Dünyanın 7 Harikası, diğer adıyla Antik Dönemin 7 Harikası, tamamı insanoğlu tarafından inşa edilmiş, olağanüstü antik yapı ve yapıtlardır. Bu yazımda size bu harikalardan bahsedeceğim. Bir de tabii 2007’de ilân edilen Dünyanın Yeni 7 Harikası’ndan.

Antik Dünyanın 7 Harikası

Dünyanın 7 harikası fikri, ilk kez MÖ 5 yüzyılda tarihin babası Heredot tarafından ortaya atılmış, ama Heredot bu fikrini seçime ve yazıya dökememiş. MÖ 2. yüzyılda Sidon’lu Antipatros, Dünyanın yedi harikası üzerine bir kitap yazmış. Günümüzde kabul ettiğimiz antik çağa ait dünyanın 7 harikası da işte bu dönemde böyle belirlenmiş.

Günümüzde antik çağa ait dünya harikaları içinde sadece Keops Piramidi ayakta. Diğerleri ise doğal afetler nedeniyle yok olmuşlar. Hatta bazılarının gerçekten var olup olmadığı bile tartışılıyor.

Şimdi gelelim Antik Dünyanın 7 harikasına:

Keops Piramidi

Mısır’ın başkenti Kahire’deki Giza bölgesinde Giza piramitleri olarak 3 piramit bulunuyor. Modern dünyanın sırrını hâlâ çözemediği piramitler, dönemlerinin firavunu adına yapılmış. Piramitlerin içine yılda 2 kez güneş ışığı giriyor. Bunun ilk günü piramitin uğruna yapıldığı firavunun doğum gününe, diğeri ise tahta çıkış gününe denk geliyor. Bu hesaplama, günümüzde bile bir mühendislik harikası olarak hayranlık uyandırıyor.

Bu piramitlerin en büyüğü olan Keops piramidi, antik dünyanın 7 harikasından biri olarak seçilmiş. Bu piramit, 7 harika içinde günümüze ulaşan tek eser. Keops’un, 4. hanedanlık zamanı olan MÖ 2560 yılında Firavun Khufu tarafından yaptırıldığı sanılıyor. Her biri 12 ton ağırlığında, 2,5 milyon taş bloktan yapılmış olan ve yapımının 20 yıl sürdüğü sanılan eser, 145 metre yükseklikte.

Babil’in Asma Bahçeleri

Babil’in Asma Bahçeleri’nin Babil Kralı Nebukadnezar tarafından MÖ 7. yüzyılda yaptırıldığı sanılıyor. Çorak Mezopotamya çölünün ortasında, ağaçlar, akan sular ve egzotik bitkilerle süslü çok katlı bahçenin tam yeri bilinmiyor.

Asma bahçeleri deyimi bizim bildiğimiz anlamdaki üzüm veren asma bitkisini değil, tonozlar (kemerlerin bir araya gelmesiyle oluşan tavan örtüsü) ve yapay teraslar üzerinde yer alan bahçeleri tanımlıyor. Bahçeler bu görünüşleriyle asılı bahçeler veya asma bahçeler adını almış.

Babil’in Asma Bahçeleri’nin varlığına dair somut kanıtlar bulunmuyor. Ancak efsaneye göre Babil Kralı, Mezopotamya’nın düz ve sıcak ortamı yüzünden bunalıma giren karısı Semiramis’in doğduğu yer olan Med Krallığı’na hasretini sona erdirmek için bu bahçeleri yaptırmış. Babil Sarayı’nın etrafında bulunan garip şekilli temeller, bu bahçelerin var olabileceğini gösteriyor.

Zeus Heykeli

Olimpiyatların ilk olarak MÖ 776 yılında yapıldığı biliniyor. Bu oyunlar şehir devletlerinin bütünlüğünü sağlamak amacıyla Olympos’ta düzenleniyormuş. Olimpiyatlar süresince şehir devletlerinde yapılan savaşlara ara veriliyor, oyunların yapılabilmesi için güvenli bir yol açılıyormuş.

Zamanla oyunlara verilen değerin artmasıyla, Yunanlılar tanrılarına yakışır bir tapınak yapmaya karar vermiş. Tanrıların Kralı Zeus adına tapınak yapmışlar, sonra da tapınağın içine kralları Zeus’un heykelini yapmak istemişler. MÖ 450 yılında dönemin en ünlü heykeltraşı Phidias, 12 metrelik görkemli bir Zeus Heykeli yapmış. Heykel, tahta iskelet üzerine altın ve fildişi metal parçaların yerleştirilmesinden oluşuyormuş.

Roma imparatoru olan Theodosius I tarafından 391 senesinde putperestlik suçlamasıyla olimpiyatlara son verilince Zeus Tapınağı kapatılmış. Zeus Heykeli, Yunanlılar tarafından o dönemlerde Constantinople, yani şimdiki adıyla İstanbul’a götürülmüş. Burada 462 yılında çıkan büyük yangında heykel yok olmuş. 1829 yılında Fransızlar, heykele ait kalan parçaların bir kısmını Paris’teki Louvre Müzesi’ne götürmüş.

Rodos Heykeli

(Kolossos)

Rodos adasında bulunan Rodos Heykeli, 32 metre boyunda, tunçtan yapılmış dev bir heykel. MÖ 305 – 304 yıllarında kuşatmadan sıyrılan Rodos halkı tarafından Güneş Tanrısı Helios’a ithafen yapılmış. Heykelde Tanrı Helios’un elinde bir meşale varmış. Heykelin bacaklarının arasından da gemiler geçerek limana giriyormuş.

Heykel deprem nedeniyle yıkılmış. Günümüzde Rodos Heykeli yerinde, bu heykeli simgeleyen Elefos ve Elefina isimli 2 geyik heykeli bulunuyor.

İskenderiye Feneri

Mısır’da İskenderiye limanının karşısında bulunan Pharos adasına inşa edilen yapı, MÖ 285 – 246 yılları arasında yapılmış.

Dünyada bilinen en yüksek deniz feneri olan İskenderiye Feneri, antik çağda yapılan dünyanın yedi harikası içindeki eserler arasında, günlük yaşamda kullanılmış olan tek eser olma özelliğini taşıyor.

Beyaz mermerden yapılmış olan fener, kaidesiyle beraber 135 metre yükseklikteymiş. Fenerin tepe kısmında tunçtan yapılan ayna, geceleri 70 km uzaklıktan, gündüzleri ise 35 km uzaklıktan görülebilme özelliğini taşıyormuş.

Fenerin üst bölümü 955 yılında bir depremde yıkılmış. Fırtına sırasında kopmuş olan gövde bölümü de 1302 yılındaki depremde yıkılmış. 1480 yılında Memluk Sultanı Kayıt Bay, fenerin kalan parçalarını yaptırdığı kalede kullanmış.

Halikarnas Mozolesi

Kral Mausolos adına karısı ve kızkardeşi Artemisia tarafından yaptırılan anıt mezarın MÖ 350’de yaptırıldığı düşünülüyor. Yapı, mimari açıdan hem Yunan mimarisini, hem de piramit olmasından dolayı Mısır mimarisini birleştirip iki medeniyetin bir ürünü olarak ortaya çıkmış.

Peki bu mozolenin Bodrum’da olduğunu biliyor musunuz? Günümüzde sadece kalıntıları var, ama ben bu kalıntıları gezerken 36 sütunla çevrili, 242 metre yükseklikteki orijinal halini ve anıtın en üzerindeki atlı araba ile Kral Mausolos ve Artemisia’nın mermer heykellerini gözümde canlandırdım. Kimbilir buralarda neler yaşandı, kimler geldi geçti tarih kokan bu topraklardan…

Anıt mezarın 1.500 yıl ayakta kaldıktan sonra yaşanan bir depremde yıkıldığı düşünülüyor. 12. yüzyıllarda Saint Jean şövalyeleri Bodrum’a geldiklerinde bu yapıyı yıkık olarak bulmuş ve parçalarından Bodrum Kalesi’ni yapmışlar. Ayrıca 1856 yılında İngiliz Arkeolog C. Newton tarafından yapılan çalışmalarda Mozole’nin kalan parçaları Londra’da bulunan British Museum’a götürülmüş.

Artemis Tapınağı

İşte ülkemiz sınırları içinde bulunan bir harika daha!

Efes antik kenti içindeki tapınağın temelleri, MÖ 7. yüzyıla kadar uzanıyor. Bereket Tanrıçası Artemis’e ithafen yapılan yapı, Lidya Kralı Croesus tarafından yaptırılmış. Tamamıyla mermerden yapılan yapı, pazar yeri ve dini müessese olarak kullanılmış. MÖ 356’da adını ölümsüzleştirmek isteyen Yunanlı Herostratus tarafından yakılmış ve o gece Büyük İskender doğmuş. Büyük İskender Anadolu’yu fethettiğinde tapınağın yeniden yapılanmasını istese de bu teklifi reddedilmiş. Bu kudretli ve olağanüstü güzellikteki yapıdan günümüze ne yazık ki sadece 2 mermer sütun parçası ulaşabildi.

Artemis kim mi? İlk olarak Sümer yazıtlarında ve sonrasında Homeros’un İliada kitabında bahsi geçen Amazon Kadınları ve liderleri olduğu düşünülen Artemis (Romalılar’daki adı Diana), Homeros’un anlatımı ile erkeğe eşdeğer olan kadın olarak tarihe geçen bir kadın!

Dünyanın Yeni 7 Harikası

Biz antik dünyanın 7 harikasını konuşaduralım, İsviçre merkezli New7Wonders Vakfı, 2000 yılında milenyum projesi olarak Dünyanın Yeni 7 Harikası‘nı belirlemek için bir yarışma başlattı. Bu yarışmaya Ayasofya‘nın da finalist olduğu 21 finalist eser katıldı. Dünyanın dört bir yanından yaklaşık 100 milyon kişi, internet üzerinden 6 yıl boyunca oy kullandı. Bendeniz de bu oylamaya katılanlardan biriyim. Ayasofya’nın seçilmesini de gönülden istemiştim, ama kısmet olmadı. Oylama 7.7.7’de sona erdi.

UNESCO ise oy kullananların şahsi görüşlerini yansıttığı gerekçesiyle bu seçimi desteklemediğini ve klâsik Dünyanın Yedi Harikası listesinin korunmaya ve benimsenmeye devam edileceğini açıkladı. Ancak New7Wonders Vakfı’nın oylamasına göre Dünyanın Yeni 7 Harikası listesi şöyle:

Çin Seddi

MÖ 403 – 201 yılları arasında 20’den fazla krallık tarafından yapılan bu devasa yapı, Pasifik Okyanusu’ndan Orta Asya’ya kadar uzanıyor. Çin’i Moğol saldırılarından korumak amacıyla için inşa edilen Çin Seddi, insan eliyle bugüne dek yapılmış en büyük yapı. Toplam uzunluğu 8.851,8 km olan Çin Seddi, boşuna değil; uzaydan görülebilen tek yapı!

Çin Seddi’nin günümüze kadar ulaşan duvarının büyük kısmı Ming Hanedanı döneminde inşa edilmiş. Duvarın üzerinde tapınak ve saray var. Her 200 metrede gözetleme kulesi – kale ve 9 metrelik bir fener kulesi bulunuyor.

Petra Antik Kenti

Ürdün‘ün Lut Gölü ile Akabe Körfezi arasındaki toprakları üzerinde yer alan antik kent Petra, ulaşılması neredeyse imkânsız olan bir noktada, Wadi Musa Kanyonu’nun duvarlarının oyulmasıyla inşa edilmiş. Burası Kral IV. Aretas’ın (MÖ 9 – MS 40) imparatorluğu döneminde Nebatiler’e başkentlik yapmış.

7. yüzyılda Müslüman döneminin başlamasıyla birlikte kent, gözden uzak ve kendi halinde bir yaşam sürmeye başlamış. Olumlu anlamda kademeli olarak yerleşim ve gelişim olmasına rağmen sevkiyatların kervanlarla yapılmasıyla birlikte şehrin önemi giderek azalmaya başlamış. 1812 yılında İsviçreli İbrahim bin Abdullah (asıl adı Johann Ludwig) tarafından keşfedilene kadar da varlığı sadece Bedeviler tarafından biliniyormuş.

Nebatilerin bu Gülpembe Şehri’ne gelirken önce 2 metreye kadar daralan As-Siq geçidinden geçiyorsunuz. Zaman zaman güneşi görmeniz bile imkânsızlaşıyor. Sonra birden karşınıza Nebati Kralı III. Aretas’a mezar olarak yapılan Al-Khazneh çıkıyor. Hazine’nin adını korsanların buraya gizledikleri hazine söylentisinden sonra aldığı sanılıyor.

İnanın, Petra‘nın şöhreti bir klişeden ibaret değil. Başka türlü bir enerjisi, insanı adeta hipnotize eden bir etkisi var. Çok ama çok etkileyici bir yer bu Nebati başkenti!

Kurtarıcı İsa Heykeli

(Cristo Redentor)

Kurtarıcı İsa heykeli, Brezilya’nın Rio de Janeiro şehrinde Tijuca Milli Parkı’nın yukarısında ve Corcovado Dağı üzerinde yer alıyor. Şehrin en önemli sembolü olan heykel, Brezilya’nın kuruluşunun 100. yılı şerefine başlatılmış ve 12 Ekim 1931’de resmi bir törenle açılmış. Yapımında beton, üzerinde katman olarak da sabun taşı (talk) kullanılmış.

Bu devasa heykel 30 m yüksekliğinde. 8 m yükseklikteki bir kaide üzerinde duruyor. Ağırlığı 635 ton. Yalnızca başı 3,75 m yüksekliğinde ve 30 ton ağırlığında. Açılmış kollarının genişliği 28 m.

Chichen Itza Piramidi

Chichen Itza, Meksika’nın Yucatan Yarımadası’nda, Valladolid ve Merida arasında yer alıyor. Maya ve Toltek medeniyetlerine ait olan kent, muhtemelen bir dönem Yucatan’ın dini merkezi olmuş. Günümüzde ise Meksika’nın en çok ziyaret edilen ikinci arkeolojik sit alanı.

Mayalar, tanrılarının yıldızlarda ve gökte olduklarını inanıyorlarmış. Bu nedenle yüksek bir tepeden yapılan çalışmaların Tanrıya yakınlaşmak için daha yararlı olduğunu düşünmüşler. Piramit de bu amaca hizmet etmek için astronomik bir takvim gibi hazırlanmış. Yapının 4 yüzeyi 4 mevsimi simgeliyor. Her yüzeyde 91 basamak, piramitin tepesinde de bir sunak var. Yani toplamda 4X91+1 derken yıldaki gün sayısına denk gelen 365 basamak var.

Piramidin diğer ilgi çekici yönü ise yalnızca ilkbahar ve sonbaharda yaşanan iki başlı yılan gölgesi. İlkbahar ve sonbaharda güneşten gelen ışıklar ile piramidin merdivenleri birbirine S harfini çiziyor ve iki başlı yılanı (Kukulkan tüylü yılanı) oluşturuyor. Bu yılanın özelliği, vücudunun gökcisimlerinin yörüngüleri şeklini alabilmesi.

Machu Picchu

Peru‘nun And Dağları’nın bir dağının zirvesinde, Urubamba Vadisi üzerinde, 2.300 metrelerde, İnkalı hükümdar Pachacutec Yupanqui tarafından 1450 yılları civarında inşa ettirilen Machu Picchu, dünyanın en gizemli yerlerinden biri.

16. yüzyılda yeni dünyayı keşfe çıkan İspanyollar, İnka topraklarına girdiklerinde hiç tahmin etmedikleri bir medeniyetle karşılaşmışlar. En basit köylünün bile içme tasının gümüş veya altından yapılmış olması, aç gözlü beyaz insanların iyice şaşkına dönmesini sağlamış.

İnkalar, bu beyaz insanları misafir etmişler. İnka İmparatoru Atahualpa da silahsız 5.000 adamıyla İspanyollar’ı görmeye gelmiş. İspanyollar’ın yanındaki Katolik rahip, Atahualpa’nın eline İncil verip bu kitaba itaat etmesini istemiş. Atahualpa bunu kabul etmeyince İspanyollar silahsız 5.000 askeri kılıçları ile doğramış. İspanyollar’ın şiddetinden ve getirdiği çiçek hastalığından kaçan İnka halkı, Machu Picchu’da saklanmış ve hiçbir zaman bulunmamışlar. Şehir İnkaların kayıp şehri olarak kalmış, ta ki 1912-1913 yıllarında ABD’li arkeolog Hiram Bingham tarafından keşfedilene kadar.

Okuduğum kitaplarda hep aynı şeyi söylüyordu, Şimdiye kadar Machu Picchu’nun ne kadar muhteşem olduğunu fotoğraflarından gördünüz ve kitaplardan okudunuz, ama burayı kendi gözlerinizle görmek bambaşka, diye. Gerçekten tarih ve doğayı bu kadar muhteşem birleştirebilen Machu Picchu, büyüleyici bir yer. İnsan kendisini doğanın bu güzelliği karşısında küçücük hissediyor, kelimeler yetersiz kalıyor. Gözünüzle görmelisiniz, burası hakikaten bambaşka!

Roma Kolezyumu

Roma şehrinin merkezinde bulunan bu muhteşem amfitiyatro, başarılı lejyonerlerin ve Roma İmparatorluğu’nun onuruna inşa edilmiş.

Roma İmparatorluğu döneminde inşa edilen en büyük amfitiyatro olan Colosseum’un yapımına cumhuriyetin kurucusu Vespasianus’un emriyle 72 yılında başlanmış ve 80 yılında tamamlanmış. Arenanın açılış törenleri 100 gün sürmüş ve bu törenler sırasında 5.000 hayvan ve 2.000 gladyatör can vermiş. 50.000 seyirci kapasitesi olan arenanın 80’den fazla girişi var. Byron’un gladyatörlerin kanlı sirki dediği, 50.000 kişilik 4 katlı amfiteatır için Childe Herald, Kutsal Yolculuğu’nda (1812-1818) şöyle yazmış: Colosseum ayakta kaldıkça Roma da kalacak, Colosseum yıkıldığında Roma da yıkılacak, ama Roma yıkılırken dünya da onunla birlikte yıkılacak.

Tac Mahal

Tac Mahal, Hindistan’ın Agra şehrindeki Yamuna Nehri kıyısında bulunuyor. Hindistan’da 332 yıl hüküm süren Babür İmparatorluğu’nun 6. hükümdarı, Dünyanın Şahı olarak adlandırılan Şah Cihan tarafından yaptırılmış.

Şah Cihan’ın ölen karısı Mümtaz Mahal (Ercümend Banu Begüm) için yaptırttığı Tac Mahal, aşk için yapılmış en büyük ve en güzel anıt olarak anılıyor.

Mümtaz, Şah Cihan’ın üçüncü, ama tek sevdiği karısı. 1629 yılında 39 yaşındayken, 14’üncü çocuklarını doğururken ölmüş. Öleceğini bildiği için ölmeden önce Şah Cihan’dan aşklarının anısına bir anıt diktirmesini istemiş. Bu istek bencilce görülse de Mümtaz’ın amacı, kocasının o öldükten sonra yaşamak için bir amacının olmasıymış. Çünkü biliyormuş ki kocasının ona olan aşkı, o öldükten sonra yaşamak istemeyecek kadar kuvvetli. Nitekim Mümtaz’in ölümünden sonra Şah Cihan 2 yıl acıyla karısı için yas tutmuş.

Aşk için yapılmış olan bu anıt, gerçekten insanın iliğine kemiğine işleyecek kadar etkileyici. Hatta vay be ne aşklar varmış dedirtecek kadar sinir bozucu. Sevgiliniz sizin için anıt yaptırtmıyorsa terk etmenize bile sebep olabilir!

Dünyanın yeni 7 harikasının her biri gerçekten harika, gerçekten görülesi, gerçekten etkileyici. Günümüzde gözümüzle göremesek de antik dünyanın 7 harikası da eminim çok etkileyiciydi.

Bendeniz bu listedeki harikaları görmek üzere gezilerini organize eden bir gezginim. Listemde şu an için eksik kalan Çin Seddi ve İsa Heykeli’ni gördükten sonra bu yazıyı yazmayı plânlamıştım, ama hayat beklemeye gelmiyor. Eksik olanları görmem kısmet olur mu bilemem, ama gördüklerim içinde beni etkilemeyen, bu da hak etmemiş dediğim tek bir harika bile olmadı! Her birinde ayrı bir ruh, ayrı bir etki, ayrı bir dokunuş buldum. Kısacası bu harikalar, benim de gönlümün harikalarıdır.