13. yüzyılda Türk düşünürü Hacı Bektaş Veli’nin Horasan’ın Nişabur kentinden Anadolu’ya gelmesi ve Suluca Karahöyük’e yerleşmesinden sonra 7 hanelik Hacım Köyü’nün çehresi değişmiş. Hacı Bektaş-i Veli burada bir ilim yuvası kurarak düşüncelerini yaymış. Ölümünden sonra da Nevşehir iline bağlı köyün ismi adına ve anısına izafeten Hacıbektaş olarak değiştirilmiş. Bu yazımda Hacıbektaş‘ı inceleyeceğiz.
Hacı Bektaş Veli kimdir?
Hacı Bektaş Veli Osmanlı İmparatorluğu’nda 14. yüzyıldan itibaren sosyal ve siyasi bakımdan büyük etkinliği olan, II. Mahmut tarafından Yeniçeri Ocağı ile birlikte kapatılan, Abdülaziz zamanında tekrar canlanan ve 25 Kasım 1925 tarihinde Tekke ve Zaviyelerin kapatılmasına kadar devam eden Bektaşi tarikatının piridir. Hacı Bektaş Veli’nin harcını kardığı Alevi-Bektaşi anlayışı Anadolu’nun yanı sıra Balkanlar, Arnavutluk, Yunanistan, Bulgaristan, Bosna, Kosova, Makedonya, Gül Baba türbesinin bulunduğu Macaristan’ın Budapeşte şehrinden Azerbaycan’a kadar bir çok yerde kabul görmüş ve benimsenmiştir.
Hacı Bektaş Veli dendiğinde Mevlâna, Baba İlyas, Ahi Evren’le aynı kulvarda çağdaş bir kişi düşünmeliyiz. Ancak hakkında anlatılan asılsız hikâyeler nedeniyle Hacı Bektaş Veli tarihsel gerçekliklerden kopuk olarak yaşatılmış. Hacı Bektaş Veli’nin düşünce ve öğretisinin yayılması ölümünden çok daha sonra olmuş. 14. yüzyıl başlarında kurulan tarikatı 16. yüzyıl başlarında etkinlik kazanınca Hacı Bektaş Veli’nin de adı duyulmaya başlamış.
Hacıbektaş gezilecek yerler
Hacıbektaş gezilecek yerler listesine de bir göz atalım.
Çilehane (Deliklitaş)
Deliklitaş da denilen Çilehane Hacıbektaş İlçe Merkezi’ne 3 kilometre uzaklıktaki bir tepede bulunan küçük bir mağara. Hacı Bektaş Veli’nin bu mağarada zaman zaman halvete kaldığı söyleniyor. Mağaraya bir insanın zorlukla geçebileceği ufak bir delikten giriliyor. Yaygın bir inanışa göre günahı olan zayıf dahi olsa bu delikten geçemez, delik onu sıkarmış. Bir adak adayınca serbest bırakırmış. Günahsız olanlar rahatça geçermiş.
Çilehane’nin yakınındaki Minder Kaya mindere benzeyen bir kaya ve arka tarafında sırt dayamak için ikinci bir kayadan oluşuyor. Hacı Bektaş Veli’nin Minder Kaya‘ya oturduğu söyleniyor. Kulunç Kaya ise hafif meyilli bir kaya. Sırt ağrısına iyi geldiği söylenen ve sırt üstü yatarak aşağı doğru kayılan kaya cilalanmış gibi pırıl pırıl.
Çilehane’nin biraz aşağısındaki çeşmenin 1559 ve 1908 tarihlerini taşıyan iki kitabesi var. Bu çeşmenin suyunun şifalı olduğuna inanılıyor.
Çilehane tepesinde ayrıca Hacı Bektaş Veli, Yunus Emre, Aşık Veysel heykelleri, 2 Temmuz 1993 tarihinde Sivas’ta Madımak Oteli’nin yakılmasında hayatlarını kaybedenler anısına dikilen Ozanlar Anıtı, 17 Mayıs 2002 tarihinde kaybettiğimiz büyük ozan Aşık Mahzuni Şerif’in mezarı ve anıtı bulunuyor.
Hacı Bektaş Veli Külliyesi (Dergâhı)
Hacı Bektaş Veli Külliyesi I. Avlu (Nadar Avlusu), II. Avlu (Dergâh Avlusu) ve III. Avlu çevresindeki yapılardan meydana geliyor. Dergâh Orhan Gazi, I. Murad (Hüdavendigâr), Yıldırım Bayezid ve Yavuz Sultan Selim zamanında yapılan eklerle genişletilmiş. Hacı Bektaş Veli’nin türbesi oğlu Seyyid Ali Sultan tarafından 1385 yılında yeniden yaptırılmış. Sultan II. Abdülhamit de 1895’te dergâhı onartmış, genişletmiş ve bugünkü durumuna gelmesini sağlamış.
Arkeoloji ve Etnografya Müzesi
1988 yılında ziyarete açılan müzede Karahöyük kazılarında elde edilen arkeolojik buluntular sergileniyor. Müzenin girişinde Hacıbektaş ve yöresini anlatan belgesel / film sunumu yapılıyor.
Atatürk Evi Müzesi
Atamız Sivas Kongresi sonrasında Ankara’ya dönerken 22-23 Aralık 1919 tarihinde bu evde bir gece konaklamış.
Semah gösterisi
Semah Alevi-Bektaşi toplumunun ibadeti olan Cem’in belli bir aşamasında zakirlerin çaldığı bağlama eşliğinde kadın ve erkek (bacı ve kardeş) canların, çalınan ezgilere uygun yaptıkları bir ritüel, söylenen sözler ve müziğin ritmine uyarak yapılan mistik ve estetik hareketler ile Tanrı’ya ulaşma yolu. Semah dönmek Cem törenleri (Ayn-i Cem) içinde yapılan 12 hizmetten birisi. Coğrafi bölgelere göre samah, semağ, zamah, zemah gibi farklı isimlerle anılıyor. Bölgelere göre semahların müzik ve ritim yapısı açısından farklı örnekleri ile karşılaşılıyor. Semah gösterisi UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras listesinde yer alıyor.
Hacıbektaş‘tan ayrılırken kulağımızda Hacı Bektaş Veli’nin sözleri vardı:
Ara, bul
Kadınları okutunuz
İncinsen de incitme
Eline, diline, beline sahip ol
Arifler hem arıdır hem arıtıcı
Marifet ehlinin ilk makamı edeptir
İnsanın cemali sözünün güzelliğidir
Nefsine ağır geleni kimseye tatbik etme
Hiç bir milleti ve insanı ayıplamayınız
İlimden gidilmeyen yolun sonu karanlıktır
Düşünce karanlığına ışık tutanlara ne mutlu
Düşmanınızın dahi insan olduğunu unutmayınız
Nebiler, veliler, insanlığa tanrının hediyesidir
Keşfetmeniz dileğiyle…
Instagram'da beni takip edin! Harika bilgileri kaçırmayın ↵
