Türkiye’de dalış merkezleri ve su altı fotoğrafçılığı denince akla ilk gelen isimlerden biridir Tunç Yavuzdoğan. Bu söyleşide Tunç Yavuzdoğan ile Türkiye’de açtığı Ayışığı Dalış Merkezi’ni, National Geographic’te su altı fotoğrafçılığını, pek çok ünlü su altı dergisinde fotoğraflarının kapak olmasını ve Endonezya’da yoktan var ettiği dalış resortu Papua Explorers Dive Resort’u konuşacağız.

Submerge

Submerge

Tunç Yavuzdoğan kimdir?

İçindekiler

Fizik ve Alman dili eğitimi almasına rağmen su altı tutkusuyla önce bir dalış merkezi açan Tunç Yavuzdoğan (ki bu dönemlerde Türkiye’de su altı sporu “delilik” olarak görülüyordu), ardından uzun yıllar severek gittiği ama kalacak doğru düzgün yer bulamadığı Endonezya’nın en uç adalar topluluğu olan Raja Ampat’ta hayallerindeki otel Papua Explorers Dive Resort’u inşa etti. Yani Tunç hayallerinin peşinden gitti.

Tunç Yavuzdoğan kimdir?

Tunç Yavuzdoğan ile su altı fotoğrafçılığı ve girişimcilik üzerine bir söyleşi

Buyrun, Tunç’un azim ve başarı öyküsünü okuyalım:

Seni Ayışığı Dalış Merkezi’nden tanıyorum. Hangi yıl dalışa başladın? Başladığından beri aralıksız dalıyor musun? Bize dalış merkezi açma hikâyeni anlatır mısın?

Çocukluğumdan beri su altına merakım vardı. 1987 yılında da Avşa Adası’nda ilk deneme dalışımı yaptım. 1989 yılında PADI Open Water kursumu, 1990 yılında CMAS 2 ve 3 yıldız kurslarımı aldım, 1993 yılında eğitmen oldum. O dönemde Türkiye’de dalgıçlar intihar komandosuyla aynı kategoride görülüyordu. Dalanlara deli gözüyle bakılıyordu ama ben daha büyük bir delilik yapıp 1996 yılında da Ayışığı Dalış Merkezi’ni kurdum.

Su altı fotoğrafçılığına nasıl başladın?

Dalış merkezi açtıktan bir süre sonra bana sadece dalmak yetmedi. İnsanlara su altını daha çok tanıtabilmek için görüntü almak istedim. Önce analog makine, sonra dijital makineyle su altı fotoğrafları çekmeye başladım.

Her dalmayı bilen su altı fotoğrafçısı olabilir mi? Su altı fotoğrafçısı olmak için fotoğraf bilgisi olması gerekiyor mu?

Temel bir fotoğraf bilgisi tabii ki gerekiyor. Fotoğraf görüntüleme kurallarının su altına nasıl uyarlanacağını bilen, fotoğrafa ve su altına merakı olan herkes bunu deneyebilir.

Benim önerim; su altı fotoğrafı çekecek kişilerin öncelikle dalışı iyi öğrenmeleri, çok iyi su altı yüzerliği sağlamaları, ondan sonra su altı fotoğrafçılığına başlamalarıdır.

Fotoğraf çekimleri sırasında zor durumda kaldığın oldu mu?

Güney Afrika’da Sky Türk, Kültür Üniversitesi ve Qatar Airways sponsorluğunda Büyük Beyazın Peşinde çekimlerini yapıyorduk ve ben çekim sırasında mavi köpekbalığı tarafından ısırıldım!

Olay nasıl mı oldu? Önümde 3 tane mavi köpekbalığı vardı. Bir tanesi de arkamdan dolanmış. Görmedim. Bir anda baldırımda bir ısırılma hissettim. Biz buna test bite yani deneme ısırığı diyoruz. Ayağımı hayvanın ağzından çektim. Topuğumla burnuna vurdum. Vurmamla benden uzaklaşması bir oldu. Ben de hemen suyun üstüne tekneye zıpladım. Kurtulmuştum!

Bu çekimler daha sonra Sky Türk ve İz TV’de yayınlandı.

Tunç Yavuzdoğan

Su altı fotoğrafçılığına nasıl bir ekipmanla başlanmalıdır? Başlangıç maliyeti nedir?

Her türlü ekipmanla su altı fotoğrafçılığına başlanabilir. Bence en önemli kriter, ekipmanda harici bir flaş olmasıdır.

Tunç Yavuzdoğan

İyi bir su altı fotoğrafçısının özellikleri nelerdir?

Su altı fotoğrafçısı öncelikle su altı hayatına, canlılarına saygılı olmalı ve su altında herşeyi koruduğu müddetçe çektiği görüntüleri her zaman elde edebileceğini bilmelidir.

Tunç Yavuzdoğan

Çalışmalarını çok beğendiğin dünyadan ve Türkiye’den kimse var mı?

Çok kişi var. Türkiye’den rahmetli Recep Dönmez, Saygun Dura, Lütfi Tanrıöver, arkadaşlarım Alp Baranok, Cenk Ceylanoğlu’nu sayabilirim.

Dünyadan Alex Mustard, David Doubilet’yi sayabilirim. Bir de tabii beni köpekbalığı fotoğraflarıyla çok etkileyen Bryan Skerry’yi.

Tunç Yavuzdoğan - Submerge

Submerge

Hangi hayvanlarla karşılaştığında heyecanlandın?

Köpekbalığı beni her zaman heyecanlandırır. Mantaları her dalışımda büyüleyici bulurum. Onlar su altının melekleridir. Kurbağa balıklarını çok severim.

Tunç Yavuzdoğan

Hangi hayvanlarla karşılaştığında ürktün?

Ben çok ürkmüyorum. Çünkü su altı canlıları insanlara zarar vermek için orada değiller. Ben daha çok heyecanlanıyorum.

Tunç Yavuzdoğan

Su altı fotoğrafçılığında Türkiye nerede? Türkiye’de en güzel fotoğraf çekilen yerler nereler?

Türkiye’de su altı fotoğraf kalitesi çok klasikleşti. Fotoğraflarda genelde tepede dalgıç, aşağıda mercan ya da amfora, arkada güneş var. Canlılık oranı çok düştüğü için obje bulmak çok zorlaştı. Ancak batıklar genelde güzel görüntü veriyor.

Tunç Yavuzdoğan

Ödüllerinden bahsedebilir misin?

  • 2008  Underwaterphotography.com annual Intl. competition Silver Medal (Gümüş madalya)
  • 2009 SEA International Underwater Photographic Competition NCUPS, (North California Underwater Photographic Society ), 2nd Place (İkincilik)
  • 2009 LAUPS (Los Angeles Underwater Photographic Society), Annual Int. Competition 4th Place & Honorable Mentions (Dördüncülük)
  • 2010 LAUPS (Los Angeles Underwater Photographic Society) Annual Int. Competition 6th Place  (Altıncılık)
  • National Geographic Magazine Top Shots of the Year (Yılın en iyi fotoğrafları – aşağıdaki fotoğraf)

Tunç Yavuzdoğan

National Geographic’in su altı fotoğrafçısısın. Bu nasıl oldu? Senin için heyecan ve gurur verici olmalı, öyle değil mi?

Su altı fotoğraflarımı National Geographic’in Your Shot bölümünde paylaşıyordum. Burada paylaşılan fotoğrafları National Geographic’in editörleri inceliyorlar ve haftanın, ayın ve yılın fotoğrafını seçiyorlar. Underwater Photography’de ödül aldığım fotoğrafım da hem Scuba Diver dergisine tam sayfa basıldı hem de bu fotoğrafımı National Geographic Your Shot bölümünde paylaştım. Bir süre sonra National Geographic’ten bir e-mail aldım. National Geographic Creative bölümümüz var. Orada stok fotoğrafçımız olmak ister misiniz? diye sordular. Böylece fotoğraflarım National Geographic’te de yayınlanmaya başladı.

Tunç Yavuzdoğan - National Geographic

National Geographic

Dünyada nerelerde daldın? En sevdiğin dalış noktaları nereler?

Raja Ampat’a âşık olmasaydım, burada bir resort açmazdım. Benim burada resort açmamın sebebi ticari değildi. Ben burada daha çok fotoğraf çekip dünyaya daha çok fotoğraf vermeyi hedeflediğim için resort açtım. Ancak bu çok da gerçek olamadı. Şu anda resortun tesisatından yerlilerle görüşmeye kadar herşeyiyle ilgileniyorum. Bu nedenle de artık maalesef istediğim kadar dalış yapamıyorum.

Dünya üzerindeki en iyi dalış noktaları olarak değil ama kendi içindeki güzellikleriyle şuraları sayabilirim:

  • Sudan’da Shaap Rumi. Kaptan Cousteau zamanında buraya kafesle dalmış.
  • Kızıldeniz’in Brother Adaları’nda Aida ve Numidia batıklarında ilk sapan kuyruk köpekbalıklarını görmüştüm.
  • Kızıldeniz‘de Elphinstone Reef oceanic white tip görmek için ideal bir dalış noktası.
  • Malezya‘da Sipadan Adası’ndaki Barracuda Point müthiş.
  • Endonezya‘nın Komodo Adaları inanılmaz akıntılı ama çok özel.

Bütün bu bahsettiğim yerler çok güzel olmasına rağmen dönüp dolaşıp Endonezya’nın Raja Ampat Adaları’na yerleştim. Raja Ampat dalışlarında büyük-küçük balık ve mercan çeşitliliği inanılmaz.

Buranın en iyi mevsimi ekim başıyla mayıs başı arasında. Bu mevsimde çok sayıda manta ve balina görüyoruz.

Bunun dışındaki mevsimde plankton azaldığı için görüş açısı artıyor. Ancak plankton azlığı da büyük balıkların buradan gitmesine sebep oluyor.

Tunç Yavuzdoğan

Peki Papua Explorers fikri nasıl oluştu?

Ayışığı Dalış Merkezi’nde tüm dünyaya dalış gezileri düzenlerken hem değişik denizleri tanıma fırsatı elde ettim hem de hiç bir Türk’ün dalış resortu olmadığını fark ettim. Bir gün kendi dalış resortumu açmak benim hayalim olmuştu.

2007 yılında eşimin işi dolayısıyla, Egzotik bir kültürün yaşamın her yerinde hissedildiği, pek çok etnik kimliğin bir arada var olabildiği bir şehri deneyelim, diyerek Endonezya’nın başkenti Jakarta’ya taşındık.

Ancak Türkiye’den 14 bin kilometre uzaklıktaki Endonezya henüz gideceğimiz en uzak yer değildi. Dalış tutkusu bizi ülkenin en doğu ucuna, Papua Yeni Gine kıyısındaki Raja Ampat’a götürdü. Papua Explorers Dive Resort, Raja Ampat’ın doğasına olan aşkımızdan doğdu.

İlk geldiğimizde burada otel alternatifi yoktu ama doğa ve deniz büyüleyiciydi. Mücevher güzelliğindeki kocaman kelebekler, ağaç gölgelerinde kendiliğinden yetişen orkideler, yağmur ormanının dünyanın en zengin mercan resifleriyle iç içe geçmesi beni büyüledi. Buraya gide gele burada bir otel açma hayali kalbime kazındı.

Önce gelip yağmur ormanlarının içinde kamp kurdum. Sonra çalışmalarımı başlattım. Papua Explorers projesi sayesinde 8 ay sonunda istediğim araziyi devletten 50 yıllığına kiraladım. Kendime girişimci bir ortak ararken bir dalgıç arkadaşımın arkadaşı olan Serkan Köse’yle tanıştım. Birden bir ortağım olmuştu ve Ekim 2013’te Papua Explorers Dive Resort kapılarını açtı.

Papua Explorers Dive Resort

Papua Explorers Dive Resort

Otel yapma süreci seni korkutmadı mı?

Otel yapma süreci hiç de kolay olmadı. Bambaşka bir kültürden gelen insanları çalıştırmak çok zordu. İnşaatın hızını belirleyen en önemli unsur malzeme temini oldu. Tekneyle koskoca denizde köy köy dolaşıp ağaç aradığımız ve elimiz boş döndüğümüz çok oldu. Dünyanın sonunda olmamız otelin inşaatı sırasında birçok lojistik zorluğu beraberinde getirdi.

Kabile geleneklerinden tutun da bir yağmur ormanının içinde olmak ve bunu bir de 3. dünya ülkesinde yapmak beni hep korkuttu. Birinin gelip bütün yaptıklarımı bir anda elimden alacak hissi hiç bir zaman içimden silinmedi. Ama asla birisi gelip beni kesecek, yanımdaki çantada bulunan işçilerin maaşlarını çalacak korkusunu da hissetmedim.

Bu arada Ayışığı Dalış Merkezi ne oldu?

Ayışığı bir süre devam etti. Abdurrahman Coşar burayı yönetti ama ben artık Ayışığı’yla hiç ilgilenemez olduğum için 2017 yılında tamamen devrettim.

Otele eleman bulmak zor oluyor mu?

Otelin yanıbaşında köyümüz var. Köylülere dalış liderliği, kaptanlık, İngilizce eğitimleri veriyoruz.

Burada, Sadece ben kazanayım, mantığı yok. Otelde büyük çoğunluğu yerel halktan olan yaklaşık 100 kişilik bir ekip çalışıyor. Köyle birlikte karşılıklı büyüyor ve gelişiyoruz.

Papua Explorers Dive Resort

Papua Explorers Dive Resort

Sosyal sorumluluk projelerinden biraz bahseder misin?

Burası öyle güzel ve bakir bir bölge ki modern dünyanın zehiri buraya hiç taşmasın istiyoruz. O yüzden Papua Explorers Dive Resort kurulduğundan beri yerel halkın yaşam standartlarını iyileştirmek için çabalıyor ve onlara sahip oldukları doğanın kıymetini ve bunu korumayı öğretiyoruz. Aynı zamanda da denizlerin turizm ve diğer balıkçılık faaliyetlerinden zarar görmemesi için canla başla çalışıyoruz.

Bu işler zamanla çok vakit ve bütçe almaya başladı. Otelimize gelen ziyaretçilerden de projeleri görüp destek olmak isteyenler çoğalmaya başlayınca bütün bu faaliyetleri Papua Explorers bünyesinden ayırıp bağımsız bir vakıf kurmaya karar verdik. Yasal islemler tamamlandı ve vakfımız Raja Ampat SEA (Science, Education, Awareness) Centre (https://seacentre.org/) Mart 2017’de resmi olarak açıldı.

Raja Ampat SEA Resort Centre

Raja Ampat SEA Centre

Uzun bir yolun başındayız. Amacımız Raja Ampat’ı doğal ve insan kaynaklı tehditlere karşı korumak, aynı zamanda da bölge halkını bilinçlendirip turizmin sürdürülebilir, doğayı korur bir şekilde gelişmesini sağlamak. Mevcut projelerimiz hakkında bilgi almak ve nasıl destekleyebileceğinizi öğrenmek için lütfen sayfamıza göz atın. Her türlü desteğiniz için minnettarız.

Tunç’a bu söyleşi için zaman ayırdığı, bu eşsiz görselleri bize sunduğu ve de en önemlisi doğayı koruma bilincini yaymak için gösterdiği çabası için çok teşekkür ediyorum. Su altının bilinmez güzellikleri Tunç’un fotoğraflarıyla bize artık çok daha yakın. Kendisinin çalışmalarını http://www.underwaterphotovideo.com adresinden takip edebilirsiniz.