Sardes Antik Kenti - Lidya'nın Başkenti | Küçük Dünya

Manisa’nın Salihli ilçesinin Sart beldesinde bulunan Sardes Antik Kenti (Sardis), antik çağlarda Lidya Devleti’ne başkentlik yapmış. Tarihte devlet güvencesinde paranın ilk basıldığı yer olarak biliniyor. Burası ünlü Kral Yolu’nun başlangıç noktası, adı zenginlikle özdeşleşmiş olan Karun’un vatanı. Marmara Gölü’nün güney kenarında yer alan ve Lidya tümülüs mezarlık alanı olan Bin Tepeler, dünyanın en büyük tümülüs alanı sayılıyor. Sardes Antik Kenti ve Bin Tepeler Lidya Tümülüsleri, UNESCO Dünya Kültür Mirası Geçici listesinde yer alıyor.

M.Ö 7. yüzyıldan M.S 7. yüzyıla kadar ulaşım, idari ve ticari bakımdan Anadolu’nun en önemli şehirlerinden biri olan Sardes, verimli Gediz Ovası (antik çağlardaki ismiyle Hermus), dağlardaki yüksek yaylaları ve ormanları, etrafındaki çaylardan gelen içme suları, ele geçirilemez kalesi (Akropol) ile ayrıcalıklı bir şehirmiş. Sart Çayı’ndan (antik çağlardaki ismiyle Paktolos) elde ettikleri doğal altın alüvyonu sayesinde Lidyalılar büyük bir servete kavuşup Anadolu’nun en zengin ve güçlü halkı hâline gelmişler. Bu nedenle kent yüzyıllar boyunca Altın Sardes olarak anılmış. Sart’ın 7 km kuzeyinde bulunan kraliyet tümülüsleri (Bin Tepeler), bugün bizlere Lidyalılar’ın sahip olduğu serveti ve gücü gösteriyor.

Antik çağlarda ticaret yolları çok önemliymiş. Kral Yolu da tıpkı ünlü İpek Yolu ve Baharat Yolu gibi antik dönemlerde ticaretin gelişmesinde önemli yer tutan ticaret yollarından birisi olmuş. Kral Yolu batıda Sardes Antik Kenti ve Efes Antik Kenti‘nden başlayarak Persler’in başkenti Persepolis‘e kadar uzanıyor.

Kral Yolu ilk olarak Lidya Kralı Giges tarafından inşa edilmiş. M.Ö 5. yüzyılda Pers İmparatoru I. Darius zamanında onarılmış ve yeniden düzenlenmiş. Günümüzde daha çok Pers Kral Yolu olarak tarihe mâl olmuş olsa da aslında Lidya ve Pers uygarlıklarının ortak eseri sayılabilir.

Kral Yolu Kaynak:Wikipedia (CC BY-SA 2.5, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=1122623)

Lydia Devleti M.Ö 546 yılında yıkıldıktan sonra Sardes kenti Persler’in egemenliği altına girmiş. Daha sonra Makedonya Kralı Büyük İskender’in, Roma İmparatorluğu’nun, Bizans İmparatorluğu’nun hâkimiyetine giren şehir önemli bir piskoposluk merkezi olmuş.

Sardes Antik Kenti’ndeki kazılardan çıkan eserlerin çoğunluğu günümüzde New York Metropolitan Müzesi’nde sergileniyor.

Sardes Antik Kenti nerede? Sardes Antik Kenti’ne nasıl gidilir?

İçindekiler

1 Sardes Antik Kenti nerede? Sardes Antik Kenti’ne nasıl gidilir?
2 Sardes Antik Kenti’nde gezilecek yerler listesi

Sardes Antik Kenti’nin kalıntıları Manisa’nın Salihli ilçesinin Sart beldesinde, Bozdağ (antik çağlardaki ismiyle Thomos) eteklerinde bulunuyor. Antik kent İzmir-Ankara karayolunun iki yanına dağılmış durumda.

Sardes Antik Kenti’nde gezilecek yerler listesi

Antik kentte Hristiyanlığın batıya yayılmasında önemli bir rol oynayan Anadolu’daki 7 kiliseden biri, anıtsal bir Hamam-Gymnasion (Hamam ve Spor Merkezi) Kompleksi, Artemis Tapınağı, Sinagog, Altın Arıtma Atölyeleri, Agora (Çarşı) ve Akropol (Üst Yerleşke) görülüyor.

Sardes Antik Kenti

Hamam-Gymnasium Kompleksi’nin güney batı köşesinde latrina (umumi tuvalet) görülüyor. Burası hem hamam müşterilerine hem mermer caddeden geçenlere hizmet veriyormuş

Hamam-Gymnasion Kompleksi

Şehrin temiz suyu nedeniyle Roma İmparatoru Lucius Verius döneminde M.S 161 yılında hamam inşa edilmiş. Antik kentin sembolü hâline gelen yapı kompleksi; hamam, avlu ve spor alanı olmak üzere 3 ana bölümden oluşuyor.

Hamam-Gymnasion Kompleksi

Sinagog

M.S 3. yüzyıla tarihlenen sinagog, antik çağların en büyük üçüncü havrası (sinagog) kabul ediliyor. Avlunun ortasında yer alan çeşme, Museviler’ce ibadet öncesi temizlik amaçlı kullanılıyormuş. Mermer masanın ayinlerde Tevrat tomarlarını koymak için kullanıldığı, oturma grubunun da cemaat için ayrıldığı sanılıyor.

Sinagog Kaynak:Wikipedia (Carole Raddato from FRANKFURT, Germany – Sardis Synagogue, late 3rd century AD, Sardis, Lydia, Turkey, CC BY-SA 2.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=45906662)

Doğu Roma (Bizans) Dükkânları

Antik kentteki dükkânlar Bizans Dönemi’ne tarihleniyor. Kentin büyük mermerlerle kaplı ana caddesi Roma Caddesi boyunca bulunan dükkânların ısıtmaları termal sistem ile sağlanmış. Dükkânların içinde görülen pişmiş topraktan yapılı kalın su boruları içinden geçen termal sıcak su, kentteki havuzların doldurulması için kullanılmış. Bu özelliği ile Sardes Antik Kenti, termal su ile ilk ısıtmayı yapan kent olarak da öneme sahip.

Sardes Antik Kenti – Doğu Roma (Bizans) Dükkânları

Bin Tepeler

Lidya Tümülüs Mezarlık alanı olan Bin Tepeler, Sardes Antik Kenti ile güneyindeki Marmara Gölü (Antik Çağlar’daki ismiyle Gyges Gölü) arasında bulunuyor. Dünyanın en büyük tümülüs alanı olan Bin Tepeler’e sadece soyluları ve devletin önde gelenleri gömülmüş. Bu bölgede yer alan tümülüslerin en büyüğü ise ünlü Lidya kralı Alyattes’e ait. Alyattes Tümülüsü, Anadolu’daki en büyük tümülüs olma özelliğini taşıyor.

Artemis Tapınağı

Roma İmparatorluğu’nun Hristiyanlığı kabul edişine kadar önemini koruyan Artemis Tapınağı, depremlerle ve Hristiyanlığın kabulünden sonra oldukça zarar görmüş. İon düzeninde inşa edilen tapınağın günümüzde sadece 2 sütunu ayakta duruyor. Tapınağın içinde bulunan Roman İmparatoru Antoninus Pius’un karısı Faustina I (Annia Galeria Faustina the Elder) heykelinin başı Londra’daki British Museum’da sergileniyor.