Peru Gezi Rehberi – İnka Mirası Ülke

Peru ya da resmî adıyla Peru Cumhuriyeti, Güney Amerika’nın batısında bir ülke. Burayı nasıl mı tanıyoruz? Efsanevi İnka İmparatorluğu, Pasifik Okyanusu kıyısında uzanan sahil kesimi, heybetli And Dağları, dünyanın en uzun nehirlerinden olan Amazon Nehri, dünyanın en büyük tropikal yağmur ormanı olan Amazon Yağmur Ormanı, sırrı hâlâ çözülemeyen Nazca çizgileri, dünyanın yeni 7 harikasından biri seçilen Machu Picchu, dünyadaki en yeni foodie trendi Peru mutfağı ile…

Peru harita Kaynak:Wikipedia (By Addicted04 – Own work with Natural Earth Data, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=17638228)

Ülke, Peru ismini Quechua halkı tarafından “nehir” anlamında kullanılan Pelu kelimesinin İspanyolca’ya yanlış geçmesi sonucu almış.

Ülkede yüksek rakımlı bölgelerde koka (coca) bitkisi çiğnerseniz, sıkça rastlanan mal de altura yani yükseklik hastalığına tutulmuyorsunuz. Bu nedenle halk hep koka bitkisi çiğniyor. Ülkeyi ziyaret edenler de bitkiyi çiğniyor ya da koka çayı içiyor. Herşeyden önce yerliler, koka bitkisinin yapraklarını açlığın etkisini giderip vücudu hareketlendirmek için çiğnemiş. Ancak koka bitkisi 1860’larda Avrupa’ya gelmiş ve böylelikle Alman kimyacı Albert Niemann bu bitkiden kokaini elde etmiş. Peru bugün dünyanın en büyük kokain üreticisi durumunda.

Coca (koka) yaprakları

Peru tarihi

Peru topraklarında ilk yerleşim Titicaca Gölü çevresinde M.Ö 20.000 yılında gerçekleşmiş. Ayrıca İnka İmparatorluğu’nun kuruluşuna kadar Chavín, Tiawanaku, Wari (Huari), Paracas, Mochica ve Chimú gibi birçok uygarlık ortaya çıkmış.

Maras tuz göletleri, Urubamba

İnka mitolojisine göre, Manco Cápac 12. yüzyılda Cuzco’da küçük bir beylik kurmuş. Manco Cápac, ilk İnka ve Cusco Kralı kabul ediliyor. Zamanla İnkalar’ın bölgedeki hâkimiyeti artmış ve toprakları genişlemiş. 1438-1471 yılları arasında Cusco Krallığı’nın dokuzuncu Sapa Inca’sı olan Pachacutec Inka Yupanqui, krallığı İnka (Tahuantinsuyu) İmparatorluğu’na dönüştürmüş. İnka İmparatorluğu, Kolomb öncesi Amerika’nın en büyük imparatorluğu sayılıyor. Ancak İspanyol kâşif Francisco Pizarro, 1532 yılında 180 kişilik ordusuyla İnka İmparatoru XIII. Sapa Inca Atahualpa’nın 40.000 kişilik ordusunu yenmiş. Bunun üzerine İnka İmparatorluğu ortadan kalkmış. Ülkede İspanyol sömürge dönemi başlamış.

19. yüzyılda en önemli tarihî figür, kuşkusuz ki Simón Bolívar’dır. (Tam ismiyle Simón José Antonio de la Santísima Trinidad Bolívar y Palacios Ponte-Andrade y Blanco). Halk arasında El Libertador (Amerika’nın Kurtarıcısı) olarak bilinen Simón Bolívar, Venezuelalı bir askeri ve siyasi lider. Günümüzde Kolombiya, Venezuela, Ekvador, Peru, Panama ve Bolivya olarak bilinen ülkelerin İspanyol İmparatorluğu’ndan bağımsızlıklarını kazanmalarına öncülük etmiş. Simón Bolívar 1819’da Yeni Granada Birleşik Eyaletleri’nde, 1821’de Venezuela ve Panama’da, 1822’de Ekvador’da, 1824’te Peru’da, 1825’te Bolivya’da İspanyollar’ı yenilgiye uğratmış. Simón Bolívar 1830’da ölmüş.

Peru’ya vize almak gerekiyor mu?

Resmi (diplomatik, hizmet ve hususi) ve umuma mahsus pasaport hamili T.C. vatandaşları Peru’ya yapacakları seyahatlerinde veya Peru’dan transit geçişlerinde toplam ikamet süresi ilk giriş tarihinden itibaren 180 gün içerisinde 90 günü aşmamak kaydıyla vizeden muaf. Türk vatandaşlarının çalışma, aile birleşimi, öğrenim, eğitim, araştırma ve 90 günü aşan uzun süreli ikamet süreleri için Peru’nun dış temsilciliklerinden vize almaları gerekiyor.

Ancak dikkat! Artık Güney Amerika uçuşlarında ekstra güvenlik kontrolü yapılıyor. Daha önce Schengen veya ABD vizesi almadıysanız, pasaportunuzda hiç giriş-çıkış yoksa, uçağa kabul edilmeme ihtimaliniz var.

Peru nerede? Peru’ya nasıl gidilir?

Peru’ya Türkiye’den direkt uçuş bulunmuyor. En popüler parkur olan İstanbul – Lima hattındaki aktarmalı uçak seferleri, uçuş süresi ve bekleme süresiyle en kısa 20 saat sürüyor.

Peki Peru’ya ne zaman gidilir? Peru’da kış mevsimi haziran-eylül ayları arasında yaşanıyor. Bu mevsim Peru için yüksek turizm sezonu. Kışın hava durumuysa bölgeye göre değişiyor. Sahil kesimlerinde hava bulutlu ve hafif nemli oluyor ama soğuk olmuyor. Dağlık bölgeler genelde gün boyu güneşli, geceleri soğuk oluyor. And Dağları’nda yağmur mevsimi eylül-ocak ayları arasında yaşanıyor. Bu mevsimde Andlar’da yürüyüş yapmak tehlikeli olabiliyor. Dağlık ve ormanlık bölgelerde yağmur mevsimi aralık-nisan ayları arasında sürüyor.

Bunun yanında Peru’ya gelmek için Inti Raymi Festivali’nin kutlandığı zamanı değerlendirebilirsiniz. İnka İmparatorluğu döneminden beri Inti (Güneş) Tanrısı onuruna ritüeller düzenlenmiş. Günümüzde festival havasına döndürülen kutlamalar, yılın en kısa günü olan kış gündönümünün ve ışık saatlerinin yeniden uzamaya başlayacağı İnka Yeni Yılı’nın kutlanma töreni. 24 Haziran’da başlayan festivalde binlerce kostümlü ve maskeli Perulu’yu kutlama yaparken görüyorsunuz. Festival; Cuzco şehrinde, Sacsayhuaman’da düzenleniyor. 9 gün sürüyor.

Peru Mutfağı

İşte derinlemesine çalışılıp yazılması gereken bir başlık! Çünkü Peru mutfağı ve Peru yemekleri tam bir şölen.

Choros a la chalaca

Peru’da 30’dan fazla superfood üretiliyor. Superfoodlar sağlıklı yaşamın yeni gözdesi. Zengin anti-oksidan, vitamin ve amino asit değerleriyle temel besin değerlerini içeriyor. Şifalı ve besleyiciler. Günümüzden binlerce yıl önce toprağın ve And medeniyetlerinin bilgeliğinin kaynaşması Peru’da eşsiz bir hasat yaratmış. Biyoçeşitlilikten doğan tahıl, meyve ve sebzeler bugünün superfood ailesi olarak kabul görüyor. Herşeyden önce hayatımıza yeni giren ürünler aslında Peru yemeklerinin olağan malzemeleri. Örneğin quinoa (kinoa) (yüksek biyolojik değere sahip protein içeriyor), açai (diğer meyvelere kıyasla çok yüksek ve ender besin değerleri ve esansiyel amino asitler içeriyor), maca (Peru ginsengi olarak bilinen hormonal dengeleyici) gibi.

Beyaz ve kırmızı quinoa

Patatesin anavatanı Peru’nun güneyiyle Bolivya’nın kuzeybatı bölgeleri. Peru’da 3.000’den fazla patates çeşidi var. İspanyol işgali döneminde Avrupa’ya ve dünyaya patates buradan gitti.

Sarı patates

Peru’da tam 500 çeşit ulusal yemek var! Deniz mahsülleri, mısırlı yemekler derken hemen hemen tüm lezzetler dünyaca ünlü gurmelerden tam not alıyor. En ünlü yemeği ise çiğ balığın limon sosu ile marine edilmesiyle hazırlanan ceviche. Peru geleneksel mutfağının bir ifadesi olan ceviche’nin hazırlanması ve tüketimiyle ilgili uygulamalar ve anlamlar, UNESCO Somut Olmayan Miras listesinde bulunuyor.

Ceviche

Yerli ve milli içkisiyse pisco sour. Pisco brendi, şeker, limon suyu karıştırıyorsunuz. Üzerine de yumurta beyazını çırpıp ekliyorsunuz.

Pisco Sour

Peru’da gezilecek yerler listesi

İnkalar bu topraklarda hüküm süren çok önemli bir uygarlık. İnka Yol Sistemi (Quechua dilinde “kraliyet yolu” anlamına gelen Qhapaq Ñan), yaklaşık 40.000 kilometre uzunluğuyla Kristof Kolomb kıtaya gelmeden önce Güney Amerika’daki en kapsamlı ve gelişmiş ulaşım sistemiymiş. 6 ülkede (Arjantin, Bolivya, Şili, Kolombiya, Ekvador, Peru) yollar, köprüler, hendekler ve destekleyici altyapı gibi yapıları içeren 273 bileşenden oluşuyor. Ayrıca UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde yer alıyor.

Wiñaywayna

6.438 kilometre yol yaptıktan sonra Atlas Okyanusu’na dökülen dünyanın en uzun nehirlerinden biri olan Amazon, Peru’nun And Dağları’ndan doğuyor. Eğer dünyanın en popüler nehir cruise rotalarından birini deneyimlemek istiyorsanız, Amazon Nehri üzerindeki turlara katılıp Peru’da muhteşem arkeolojik hazinelerden gastronomi lezzetlerine, doğal güzelliğinden kültürüne kadar pek çok deneyimi bir arada yaşayabilirsiniz.

Arequipa şehri yakınlarındaki Cañón Del Colca 3.501 metreyle, Cotahuasi Canyon 3.354 metreyle dünyanın en derin kanyonları arasında yer alıyor. Başka bir deyişle hemen Amerika’daki Grand Canyon’un derinliğinin 1.737 metre olduğunu yani buradaki kanyonların Grand Canyon’dan neredeyse 2 kat daha derin olduklarını söyleyeyim.

Cusco – Lama gezdiren teyzelerleyim

Machu Picchu

And Dağları’nın bir dağının zirvesindeki antik İnka şehri Machu Picchu; dünyanın yeni 7 harikasından biri. İnkalı hükümdar Pachacutec Yupanqui burayı 1450 yıllarında 2.300 metrelerde inşa etmiş. UNESCO Dünya Karma Miras listesinde yer alıyor.

Sun’s Gate’ten (Güneşin Kapısı) Machu Picchu manzarası

Kuruluş anlamı kesin olarak bilinmeyen şehir, İspanyol istilacılar 1532 yılında burayı işgal ettiğinde sık dağlar arasında kaldığından fark edilmemiş. Ancak bu sayede de zarar görmemiş. 1912-1913 yıllarında ABD’li arkeolog Hiram Bingham tarafından keşfedilene kadar da İnkalar’ın Kayıp Şehri olarak kalmış.

Machu Picchu

Cusco

Cusco, 1300 yılından 1532 yılında İspanyollar gelene kadar İnka İmparatorluğu’nun başkenti olmuş. Şehir dev taşlarla hiç sıva kullanmadan örülmüş. Bu taşlar içeriden özel bir kilit sistemiyle birbirlerine kenetlenmişler. İspanyollar’ın bu taşların üzerine inşa ettiği binalar depremlerde yıkılmış ama İnkalar’ın sağlam yapıları hâlâ dimdik ayakta duruyor. Cusco Şehri, UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde yer alıyor.

Plaza de Armas de Cusco

Orta Peru’nun And Dağları platosundaki şehir aynı isimli eyaletin de başkenti. İnka Krallığı’nın başkenti olarak değişken tarihi, çevresindeki görülmeye değer yerleri ve Andlar’ın ortasındaki konumuyla sahip olduğu doğa güzellikleri burayı çok sayıda turist için çekim merkezi hâline getiriyor. İnka harabe şehri Machu Picchu’ya giderken bir çıkış noktası olması da kenti dünyaca meşhur yapıyor.

Sacred Valley

Lima

Lima; Chillón, Rímac and Lurín Nehirleri arasında kalan 800 km²‘lik çöle kurulmuş bir şehir. Pasifik Okyanusu’nun hemen dibinden yükselen dik falezlerin üzerinde dağlarla çevrili silüetiyle dikkat çekiyor. Burası Güney Amerika’da Büyük Okyanus’a kıyısı olan tek başkent. Lima Tarihi Şehir Merkezi, UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde yer alıyor.

Peru’nun başkenti ve siyaset, endüstri ve bilim merkezi olan Lima, “Kralların şehri” olarak tanımlanıyor. Çünkü Lima’nın kurulacağı yer, Peru’da her yıl 6 Ocak’ta kutlanan Krallar Şenliği sırasında belirlenmiş. Buranın bir turistik merkez olmasındaki etkenlerse; UNESCO koruması altındaki tarihi yerleri, gece hayatı, yerel ve uluslararası gastronomi ağı, müzeleri, geleneksel ve çağdaş festivalleri ve sanat galerileri.

Lima

Lima’nın 182 kilometre kuzeyinde bulunan Caral-Supe; Geç Arkaik dönemde bölgede yaşayan Norte Chico uygarlığına ev sahipliği yapmış. Caral’da birçok anıt ve piramit görülüyor. Kutsal Caral-Supe Şehri, UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde yer alıyor.

Nazca Lines (Nazca Çizgileri)

Nazca Çölü’nün (Sechura Çölü) ortasındaki dev hayvan figürleri ve çizgilerden oluşan Nazca Çizgileri, insanlık tarihinin en büyük gizemleri arasında yer alıyor. Sayıları 1.500’den fazla olan yer çizimlerin çoğu spiral, yamuk, ok, zikzak gibi anlamı bilinmeyen geometrik figürlerden oluşuyor. Bunun yanında kuş, balık, jaguar, maymun gibi hayvan motifleri; ağaç, çiçek gibi bitki motifleri; insan figürleri ve hayal ürünü olduğu düşünülen bir takım yaratık çizimleri de var. En büyük boyuttaki yer çiziminin çapı 300 metreden fazla ve birkaç kilometre uzunluğunda yer alıyor. Nazca ve Pampas de Jumana’nın Çizgileri ve Jeoglifleri, UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde bulunuyor.

Nazca Lines

Pek çoğumuz devasa büyüklükteki bu çizgileri ilk olarak Eric von Daniken’ın Tanrıların Arabaları kitabından duyduk. Zaten bu kitap yayınlandıktan sonra Nazca Çizgileri turist akınına uğradı. Çizgiler yaklaşık 3.885 km²’lik bir araziyi kaplıyor. Özel uçak turlarıyla seyredebiliyorsunuz. 1994 yılından beri de UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde yer alıyor.

Lake Titicaca (Titicaca Gölü)

Titicaca Gölü, Güney Amerika’nın en büyük tatlı su gölü. Peru ve Bolivya arasında kalıyor. Gölün etrafındaki yerleşim merkezlerinden en büyüğü, Peru tarafındaki Puno kenti.

Göl yaklaşık 8.300 km² büyüklüğünde, 194 km uzunluğunda ve 65 km genişliğinde. Deniz seviyesinden 3.812 metre yüksekliğiyle de dünya üzerinde taşımacılık yapılan en yüksek göl.

Lake Titicaca (Titicaca Gölü)

Titicaca Gölü’nü besleyen 25 nehir var. Gölü çevreleyen Titicaca Havzası çevresinde yüksek dağlar ve eşsiz bir manzara var. Burası herkesi kendine hayran bırakan bir yer. Özellikle de yerel kültürleriyle ve bu kültürlerin yaşam şekilleriyle…

Iquitos – Amazon

Iquitos; Peru’nun kuzeydoğu kesiminde, Amazon Nehri kıyısında, Loreto yönetim bölgesinin merkezi. Amazonlar’ın vahşi cazibesini yaşamak istiyorsanız, burayı mutlaka rotanıza dâhil edin. Sonuç olarak Amazon Yağmur Ormanı, Güney Amerika kıtasının yaklaşık üçte birini kaplıyor ve 5,3 milyon km² yüzölçümüyle dünyanın en büyük tropikal yağmur ormanı.

Iquitos – Amazon

Peru keşfedilmeyi bekleyen bir cevher. Başka bir deyişle; defalarca gitsem de doyamayacağım, gittikçe gidesim gelecek, hatta uzun süre kalmak isteyeceğim bir ülke.

Keşfetmeniz dileğiyle…