mileștii Mici ve Cricova devlete ait. Diğer şaraphaneler de özel işletmelere ait. Eğer bir bağ rotası yapmak isterseniz, Büyük Stephen Bağ Rotası üzerindeki şaraphaneleri ziyaret edebilirsiniz.

Moldova turunda Mileștii Mici’ye gittik. Grubumuzda Türkiye’den Tour Andiamo sahibi Cem Polatoğlu, World Fine Selections kurucularından Hale Tokmakçıoğlu ve bendeniz katıldı.

Eğer unutulmaz bir festival kutlamasının içinde yer almak isterseniz, Ulusal Moldova Şarabı kutlaması her yıl ekim ayının ilk hafta sonu Kişinev’deki Büyük Millet Meclisi Meydanı’nda yapılıyor. Festivale ülkenin dört bir yanından 70’ten fazla şarap üreticisi katılıyor.

Ülkede ziyaret edilecek bazı popüler yerler arasında Mileştii Mici Şaraphanesi, Orheiul Vechi arkeolojik kompleksi, Cricova Şaraphanesi, Soroca Kalesi ve başkent Kişinev var. Benim favorilerimse Cricova, Mileştii Mici, Mimi Kalesi ve Soroca. Ayrıca Gagavuzya ve Transdinyester, kesinlikle Moldova turunu unutulmaz kılıyor.

Gagavuzya – Chateau Vinuri de Comrat’ta Gagavuz Türkü

Moldova’ya geldiğinizde Kişinev’i merkez alarak gezebilirsiniz. Taksi için Yandex Go uygulamasını kullanabilirsiniz. Kişinev’de 4 * Bristol Central Park Hotel’de konaklayabilirsiniz. Otel oldukça konforlu. Ayrıca 4 * Hotel Jolly Alon iyi bir tercih.

Moldova’nın resmî para birimi Moldova Leyi. Çoğu yerde kredi kartı geçiyor. Ancak eğer nakit kullanmak istiyorsanız, en iyi oranı bankalar veriyor. Döviz büroları bankaya oranla % 10 daha düşük oran veriyor.

Temizliğine hayran kaldığım ve hayatın yavaş aktığı bir ülkeye keşfetmeye hazır mısınız? O zaman başlayalım…

Chișinău (Kişinev)

Moldova Cumhuriyeti’nin başkenti olan Kişinev; İstanbul, Roma, Lizbon şehirleri gibi 7 tepe üzerinde kurulmuş. Beyaz renkli kireçtaşı binaları nedeniyle “beyaz şehir” olarak anılıyor. Şehirde gezilecek yerler arasında Zafer Takı, Büyük Stephen Merkez Parkı, Moldova Ulusal Tarih Müzesi, İsa’nın Doğuşu Katedrali, Stefan cel Mare Merkez Parkı, Dendrariu Park, Valea Morilor Park, Bulgara Caddesi gibi yerler var.

Nativity Katedrali (İsa’nın Doğuşu Katedrali) – Kişinev

Zafer Takı – Kişinev

Kişinev’e 35 km uzaklıktaki Mimi Kalesi, Moldova’nın ilk şarap şatosu. 1893 yılında Besarabya’nın son Valisi Constantin Mimi tarafından kurulmuş. Mimi’nin kızı 1935 yılında şatonun ikinci kısmını inşa etmiş. Ruslar da dış cephesini yaptırmış. II. Dünya Savaşı sırasında burada ayda 2 milyon şişe şarap üretiliyormuş. Şato 2010-2015 yılları arasında tamamen yenilendi. Dünya standartlarında, son derece kaliteli, müthiş bir şaraphane. Rehberli turlara katılıp gezebiliyorsunuz. Burası bence özel şaraphaneler içinde en etkileyicisi.

Mimi Kalesi

1969 yılında kurulan Mileştii Mici, 200 km uzunluğunda dünyanın en büyük yer altı tünellerine sahip. Derinliği 80 metreye ulaşıyor. Bu tünellerin 55 km’si şarap üretimi ve saklanması için mahzen olarak ayrıldı. Koleksiyon şarapları, kaliteli şaraplar, sofra şarapları, köpüklü şaraplar üretiminde uzman. Elektrikli mini trenlere binip rehber eşliğinde yer altı mahzenlerini gezebiliyorsunuz. Mileştii Mici’nin yaklaşık 1,5 milyon adete sahip Altın Koleksiyonu, 2005 yılında dünyanın en büyük şarap koleksiyonu olarak Guinness Rekorlar Kitabı’na kaydedildi. Burası şarap meraklılarının ve Moldova’nın şarapçılık mirasıyla ilgilenenlerin en çok ilgisini çeken yer.

Mileștii Mici

Kişinev’in 15 km kuzeyindeki Cricova, ülkenin en büyük ikinci şarap imalathanesi. Bu tarihi tesisin altında 120 km uzunluğunda yer altı tünelleri var. Derinliği 100 metreye ulaşıyor. Bu tünellerin 85 km’si şarap üretimi ve saklanması için mahzen olarak ayrıldı. Elektrikli mini trenlere binip rehber eşliğinde gezebiliyorsunuz. Burada şarap yapımı hakkında bilgi edinebilir, bazı nadir ve eski şaraplar da dâhil olmak üzere şarap çeşitlerini tadabilir, leziz yemeklerini yiyebilir, yer altı sinemasını ve kilisesini görebilirsiniz. İnanılmaz bir yer. Eğer tek bir şaraphane görecekseniz, burası kesinlikle Cricova olmalı.

Cricova

Kişinev’e 10 km uzaklıktaki Ialoveni şehrinde bulunan Sovyet Açık Hava Müzesi Petru Costin, koleksiyoner Petru Costin tarafından kuruldu. 15.000’den fazla at nalı koleksiyonu olduğundan dünyanın en büyük en büyük at nalı koleksiyonu olarak Guinness Dünya Rekoru’na sahip.

Moldova – Koleksiyoner Petru Costin

Kişinev’de yerel lezzetler tatmak için Andy’s, Crème de la Crème, Granier Chișinău, La Placinte güzel tercihler olacaktır.

La Placinte’de karışık et tabağı

Soroca

Soroca, Kişinev’in yaklaşık 160 km kuzeyinde bir şehir. Şehirde 3 önemli yer var: Orta Çağ Kalesi, Şükür Mumu Anıtı (Candle of Gratitude), Çingene Tepesi (Gypsy Hill).

Soroca

Soroca Kalesi, 1499 yılında Moldova Prensi III. Ștefan (Stephen the Great) tarafından yaptırılmış. 5 kulesi var. Burası Moldova’nın en iyi korunan Orta Çağ kalelerinden biri. Kaleye geldiğinizde bölgenin Orta Çağ geçmişini hissedip Dinyester Nehri’nin panoramik manzarasını izleyebiliyorsunuz.

Soroca Kalesi

Şükür Mumu Anıtı (Candle of Gratitude); bir tepenin üzerinde, 30 metre yüksekliğinde bir anıt. Anıta 675 basamakla çıkılıyor. Moldova kültürünü yüzyıllar boyunca koruyan insanlara duyulan minnettarlığı simgeliyor. Nefis bir manzarası var. Dinyester Nehri’ni, nehrin diğer kıyısındaki Ukrayna’yı, yemyeşil ormanı izliyorsunuz.

Şükür Mumu Anıtı (Candle of Gratitude)

Şükür Mumu Anıtı (Candle of Gratitude) manzarası

Çingene Tepesi (Gypsy Hill), Romanlar’ın çılgın görünümlü mimari bölgesi. Buradaki evlerin çoğu küçük kalelere benziyor. Burada 100 EUR karşılığında Çingene Baronu’yla tanışıp 3 saat vakit geçirebiliyor ve karşılıklı öğlen yemeği yiyebiliyorsunuz!

Çingene Baronu

Soroca bölgesindeki Rudi şehrinde bulunan Struve Jeodezik Ark, UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde yer alıyor. Struve Jeodezik Ark, 2.820 kilometreye yayılan ve meridyen yayının ilk doğru ölçümünü sağlayan bir dizi üçgenleme noktası.

Orhei-Soroca arasındaki Ghindeşti şehrinde yer alan Rockscor Brewery, bir bira üretim merkezi. Restoranlarında kendi bahçelerinde yetiştirdikleri sebze ve etleri, kendi üretimleri olan biralarıyla tadabiliyorsunuz.

Rockscor Brewery

Orheiul Vechi (Eski Orhei)

Orhei (eski adıyla), Orhei Bölgesi’nin bir şehri, belediyesi ve idari merkezi.

Orhei yakınındaki Château Vartely’de restoranda leziz yemeklerin tadına bakabiliyor, 3 turistik villadan birinde konaklayabiliyor, 2 tadım odasının birinde şarap tadımı yapabiliyorsunuz. Château Vartely şarapları koleksiyonu, prestijli uluslararası yarışmalarda 300’ün üzerinde madalyaya sahip.

Château Vartely

Şehrin tarihi merkezi Orheiul Vechi (Eski Orhei); mağara manastırlar, keşişlerin yaşadığı alanlar, folklorik özelliğini koruyan ve taşa oyulan çizimleriyle ünlü evlerden oluşuyor. Değişik tarihi katmanları var. Bu nedenle de Moldova’nın en çok ziyaret edilen yeri. Burada mağaraları keşfedebilir, Ortodoks manastırını ziyaret edebilir, Raut Nehri’ne bakan yürüyüş parkurlarının keyfini çıkarabilir, folklorik evleri görebilirsiniz. Her yıl haziran ayının başında kutlanan ve 3 gün süren açık hava klasik müzik festivali DescOperă Festivali’ne katılabilirsiniz. Orheiul Vechi Arkeolojik Peyzajı, UNESCO Dünya Kültür Mirası Geçici listesinde yer alıyor.

Orheiul Vechi

Curchi Manastır Kompleksi; Eski Orhei’nin yaklaşık 14 km güneybatısında, Curchi köyü yakınındaki Orhei ormanında yer alıyor. Komplekste 5 bölüm var: Yazlık kilise, kışlık kilise, rahiplerin yaşadığı yer, mutfak ve mezarlık. Kışlık kilise, 1773-1775 yılları arasında Kiev’deki St. Andrew Kilisesi’nden esinlenerek Barok tarzda inşa edilmiş. 57 m yüksekliğindeki kubbesi, Moldova’nın en yüksek kubbesi olma özelliğini sahip. Doğruyu söylemem gerekirse, Orhei’de en çok burayı beğendiğimi itiraf etmeliyim.

Curchi Manastır Kompleksi

Curchi Manastır Kompleksi

Eski Orhei’ye 5 km uzaklıktaki Branesti Köyü’nde yer alan Brănești Winery; galerileri 75 km’yi aşan ve 400 yılı aşkın bir geçmişe sahip eski bir kireçtaşı madeninde yer alıyor.

Eski Orhei’ye 4 km uzaklıktaki Codru Kompleksi, ülkenin en büyük turistik tesisi. Soroca veya Orhei turu yapacaksanız, Codru Complex Turistic’te konaklayabilirsiniz. Burası ormanın içinde keyifli bir tesis. Aileler, gruplar için ideal. Burada temiz havanın, huzurun ve sessizliğin tadını çıkarabiliyorsunuz.

Codru Complex Turistic

Bălţi (Balçık)

Balçık (Bălţi), Moldova Cumhuriyeti’nin en büyük ikinci şehri. Rumence adının anlamı “balçık”.

Bălți Bozkırının Tipik Çernozem Toprakları, UNESCO Dünya Karma Mirası Geçici listesinde yer alıyor.

Gagavuzya

Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi (Gagavuzya), Moldova’ya bağlı otonom bir bölge. Başkenti Komrat şaraphaneleriyle ünlü. Türk kökenli Gagavuzlar, 11. yüzyılda Balkanlar’a göç edip Ortodoks Hristiyanlığını kabul etmiş.

Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi – Gagavuzya – Gagavuz Türkleri

Türkiye’nin 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, Gagavuzlar için çok önemli biri. Çünkü Demirel, Gagavuzya’nın özerklik kazanmasında ve su sıkıntısının giderilmesinde çok destek verdi. Bu nedenle de “baba” olarak anılıyor.

Gagavuzya’da Lenin Anıtı, Chateau Vinuri de Comrat (şaraphane), Tank Kurtarıcıları Anıtı, Mustafa Kemal Atatürk Türk Kütüphanesi, Memorial Parkı, Comrat State Üniversitesi, Gagauz Tarih ve Etnografya Müzesi, Gagauz Sofrası gibi yerleri ziyaret edebilirsiniz. Eğer bir festival deneyimi yaşamak isterseniz, her yıl kasım ayının ilk pazar günü Gagauz Șarap Yortusu kutlanıyor.

Transdinyester Moldova Cumhuriyeti (Pridnestrovie)

Moldova sınırları içinde bir de facto cumhuriyet var: Transdinyester Moldova Cumhuriyeti. Burası BM üyesi hiçbir ülke tarafından tanınmayan ve tek taraflı bağımsızlığını ilan eden bir ülke. Başkenti Tiraspol. Dinyester (Rumence: Nistru) Nehri’nin batı yakasında yer alıyor. İsmi de Rumence “Dinyester Nehri’nin Ötesi” anlamına geliyor. Halk buraya Prinistrovya Cumhuriyeti (Pridnestrovie) diyor.

Bender – Transdinyester

Burası gerçekten de bambaşka bir ülke gibi hissettiriyor. Moldova’dan çıkar çıkmaz Latin alfabesi bitiyor, tüm tabelalar Kiril alfabesine dönüyor. Para birimi değişiyor. Moldova’da Moldova Leyi kullanılırken Transdinyester’de Transdinyester Rublesi kullanılıyor.

Moldova’dan Transdinyester’e toplu taşımayla gelip sonra burada toplu taşımayla gezmek pek kolay değil. Bu nedenle araba kiralamanızı ya da organize turlara katılmanızı öneririm. Geldiğinizde Bender Kalesi, Buket Moldavii, Tiraspol (özellikle havyar üretim merkezi Aquatir ve brendi üretimi faaliyeti olan KVINT Fabrikası) gezileri yapmanızı öneririm.

Transdinyesterli dansçılar

Buraya vizesiz giriliyor. Ancak pasaport gerekiyor. Pasaporta damga vurulmuyor. Bunun yerine gümrük formu dolduruluyor ve ülkeden çıkışta gösteriliyor. Ülkede 45 güne kadar kalınabiliyor. Süre uzatılmak istenirse tekrar giriş-çıkış yapılıp kolaylıkla uzatılıyor.

Rus Evi – Tiraspol

Moldova turu yapmak istiyorsanız, beklentilerinizi belirlemeniz çok önemli. Herşeyden önce burası çok küçük bir ülke. Peki en büyük özelliği nedir? Şarapları! Ülkenin her yerinde şarap üretiliyor. Bağ rotası, eşi benzeri olmayan mahzenlere sahip şaraphaneleri, çok çeşitli şarap türleri göz önüne alınırsa; burası en çok şarapseverleri mutlu eden bir ülke. Eğer gezi rotanıza Gagavuzya ve Transdinyester’i de eklerseniz, işte o zaman buranın aslında ne kadar da özel bir yer olduğunu fark edersiniz.