Panama Gezi Rehberi

Panamá veya resmî adıyla Panama Cumhuriyeti; Orta Amerika’da, hem Karayip Denizi’ne hem de Kuzey Büyük Okyanus’a kıyısı olan bir ülke. Adını en çok Kuzey Amerika ve Güney Amerika arasında bağlayıcı işlev gören Panama Kıstağı (isthmus) üzerindeki konumu, Atlantik Okyanusu ve Pasifik Okyanusu’nu birbirine bağlayan mühendislik harikası Panama Kanalı ile duyuruyor. Ancak en önemli özelliklerinden biri de doğal zenginliği. Ülkenin biyolojik çeşitliliğinin; ABD, Kanada ve Avrupa’nın toplamından 3 kat daha fazla olduğu söyleniyor!

Panama harita Kaynak:Wikipedia (By Addicted04 – This W3C-unspecified vector image was created with Inkscape ., CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=20240577)

Ülke topraklarında M.Ö 3.000 yıllarından beri insan yaşamı var. Çoğunluğu Ngäbe ve Buglé olmak üzere yerli kabileler varlıklarını sürdürmüş.

Burada sömürge dönemi, 1501 yılında ilk olarak gelen İspanyol kâşif Rodrigo de Bastidas’un ve 1502’de 4. seferi sırasında gelen Kristof Kolomb’un ardından başlamış. Ülke, sömürge dönemi boyunca kıtadaki diğer sömürgelerde elde edilen kıymetli madenlerin Avrupa’ya taşınması sürecinde kritik bir misyon yüklenmiş.

19. yüzyıldaki en önemli tarihî figür, kuşkusuz ki Simón Bolívar’dır. (Tam ismiyle Simón José Antonio de la Santísima Trinidad Bolívar y Palacios Ponte-Andrade y Blanco). Halk arasında El Libertador (Amerika’nın Kurtarıcısı) olarak bilinen Simón Bolívar, Venezuelalı bir askeri ve siyasi lider. Günümüzde Kolombiya, Venezuela, Ekvador, Peru, Panama ve Bolivya olarak bilinen ülkelerin İspanyol İmparatorluğu’ndan bağımsızlıklarını kazanmalarına öncülük etmiş.

1819 yılında günümüz Kolombiya, Panama, Ekvador, Venezuela ülkelerinin topraklarını kaplayan bölgede Büyük Kolombiya Cumhuriyeti kurulmuş. Simón Bolívar 1819’da Yeni Granada Birleşik Eyaletleri’nde, 1821’de Venezuela ve Panama’da, 1822’de Ekvador’da, 1824’te Peru’da, 1825’te Bolivya’da İspanyollar’ı yenilgiye uğratmış. Ancak 1830’da Büyük Kolombiya Cumhuriyeti dağılmış. Simón Bolívar da aynı yıl ölmüş.

1886’da Kolombiya Cumhuriyeti kurulmuş. Panama, 1903’te Kolombiya Cumhuriyeti’nden ayrılmış ve bağımsız bir devlet hâline gelmiş.

Günümüzde başkanlık tipi demokrasiyle yönetiliyor.

Chiriquí Boca Chica

Şimdi biraz Panama’da kutlanan özel bir festivalden bahsetmek istiyorum. Mesih’in Eucharistia’daki gerçek varlığını kutlayan bir ayinsel tören olan Corpus Christi, coşkuyla kutlanan bir festival. Her yıl Corpus Christi kutlamaları için Cocle eyaletindeki San Miguel Centro, Cucua şeytan kostümleri üretiyor. Bu geleneksel kostümler; cucua ağacındaki doğal lifler kullanılarak elle yapılıyor, bitkilerle boyanıyor, hayvan kemikleriyle süsleniyor. Bu kıyafetlerdeki her element; dağlara, orada yaşayan ruhlara ve buradaki toprağa nüfuz eden geçmişe bağlılığı gösteriyor.

Panama Kanalı – Projesi ve Tarihçesi

Ülkenin adını duyuran Panama Kanalı; Atlantik Okyanusu’yla Pasifik Okyanusu’nu birbirine bağlayan, Panama Kıstağı’nı kesen ve deniz ticareti için bir kanal olan 82 kilometre uzunluğunda yapay bir su yolu.

Kolonyal dönemden beri Isthmus halkı, kanalın yapıldığını hayal etmiş. İlk kez İspanya Kralı Charles V, Atlantik ve Pasifik okyanuslarının birleştirilmesi için bir büyük ölçekli bir altyapı önermiş.

1878 yılında, Panama hâlen Kolombiya’nın bir parçasıyken, Ferdinand de Lesseps tarafından yönetilen Fransız şirketiyle Wyse Concession anlaşması imzalanmış. Ferdinand de Lesseps, Mısır‘da Akdeniz’i Kızıldeniz‘e bağlayan Süveyş Kanalı’nı yapmasıyla tanınıyor. Ancak Panama Kanalı’nda teknik ve sanitasyon zorlukları nedeniyle başarısız olmuş ve 10 yıl sonra inşaatı durdurmuş.

Fransızlar başarısız olup şirketleri batınca; Fransız mühendis, asker ve siyasi lobici Philippe-Jean Bunau-Varilla; Amerikalı lobici ve avukat William Nelson Cromwell’in yardımıyla Amerika’nın Panama Kanalı inşaatının projesiyle ilgilenmesini sağlamış.

Panama’nın Kolombiya’dan ayrılmasının ardından, 18 Kasım 1903’te Panama Kanalı Bölgesi’ni ve ardından Panama Kanalı’nın inşasını kuran Hay-Bunau-Varilla Antlaşması imzalandı. Bu antlaşmayı Fransız diplomatik temsilcisi Philippe-Jean Bunau-Varilla ve Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanı John Hay imzaladı. Anlaşmaya göre Amerika; kanal projesi, Fransızlar’ın tüm varlıkları (Plaza de La Independencia’daki proje merkezi ana bina dâhil olmak üzere tüm binalar, yapılar ve ekipmanlar) ve kanalın çevresindeki geniş arazi için 40 milyon dolar ödedi. Proje başlatıldıktan 10 yıl sonra da kanalı tamamladılar ve 15 Ağustos 1914’te kanalı resmî olarak açtılar.

Bu durum Panama ve ABD arasında uzun süreli bir krize yol açtı. Çünkü antlaşmayı Panama tarafından imzalayan kişi Panama hükûmetinden biri değildi, toprak üzerinde hak sahibi olmayan bir Fransız’dı!

Uzun süreli müzakereler sonucunda ABD Başkanı Jimmy Carter ve Panama Ulusal Muhafız Ordusu Komutanı General Omar Torrijos, 7 Eylül 1977’de Washington, D.C.’de Torrijos-Carter Antlaşmaları’nı imzaladı. Anlaşmalar, Panama’nın 1999’dan sonra Panama Kanalı’nın kontrolünü ele geçirmesini garanti altına aldı ve ABD’nin 1903’ten beri sahip olduğu kanal üzerindeki kontrolünü sona erdirdi. Böylelikle yaklaşık 100 yıllık ABD kontrolunden sonra, kanalın kontrolu 31 Aralık 1999’da Panama’ya geçti.

22 Ekim 2006’da kanalın genişletilmesi için karar vermek üzere bir referandum yapıldı. Halk kanalın genişletilmesini onaylayınca 3. kilit sistemi (Cocoli ve Agua Clara) inşa edilmeye başlandı. Kanalın orijinal kilitlerinden elde edilen gelir kullanılarak kanal genişletilmeye başlandı. Yeni kilitler Haziran 2016’da açıldı. Böylelikle kanalın kargo kapasitesi 3 katına çıkarılmış oldu.

Kanal, asansör gibi işleyen hava kilidi sistemiyle çalışıyor. Peki bu sistem nasıl işliyor? Kanalda gemileri farklı seviyelere yükseltmek veya indirmek için su dolduran veya boş kapılar olan hava kilitleri kullanılıyor. Atlas Okyanusu’ndan Pasifik Okyanusu’na geçmek isteyen bir gemi, kanalın kademeli havuzlarında su yolu boyunca ilerliyor, ulaşımı kolaylaştırmak ve hava kilitleri için su depolamak için yaratılan yapay bir göl olan Gatun Gölü’nü geçiyor, sonra Pasifik Okyanusu’nda yoluna devam ediyor. Böylelikle gemiler, Güney Amerika’da Horn Burnu’nu dolaşmıyor ve yaklaşık 13.000 km seyahatten kurtuluyor. Trafik kontrolü, Panamalı uzman pilotlar tarafından son derece hassas bir şekilde yürütülüyor. Gemilerin 82 km uzunluğundaki kanalın tamamını geçmesi yaklaşık 8-10 saat sürüyor.

Panama nerede? Panama’ya nasıl gidilir?

Ülke; Kuzey Amerika ve Güney Amerika arasında bağlayıcı işlev gören Panama Kıstağı (isthmus) üzerinde yer alıyor. Atlas Okyanusu, Büyük Okyanus, Panama Kıstağı kıyılarında 1.600’den fazla adaya ev sahipliği yapıyor.

Bocas del Toro

İstanbul’dan Panama City’deki Tocumen Uluslararası Havalimanı’na (IATA: PTY) direkt uçuşlar 14 saat sürüyor.

Bocas del Toro

Ancak Panama’ya direkt uçuşlarda şöyle bir durum var: Çoğu IST-PTY uçuşu önce Kolombiya’nın başkenti Bogotá’ya gidiyor. Orada Bogotá yolcularını indiriyor, yeni yolcular alıyor. Daha sonra Panama’ya devam ediyor. Sadece haftanın belirli günlerindeki uçaklar IST-PTY parkurunu direkt uçuyor. Dönüşteyse uçuş Panama’dan direkt İstanbul’a gidiyor.

Buraya yerel hizmet sağlayıcısı Touch DMC ev sahipliğinde, PTY Safety Shuttle & Tours organizasyonuyla geldim. Titizlikle hazırladıkları turda ülkenin en calıcı yerlerini görme şansını elde ettim. Eğer siz de bir Panama turu yapmak isterseniz, kendileriyle iletişime geçebilirsiniz.

PTY Safety Shuttle & Tours
Miguel Aizpurua +507 6030-6902

Panama’ya vize almak gerekiyor mu?

Diplomatik, Hizmet ve Hususi ve Umuma Mahsus Pasaport hamili T.C. vatandaşları, Panama’ya seyahatlerinde 90 güne kadar vizeden muaf.

Ancak dikkat! Artık Orta Amerika ve Güney Amerika uçuşlarında ekstra güvenlik kontrolü yapılıyor. Daha önce Schengen veya ABD vizesi almadıysanız, pasaportunuzda hiç giriş-çıkış yoksa, uçağa kabul edilmeme ihtimaliniz var.

Bir uyarı daha! Panama’da A tipi (2 düz birbirine paralel çatallar) fiş ve prizler kullanılıyor. Bazı otellerde de priz çevirici adaptör bulunmuyor. Bu nedenle yanınızda mutlaka adaptör getirmenizi öneririm.

Önemli uyarı! Panama’ya girişte ve çıkışta https://declaraciondeviajero.ana.gob.pa/ sayfasındaki formun doldurulup QR kodunun alınması gerekiyor. Bu QR kodunun çıktısını almanız ya da elektronik olarak gümrükte beyan etmeniz gerekiyor.

Panama’da gezilecek yerler listesi

Eğer detaylı bir Panama turu yapmak istiyorsanız, bu küçük ülkeye en az 1 hafta ayırmalısınız. Unutmayın, rengârenk bir ülkeye gideceksiniz!

Dünyanın en güzel ve en pahalı geleneksel giysileri arasında yer alan Panama Pollera, Panamalı kadınların geleneksel kıyafeti. İnce kumaşlardan ve detaylı el yapımı işlemelerden yapılan bir gömlek ve bir pollerón (uzun etek) olmak üzere 2 parçadan oluşuyor. Bu giyside o kadar çok el emeği var ki ailede sonraki nesillere aktarılıyor. Fiyatı 10.000 USD’ye kadar da çıkabiliyor. Kim bilir, belki satın almak istersiniz…

Burada yaşayan 7 etnik grubun köylerini ziyaret etmenizi de öneririm. Mesela ben Emberá etnik grubunun köylerinden biri olan Emberá Tusipono Köyü’ne gittim ve onların yaşantısına tanıklık ettim. Ülkedeki en güzel anılarımdan biri de bu güzel insanları ziyaret ettiğim gündür!

Emberá Tusipono Köyü

Eğer cruise turuyla seyahati seviyorsanız, dünyanın en iyi cruise turu rotalarından biri olan Panama Kanalı cruise turuna katılabilirsiniz. Bu turlar genellikle Panama’nın egzotik ormanlarını, Kolombiya’nın tarihi şehirlerini ve Karayipler’deki Aruba Adası’nın kumsallarını ziyaret ediyor.

Panama Kanalı – Miraflores Kapakları

Ülkede ocak ayı başından nisan ayı ortasına kadar yaz mevsimi yaşanıyor. Diğer aylarda bazen aralıklı, bazen sürekli yağmur görülüyor. Nem oranıysa neredeyse her mevsim çok yüksek.

Şimdi gelin, Panama’da gezilecek yerler listesine bir göz atalım…

Panamá City

Ülkeyle aynı adı taşıyan başkent Panamá City; modern gökdelenleri, kumarhaneleri, gece kulüpleri, Casco Viejo bölgesindeki sömürge binaları, şehrin ortasında yağmur ormanlarıyla kaplı Metropolitan Doğal Parkı’yla (Parque Natural Metropolitano – PNM) içinde tezatları barındıran bir şehir. Panamá Viejo Arkeolojik Alanı ve Panamá Tarihi Bölgesi, UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde yer alıyor. Panamá City, gastronomi dalında UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağı Programı’na dâhil.

Panamá City

Panamá ve Colón sınırları içindeki Panama’nın Sömürge Transisthimian Rotası, UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde yer alıyor.

Panama Kanalı

Madem Panama’dayız, Panama Kanalı deneyimi de mutlaka yaşamalıyız, değil mi? Kanaldan geçen cruise gemi turları veya sadece kanalın içinde giden bot turları var. Ancak eğer sadece kanalı görmenin yeterli olduğunu düşünüyorsanız, kanalın kapaklarından birine gitmeniz ve gemilerin kapaklardan geçisini izlemeniz de yeterli olacaktır. Bu kapakların 2 tanesinde ziyaretçi merkezi var: Pasifik tarafında Miraflores Kapakları Ziyaretçi Merkezi ve Atlantik tarafında Agua Clara Ziyaretçi Merkezi.

Panama Kanalı – Pedro Miguel Kapakları

Kanal 1914’te tamamlandığında 3 kapak yapıldı: Pasifik tarafında Miraflores ve Pedro Miguel, Atlantik tarafında Gatún. Bunların 2 şeridi var. 2016’da Panama bunlara kendisi 2 kanal daha ekledi: Atlantik tarafında Agua Clara ve Pasifik tarafına Cocolí. Bunların 1 şeridi var. Eğer Panama City’den kapakları görmeye gidecekseniz, Pasifik tarafındaki Miraflores Kapakları şehre en yakın olanı.

Panama Kanalı – Miraflores Kapakları

Panama, kanaldan ciddi bir gelir elde ediyor. Kanaldan günde en fazla 40 gemi geçebiliyor ve her gemi türüne/büyüklüğüne göre bir geçiş ücreti ödüyor.

San Blas Adaları

Karayip Denizi’nde bulunan San Blas Adaları (Guna Yala), yaklaşık 365 adadan oluşan bir archipelago (takımada grubu). Bu adaların 49’unda yerleşim yeri var, diğerleri ıssız. Adalar kanalın doğusunda, Panama Kıstağı’nın kuzey kıyısında yer alıyor. Adalara Panama City’den 2 saatlik araba yolculuğundan sonra tekneyle gidiliyor.

San Blas Adaları

Chiriquí

Boquete, Chiriquí eyaletinde küçük bir yerleşim. Çevresindeki Chiriquí Dağlık Bölgesi’nde kahve tarlaları, batısında Barú Yanardağı Millî Parkı var. Ülkedeki en iyi kahve burada üretiliyor.

Chiriquí Boquete

Chiriquí Boquete

Chiriquí Boquete

Chiriquí ve Bocas del Toro eyaletlerindeki Talamanca Sıradağları-La Amistad Rezervleri / La Amistad Millî Parkı, UNESCO Dünya Doğa Mirası listesinde yer alıyor.

Coiba Adası

Pasifik Kıyısı açıklarında, Chiriquí Körfezi’nde yer alan Coiba Adası; Coiba Millî Parkı’nın bir parçası. Burası 1919-2004 yılları arasında hapishane olarak kullanıldı. Bu nedenle burada doğa hem karada hem denizde korundu.

Coiba Millî Parkı’nın en bilinen yerleri arasında dalışlarda manta, balina, çekiç kafalı köpekbalığı görebileceğiniz Bahia Damas Resifi, açık denizde yer alan ve plajı, mercan resifleriyle ünlü küçük ada Granito de Oro var. Veraguas ve Chiriquí eyaletlerindeki Coiba Millî Parkı ve Özel Deniz Koruma Bölgesi, UNESCO Dünya Doğa Mirası listesinde yer alıyor.

Coiba Adası

Coiba Adası, Galapagos Adaları ile aynı koridor üzerinde yer alıyor ve Amerika kıtasının batı kıyı şeridindeki en büyük resif olan Bahia Damas Resifi’ne erişim sunuyor.

Colón

Aynı adlı eyaletin başkenti olan Colón; Karayip kıyısında, kanalın girişinde yer alıyor. Kanal Genişletme Gözlem Merkezi, kanalın Atlantik kilitleri ve Gatún Gölü üzerinde izleme platformlarının bulunduğu bir park. Gatún Gölü, Panama Kanalı’nın büyük bölümünü oluşturan yapay bir göl. Gemiler Panama Kıstağı’nda 33 km boyunca Gatún Gölü’nde ilerliyor. Geniş Colón Serbest Ticaret Bölgesi, vergiden muaf alışveriş imkânı sunuyor.

Portobelo Colón

Portobelo Colón

Portobelo

Colón eyaletindeki Portobelo, tarihi bir liman. Panama Kıstağı’nın kuzey kesiminde, Panama Kanalı’nın Atlantik girişindeki Colón Limanı’nın 32 km kuzeydoğusunda yer alıyor.

Chagres Nehri’nin ağzında yer alan San Lorenzo Kalesi; iyi korunmuş bir sömürge askeri yapısı. Panama’nın Karayip Yakasındaki Tahkimatlar: Portobelo-San Lorenzo, UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde yer alıyor ve tehlike altında kabul ediliyor.

Portobelo – San Lorenzo

Darién

Panama’daki tüm millî parkların en önemlisi olan Darién Millî Parkı, izole konumu nedeniyle ulaşılması oldukça zor bir yerde bulunuyor. Burası ülkenin en büyük millî parkı ve zengin biyoçeşitliliği nedeniyle “Panama’nın Amazon’u” olarak adlandırılıyor. Parkta en çok 2 yer ziyaret ediliyor: Santa Cruz de Cana (kısaca Cana) ve Pirre İstasyonu. Darién Millî Parkı, UNESCO Dünya Doğa Mirası listesinde yer alıyor.

Darién

Anton Vadisi

El Valle de Anton, Panama’nın merkezinde yer alan bir şehir. Dağlar ve bulut ormanlarıyla çevrili kent, sönmüş bir yanardağın kraterinde bulunuyor. Kuzeyindeki Cerro Gaital Millî Parkı’nın 3 tepesi var: Cerro Gaital, Cerro Pajita, Cerro Caracoral. Parkın okyanus manzaralı parkurlarında yürürken; kırmızı bacaklı bal sürüngeni, körfez başlı tanager, mavi taçlı motmot başta olmak üzere yüzlerce endemik kuş türünü gözlemleyebiliyorsunuz.

Anton Vadisi

Küçüklüğüne aldanmayın… Boyutuna ters orantılı olarak; burada çok yere gidebilir, çok fazla aktivite yapabilirsiniz.

Keşfetmeniz dileğiyle…