Eğer ağız tadınıza düşkünseniz, Peru mutfağı en gözde dünya mutfağınız olabilir. Peru ve özellikle başkent Lima, gurme turizmine ilgisi olanları kendisine çekiyor. Neden mi? Herşeyden önce Peru mutfağı; İnka medeniyetinin yemekleriyle ülkeyi keşfeden İspanyollar’ın, Afrika’dan getirilen kölelerin, Çin’den gelen işçilerin ve II. Dünya Savaşı’ndan sonra gelen Japonlar’ın mutfağının birleşiminden oluşuyor. Özellikle Nikkei mutfağı denilen Peru-Japon füzyon mutfağı çok tercih ediliyor. Ayrıca burada And Dağları’nın taptaze ürünleri, Pasifik kıyısının deniz mahsulleri ve Amazon’un tropik lezzetleri aynı sofrada buluşuyor! Başka bir deyişle Peru mutfağı öyle özel bir mutfak ki Peru’ya “Güney Amerika’nın Gastronomi Başkenti” unvanını kazandırıyor. Ayrıca Arequipa şehri gastronomi dalında UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağı Programına dâhil.
Sonuç olarak Peru mutfağı tam bir başarı öyküsü. 2000’li yılların başlarında Peru’da gelir düzeyi düşük ailelerin yetenekli çocukları için aşçılık okulları açılması ile bu başarı öyküsünün temelleri atılmış. Aşçılık okuluna gidenler önce Peru’nun yerel mutfağını öğrenmiş, sonra burslu olarak başka ülkelere gönderilmişler. Ondan sonra dünyada esen Peru mutfağı fırtınasının temelleri atılmış.
Tavuk suyu çorba
Peru Mutfağı – Malzemeler
İçindekiler
Peru mutfağında 4 geleneksel malzeme var: Mısır, patates, amaranthaceae (süs bitkisi olduğu kadar tohumları yenebilen, renkleri koyu mordan kırmızıya ve altın rengine kadar değişiklik gösteren bir bitki cinsi – quinoa, kañiwa ve kiwicha) ve baklagiller (fasulye ve acı bakla). Mutfağa İspanyol lezzetleri ilave olduğunda bu malzemelere pirinç, buğday ve et (sığır eti, domuz eti ve tavuk) eklenmiş.
Ayrıca Peru’da 4.000’den fazla çeşit patates (ancak bunun sadece 300 çeşidini yiyorlar) ve kök sebze, 300’den fazla çeşit mısır var. Patatesin anavatanı Peru’nun güneyiyle Bolivya’nın kuzeybatı bölgeleri. Patates ilk olarak M.Ö 8000- M.Ö 5000 yılları arasında bu topraklarda yetiştirilmiş. İspanyol İşgali döneminde patates, Avrupa’ya ve dünyaya buradan gitmiş. Yine de çoğu patates çeşidi sadece buradaki yerel pazarlarda satılıyor, Peru dışında bulunmuyor.
Taze oca
Herşeyden önce Peru’da 30’dan fazla superfood üretiliyor. Superfood’lar sağlıklı yaşamın yeni gözdesi. Zengin anti-oksidan, vitamin ve amino asit değerleriyle temel besin değerlerini içeriyor. Şifalı ve besleyiciler. Başka bir deyişle günümüzden binlerce yıl önce toprağın ve And medeniyetlerinin bilgeliğinin kaynaşması Peru’da eşsiz bir hasat yaratmış. Biyoçeşitlilikten doğan tahıl, meyve ve sebzeler bugünün superfood ailesi olarak biliniyor. Örneğin quinoa (kinoa) (yüksek biyolojik değere sahip protein içeriyor), açai (diğer meyvelere kıyasla çok yüksek ve ender besin değerleri ve esansiyel amino asitler içeriyor), maca (Peru ginsengi olarak bilinen hormonal dengeleyici) gibi hayatımıza yeni giren ürünler aslında Peru yemeklerinin olağan malzemeleri.
Quinoa
Peru Mutfağı – Peru Yemekleri
Peru’da tam 500 çeşit ulusal yemek var! Sonuç olarak deniz mahsülleri, mısırlı yemekler derken; hemen hemen tüm lezzetler dünyaca ünlü gurmelerden tam not alıyor.
Peru mutfağı – Choros a la chalaca
Ceviche
Peru’nun en ünlü yemeği çiğ balığın limon sosu ile marine edilmesiyle hazırlanan ceviche. Ceviche, lime (yeşil limon) suyu içinde yatırılmak suretiyle pişirilen çiğ balıklı soğuk yemeklere verilen genel isim. Limon suyunda (sitrik asit içinde) 2 saat yatan çiğ balığın protein yapısı gevşiyor ve balık pişmiş bir görüntü alıyor. Başka bir deyişle pişirilmeyen balık, limonun içindeki asit sayesinde pişmiş gibi oluyor; proteinleri parçalanarak âdeta bir mutfak sihri yaratılıyor! Peru geleneksel mutfağının bir ifadesi olan ceviche’nin hazırlanması ve tüketimiyle ilgili uygulamalar ve anlamlar, UNESCO Somut Olmayan Miras listesinde yer alıyor.
Peru mutfağının en önemli lezzeti – ceviche
Cancha
Soslu mısır tanelerine benzeyen cancha’yı atıştırmalık olarak tüketiyorsunuz.
Cancha
Papa a la Huancaína
Patates ve yumurtayı kremalı peynir sosuyla birleştirdiğinizde oluşan atıştırmalığa Papa a la Huancaína deniyor.
Papa a la Huancaína Kaynak:Wikipedia (De AgainErick – Trabajo propio, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=2882268)
Causa
Klasik bir Peru yemeği arıyorsanız, Causa denemenizi öneririm. Sarı patatesleri eziyorsunuz. Misket limonu ve acı biberle tatlandırıyorsunuz. Üzerine tavuk, ton balığı veya deniz ürünleri koyuyorsunuz.
Peru mutfağı – Causa
Arroz Chaufa
Çin pişirme teknik ve soslarını kullanarak Peru usulü kızarmış pirinç yapmak isterseniz Arroz chaufa denemelisiniz. Bu yemeğin içine çeşitli sebzeler, yumurta, et ekleniyor.
Peru mutfağı – Arroz chaufa Kaynak:Wikipedia (By Dtarazona – Own work, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=8539562)
Lomo Saltado
Etli, soğanlı, patatesli bu yemek biraz Çin, biraz Peru karışımı. Başka bir deyişle Lomo saltado tam bir kültür harmanı. Bonfile eti, soğan ve çeşitli sebzelerle soteliyorsunuz. Yanında pilav ve patates kızartmasıyla servis ediyorsunuz.
Peru mutfağı – Lomo saltado
Anticuchos
Sığır kalbini şişe dizip bir gün boyunca baharatlarla marine ederseniz, Anticuchos yapıyorsunuz.
Peru yemekleri – Anticuchos Kaynak:Wikipedia (By HugoMon – Own work, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=12132749)
Pachamanca
Tandıra benzer taş fırınlarda sebzelerin ve etin pişirdiğinizde Pachamanca yapıyorsunuz.
Peru mutfağı – Pachamanca Kaynak:Wikipedia (By Javi270270 – Own work, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=3877456)
Ginepig – Cuy
Evet cuy herkese göre olmayabilir. Herşeyden önce görüntüsü ofsayt. Çünkü bu yemek kızarmış veya fırınlanmış bütün kobay faresi (guinea pig)! Ancak bu yemek en lüks restoranların bile menülerinin baştacı. O derece önemli. Artık deneyip denememek de size kalmış.
Peru mutfağı – Cuy
Carapulcra
Patates ve etle yapılan ve genellikle pilavla servis edilen carapulcra ülkenin gözde lezzetlerinden biri.
Carapulcra Kaynak:Wikipedia (By No machine-readable author provided. Manuel González Olaechea assumed (based on copyright claims). – No machine-readable source provided. Own work assumed (based on copyright claims)., CC BY 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=3073648)
Papa Rellena
Patatesli dolmaya benzer bir yemek denemek isterseniz, papa rellena tam size göre.
Peru mutfağı – Papa Rellena Kaynak:Wikipedia (By Håkan Svensson (Xauxa). – Own work, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=50283)
Ají de Gallina
Sarı acı biberden (ají amarillo) yapılan kremalı, hafif baharatlı, soslu, parçalanmış tavuk; pilav ve haşlanmış patatesle servis ediliyor.
Emoliente
Çeşitli bitki türlerinin karıştırılmasıyla hazırlanan emoliente, sıcak veya soğuk tüketiliyor.
Peru mutfağı – Emoliente
Chicha Morada
Başlıca maddesi mor mısır olan içeceğin içine limon, karanfil, şeker ekliyorsunuz.
Peru mutfağı – Chicha morada
Pisco Sour
Ülkenin yerli ve milli içkisi pisco sour kokteyli; pisco brendi, şeker, limon suyunun karıştırılmasıyla yapılıyor. Üzerine de yumurta beyazı çırpılıp ekleniyor. Gerçi hem Perulular hem de Şilililer bu geleneksel içkinin kendilerine ait olduklarını söylüyor. Sonuç olarak pisco sour kokteylinin orijeni sık sık tartışılan bir konu hâline geldi. Günümüzde Peru’da her yıl şubat ayının ilk cumartesi gününde kokteyli kutlayan resmî bir bayram var.
Pisco Sour
Çikolata
Amazon’un kakaosundan yapılan çikolata, insanın aklını başından alıyor.
Amazon kakaosu
Sağlıklı, taze, yalın Peru yemekleri eminim sizin de fazlasıyla beğeninizi kazanacak. Perulular’ın gurur kaynağı olan Peru mutfağı lezzetlerini bir kez tattınız mı bir daha vazgeçemeyeceksiniz.
Kısacası Peru’da yemek sadece yemek değil; tarih, kültür ve doğa ile harmanlanmış bir deneyim. Burada her lokma ayrı bir keşif!
Afiyet olsun!
Siz de fikrinizi belirtin