Peru, ya da resmi adıyla Peru Cumhuriyeti, Güney Amerika’nın batısında bir ülke. Biz burayı en çok Pasifik Okyanusu kıyılarında uzanan sahil kesimi, heybetli And Dağları, dünyanın en uzun nehirlerinden biri olan Amazon Nehri, sırrı hâlâ çözülemeyen Nazca çizgileri, dünyanın yeni 7 harikasından birisi seçilen Machu Picchu ve de dünyadaki en yeni foodie trendi olan Peru mutfağı ile tanıyoruz.

Peru hakkında bilgiler

Peru topraklarında ilk yerleşim Titicaca Gölü çevresinde MÖ 20.000 yılında gerçekleşmiş, İnka İmparatorluğu’nun kuruluşuna kadar Chavín, Tiawanaku, Wari (Huari), Paracas, Mochica ve Chimú gibi birçok uygarlık ortaya çıkmış.

İnka İmparatorluğu 1200’lü yıllarda efsanevi I. Sapa Inca (İnka Kralı) Manco Cápac tarafından kurulmuş. 1532 yılında İspanyol kâşif Francisco Pizarro, İnka Kralı XIII. Sapa Inca Atahualpa’nın 40.000 kişilik ordusunu 180 kişilik ordusu ile yenerek İnka İmparatorluğu’nu ortadan kaldırmış.

Ülke Peru ismini Quechua halkı tarafından nehir anlamında kullanılan Pelu kelimesinin İspanyolca’ya yanlış geçmesi sonucu almış.

6.400 kilometre yol yaptıktan sonra Atlas Okyanusu’na dökülen dünyanın en uzun nehirlerinden biri olan Amazon, Peru’nun And Dağları’ndan doğuyor.

Arequipa şehri yakınlarındaki Cañón Del Colca 3.501 metre ile ve Cotahuasi Canyon 3.354 metre ile dünyanın en derin kanyonları arasından yer alıyorlar. Hemen Amerika’daki Grand Canyon’un derinliğinin 1.737 metre olduğunu, yani buradaki kanyonların Grand Canyon’dan neredeyse iki kat daha derin olduklarını söyleyim.

Yükseklik hastalığının ilacı koka yaprağı

Ülkede yüksek rakımlı bölgelerde koka bitkisi çiğnerseniz, sıkça rastlanan mal de altura yani yükseklik hastalığına tutulmuyorsunuz. Buralarda halk yoğun olarak koka bitkisi çiğniyor, turistler de ya bitkiyi çiğniyor, ya da koka çayı tüketiyor. Yerlilerin açlığın etkisini giderip vücudu hareketlendirmek için yapraklarını çiğnediği koka bitkisinin 1860’larda Avrupa’ya gelmesi sayesinde Alman kimyacı Albert Niemann bu bitkiden kokaini elde etmiş. Peru bugün dünyanın en büyük kokain üreticisi durumunda.

Peru mutfağı

İşte derinlemesine çalışılıp yazılması gereken bir başlık! Burada kısaca bahsedeyim, daha sonra detaylandıracağım.

Peru’da 30’dan fazla superfood üretiliyor. Sağlıklı yaşamın yeni gözdesi olan superfoodlar, zengin anti-oksidan, vitamin ve amino asit değerleriyle temel besin değerlerini içeriyor. Şifalı ve besleyiciler. Günümüzden binlerce yıl önce toprağın ve And medeniyetlerinin bilgeliğinin kaynaşması, Peru’da eşsiz bir hasat yaratmış. Biyoçeşitlilikten doğan tahıl, meyve ve sebzeler, bugünün superfood ailesi olarak biliniyor. Örneğin kinoa (yüksek biyolojik değere sahip protein içeriyor), açai (diğer meyvelere kıyasla çok yüksek ve ender besin değerleri ve esansiyel amino asitler içeriyor), maca (Peru ginsengi olarak bilinen hormonal dengeleyici) gibi hayatımıza yeni giren ürünler, aslında Peru yemeklerinin olağan malzemeleri.

Patatesin anavatanı, Peru’nun güneyi ile Bolivya’nın kuzeybatı bölgeleri. Peru’da 3.000’den fazla patates çeşidi var. Patates Avrupa’ya ve dünyaya İspanyol işgali döneminde dağılmış.

Peru’da tam 500 çeşit ulusal yemek var! Deniz mahsülleri, mısırlı yemekler derken hemen hemen tüm lezzetler, dünyaca ünlü gurmelerden tam not alıyor. En ünlü yemeği ise çiğ balığın limon sosu ile marine edilmesiyle hazırlanan ceviche. Bir de pisco sour var ki, içme de yanında yat. Pisco brendi, şeker ve limon suyu karıştırılarak yapılıyor, üzerine de çırpılmış yumurta beyazı ekleniyor.

Peru gezilecek yerler

Machu Picchu

Dünyanın yeni 7 harikasından biri olan, UNESCO Dünya Mirası listesindeki antik İnka şehri Machu Picchu, And Dağları’nın bir dağının zirvesinde, 2.300 metrelerde, İnkalı hükümdar Pachacutec Yupanqui tarafından 1450 yılları civarında inşa ettirilmiş.

Kuruluş anlamı kesin olarak bilinmeyen şehir, İspanyol istilacılar 1532 yılında burayı işgal ettiğinde sık dağlar arasında kaldığından fark edilmemiş ve bu sayede zarar görmemiş. 1912-1913 yıllarında ABD’li arkeolog Hiram Bingham tarafından keşfedilene kadar da İnkalar’ın Kayıp Şehri olarak kalmış.

Cusco

Cusco, 1300 yılından 1532 yılında İspanyollar gelene kadar İnka İmparatorluğu‘nun başkenti olmuş. Şehir, dev taşlarla hiç sıva kullanmadan örülmüş, bu taşlar içeriden özel bir kilit sistemiyle birbirlerine kenetlenmişler. İspanyollar’ın bu taşların üzerine inşa ettiği binalar depremlerde yıkılmış, ama İnkalar’ın sağlam yapıları hâlâ dimdik ayakta.

Orta Peru’nun And Dağları platosundaki şehir, aynı isimli eyaletin de başkenti. İnka Krallığı’nın başkenti olarak değişken tarihi, çevresindeki görülmeye değer yerleri ve Andlar’ın ortasındaki konumu ile sahip olduğu doğa güzellikleri, burayı çok sayıda turist için çekim merkezi haline getiriyor. İnka harabe şehri Machu Picchu‘ya giderken bir çıkış noktası olması da kenti dünyaca meşhur yapıyor.

Lima

Lima, Chillón, Rímac and Lurín Nehirleri arasında kalan 800 km²‘lik çöle kurulmuş bir şehir. Pasifik Okyanusu’nun hemen dibinden yükselen dik falezlerin üzerinde, dağlarla çevrili silüetiyle dikkat çekiyor. Burası Güney Amerika’da Büyük Okyanus’a kıyısı olan tek başkent.

Peru‘nun başkenti ve siyaset, endüstri ve bilim merkezi olan Lima, Kralların şehri olarak tanımlanıyor. Çünkü Lima‘nın kurulacağı yer, Peru’da her yıl 6 Ocak’ta kutlanan Krallar Şenliği sırasında belirlenmiş. Buranın bir turistik merkez olmasındaki etkenler ise UNESCO koruması altındaki tarihi yerleri, gece hayatı, yerel ve uluslararası gastronomi ağı, müzeleri, geleneksel ve çağdaş festivalleri ve sanat galerileri.

Nazca Lines

(Nazca Çizgileri)

Nazca Çölü (Sechura Çölü)’nün ortasındaki dev hayvan figürleri ve çizgilerden oluşan Nazca Çizgileri, insanlık tarihinin en büyük gizemlerinden. Sayıları 1.500’den fazla olan yer çizimlerin çoğu spiral, yamuk, ok, zikzak gibi anlamı bilinmeyen geometrik figürlerden oluşuyor. Bunun yanında kuş, balık, jaguar, maymun gibi hayvan motifleri; ağaç, çiçek gibi bitki motifleri; insan figürleri ve hayal ürünü olduğu düşünülen bir takım yaratık çizimleri de var. En büyük boyuttaki yer çiziminin çapı 300 metreden fazla ve birkaç kilometre uzunluğunda.

Pek çoğumuz devasa büyüklükteki bu çizgileri ilk olarak Eric von Daniken’ın Tanrıların Arabaları kitabından duyduk. Zaten bu kitap yayınlandıktan sonra Nazca Çizgileri turist akınına uğradı. 1994 yılında UNESCO Dünya Kültür Mirası listesine alınan bu çizgiler, yaklaşık 3.885 km²’lik bir araziyi kaplıyor. Bu çizgileri özel uçak turlarıyla seyredebiliyorsunuz.

Lake Titicaca

(Titicaca Gölü)

Titicaca Gölü, Peru ve Bolivya arasında kalan Güney Amerika’nın en büyük tatlı su gölü. Gölün etrafındaki yerleşim merkezlerinden en büyüğü, Peru tarafındaki Puno kenti.

Göl yaklaşık 8.300 km² büyüklüğünde, 194 km uzunluğunda ve 65 km genişliğinde. Deniz seviyesinden 3.812 metre yüksekliği ile de dünya üzerinde taşımacılık yapılan en yüksek göl.

Burası yerel kültürleriyle ve bu kültürlerin yaşam şekilleriyle de dünyadaki herkesi kendine hayran bırakan bir yer. 25 nehir tarafından beslenen gölü çevreleyen Titicaca Havzası, çevresindeki yüksek dağlarla birlikte ziyaretçilerine eşsiz bir manzara sunuyor.

Iquitos – Amazon

Iquitos, Peru’nun kuzeydoğu kesiminde, Amazon Nehri kıyısında, Loreto yönetim bölgesinin merkezi. Amazonlar’ın vahşi cazibesini yaşamak istiyorsanız, burayı rotanıza mutlaka dahil edin.

Peru, keşfedilmeyi bekleyen bir cevher. Defalarca gitsem de doyamayacağım, gittikçe gidesim gelecek, hatta kalmak isteyeceğim bir ülke.