Assos Antik Kenti & Behramkale

Çanakkale’nin Ayvacık ilçesinde bulunan Assos Antik Kenti, Büyük İskender’in hocası Aristoteles’in ilk felsefe okulunu kurduğu yer. Burası; arkeolojik kalıntıları, iç içe olduğu Behramkale Köyü ve antik limanıyla ülkemizin en özel antik kentlerinden biri. UNESCO Dünya Kültür Mirası Geçici listesinde bulunuyor.

Kesin olmamakla birlikte Tunç Çağı (Bronz Çağı)’nda (M.Ö 3000-1200) burada yaşam olduğuna dair arkeolojik kalıntılar bulunmuş. Antik dönem yazarlarına göre ise buranın kuruluşu M.Ö 7. yüzyıla dayanıyor. Asso bir liman şehri olmasının yanında denizden yaklaşık 238 m yükseklikteki sarp bir kayalık üzerine kurulmuş. Homeros, Tiria’nın güneyinde Lelegler’in yaşadığını, bunların Truva Savaşı’nda bölgede denizcilik ve korsanlık yaptıklarını belirtmiş.

Platon’un öğrencisi Aristoteles, M.Ö 347 – M.Ö 344 yılları arasında 3 yıl burada yaşamış, zooloji, biyoloji ve botanik konularında önemli araştırmalar yapmış. Felsefe burada doğmuş. Aristoteles ilk felsefe okulunu burada kurmuş, bu okulda hocalık yapmış, yapıtlarının bir kısmını burada kaleme almış.

Assos Antik Kenti; Lidya, Pers, Büyük İskender, Bergama Krallığı, Roma İmparatorluğu, Bizans ve Osmanlı hâkimiyetine girmiş. Burada Bizans ve Osmanlı dönemlerinden günümüze değin kesintisiz yaşam devam ediyor.

Burası Roma döneminde yerli andezit taşından yapılan lahitleri ile ünlüymüş. Burada Marmara Adası’nda (Antik Çağlar’daki ismiyle Prokonnesos Adası) olduğu gibi lahit imalatı ve satışı yapıyormuş. Bu lahitler bedenin hızlı bir şekilde toprak olmasını sağladığı için “insan yiyen lahit” olarak adlandırılıyormuş.

Andezit taşından yapılan lahitler

Assos Antik Kenti’ne nasıl gidilir?

Burası Çanakkale‘nin Ayvacık ilçesine bağlı Behramkale Köyü‘nde yer alıyor. Eğer buraya feribotla ulaşmak istiyorsanız; Gelibolu – Lapseki feribotu 20 dakika, Eceabat – Çanakkale arası 15 dakika, Kilitbahir – Çanakkale arası 7 dakika sürüyor. Ayrıca Yenikapı – Bandırma arasında günde 2 sefer var. Eğer Assos’a toplu taşıma ile gelecekseniz; Ayvacık, Küçükkuyu ya da Altınoluk’a ulaştıktan sonra Assos minibüslerine binebilirsiniz.

Assos Antik Kenti’nde gezilecek yerler listesi

Burayı Akropol, aşağı şehir ve liman bölgesi olarak ayırabiliriz. En önemli yerler arasında Akropolis’teki Athena Tapınağı, Bizans surları, Hüdavendigar Cami, Akropolis’in eteklerinde Arkaik devirden günümüze kadar iyi korunmuş antik yol ve iki kenarındaki mezarlar, şehir sur duvarları, Gymnasion, Agora, Stoa, Bouleuterion, tiyatro ve kilise sayılabilir.

Antik çağlarda Assos Antik Liman ve Behramkale Köyü aynı yerleşiminin iki ucu iken günümüzde buraları birbirinden kopuk yerleşimler. Antik Liman yerleşimin deniz kıyısı, Behramkale ise tepedeki yerleşim yeri. Behramkale’de yerli halk yaşıyor, Antik Liman’da ise turistik tesis olarak kullanılan az sayıda bina var. İkisinde de tarihi taş binalar ve tesisler var. Yapılarda kullanılan andezit taşı zor işlenen ama zamana direnebilen bir taş. Bu nedenle de bu yapılar günümüze kadar ulaşmış, hâlâ da çok güzeller.

Surlar

Kentin çevresi 3.200 metre uzunluğunda, 20 metre yüksekliğinde surlarla çevrili. M.Ö. 4. yüzyılda inşa edilen surlarda kente giriş ve çıkışı sağlayan iki ana kapı bulunuyor. Doğu ve batı kapılarının önündeki alan nekropol (mezarlık) olarak kullanılmış.

Assos Antik Kenti – Surlar

Nekropol

Nekropolde basit mezarların yanı sıra görkemli anıtsal mezarlar da görülüyor. En eski gömülerde cesetler yakılmış, külleri ağızları kapatılıp küplere konarak gömülmüş. Daha sonra ölüler büyük küplere ana rahmindeki pozisyonda yerleştirilmiş. Daha sonra da lahit şeklinde mezarlar kullanılmış.

Agora

Agora, farklı zamanlarda inşa edilen karşılıklı iki stoa ile çevreleniyor. Kuzey stoası 2 katlı, güney stoası 4 katlı. Agoranın etrafında spor eğitimi için inşa edilen gymnasion, bouleuterion (meclis binası), Bizans Kilisesi kalıntıları bulunuyor.

Athena Tapınağı

Assos Antik Kenti’ndeki Athena Tapınağı’nın M.Ö 525 yılında tamamlandığı tahmin ediliyor. Tapınak Arkaik Çağ’da inşa edilen Anadolu’nun en eski Dor tapınaklarından biri olarak biliniyor. Baş Tanrı Zeus’un kızı sanat, strateji ve barış tanrıçası Athena’ya adanmış. Troya Savaşı’nda Troyalı yiğitlere tuzaklar kurup Yunanlılar’ı destekleyen ve 12 Olimpos tanrısından biri olan Athena, arkasındaki Kazdağları’nda düzenlenen güzellik yarışmasında tacı fettan Afrodit’e kaptırması ile tanınıyor.

Assos Antik Kenti – Athena Tapınağı

Kutsal alanda bulunan Tanrıça Athena heykeli 1800’lü yıllarda buradan alınmış. Tapınağa ait bezemeli friz ve metoplar günümüzde Paris’te Louvre Müzesi’nde, Boston’da Boston Güzel Sanatlar Müzesi (Museum of Fine Arts Boston)’nde, Çanakkale’de Troya Müzesi’nde ve İstanbul’da İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde sergileniyor.

Bouleuterion (Meclis Binası)

500 kişi kapasiteli Meclis Binası’nda yargı ve yürütme işleri yürütülüyormuş. Günümüze sadece 5 adet sütun kalıntısı ulaşmış.

Tiyatro

Doğal bir kaya oyuğuna yapılan ve M.S 2. yüzyıla tarihlenen tiyatro 5.000 kişi kapasiteli. Tiyatro sonraki yıllarda taş ocağı olarak kullanılmış. Günümüzde kısmen restore edilmiş durumda.

Assos Antik Kenti – Tiyatro

Gymnasion

M.Ö 2. yüzyıla tarihlendirilen Gymnasion, spor müsabakalarının yapıldığı bir eğitim kurumu.

Hamam

Hamam yapısı Roma dönemine tarihleniyor.

Batı Kilisesi

M.S 5. yüzyılın sonlarında Roma İmparatorluğu tarafından eski konut yapıları üzerine inşa edilen Batı Kilisesi, üç duvarı restore edilerek günümüzdeki hâline kavuşturulmuş. Ancak mozaik zeminden günümüze ulaşan pek birşey yok.

Assos Antik Kenti – Liman

Assos’un deniz kıyısı olan antik liman oldukça küçük ama bir o kadar da güzel bir yer. Turistik tesis olarak kullanılan az sayıda taş binaların hepsi oldukça estetik.

Assos Antik Kenti – Liman

Keşfetmeniz dileğiyle…