Polonya denince sizin aklınıza nasıl bir ülke geliyor bilemem, ama ben hep toplama kamplarında geçen acılarla dolu günleri düşünüyorum. Evet, bu topraklar tarih sahnelerinde çok fazla katliama sahne olmuş, ama Polonya sadece bundan mı ibaret? Peki ya başkent Varşova (Warszawa)?

Burası ovalarla kaplı, yemyeşil bir ülke. Ülkenin en yüksek noktası Morskie Oko, yani Deniz Gözü olarak anılıyor. Burası 2.663 metrede, Tatra Dağları üzerinde yer alıyor.

Polonya’da yazlar sıcak, kışlar çok soğuk geçiyor. En fazla yağmur haziran, temmuz ve ağustos aylarında yağıyor. Hazır yağmurdan bahsetmişken buraya yağmurluk ve şemsiyesiz gelmemek gerektiğini not geçeyim. Ülkeye gitmek için en uygun zamanın mayıs ve eylül ayları olduğunu da söyleyim. İlkbahar ve sonbahar aylarında bile gece ısısı düşük olduğu için aman yanınıza kalın kazak almayı ihmal etmeyin!

Ülkeye gelmek için en uygun aylar mayıs ve eylül dedik. İşte ben de bir mayıs ayında, Eurasia Tourism‘in Polonya turu ile bu ülkeye ayak bastım. Yıllardır hayalimde canlandırdığım acılı toprakları kendi gözlerimle görecek olmak, benim için fazlasıyla heyecan vericiydi.

Polonya tarihi

Ülkenin tarihi oldukça uzun bir geçmişe sahip. 6. yüzyıldan sonra Slav kabileler buraya göç etmeye başlamış. Bir bölümü Krakow, bir bölümü Gniezno topraklarına yerleşmiş.

1772, 1793 ve 1795-1797 yıllarında Litvanya-Lehistan birliği tam 3 kez tarih sahnelerinden silinmiş, ama yılmamışlar ve tarihe dönüş yapmayı hep başarmışlar.

İşgaller, kuşatmalar atlatan topraklar, 2. Dünya Savaşı sırasında Almanlar tarafından tahrip edilmiş. Kesin rakamlar belli olmasa da kayıtlara geçen rakamlara göre 800 bini Yahudi olmak üzere 1.2 Milyon Polonyalı öldürülmüş.

Ülke halen cumhuriyetle yönetiliyor. 16 idari bölgeye ayrılan ülkenin başkenti Varşova, önemli şehirleri de Kraków, Gdańsk, Lodz, Wrocław ve Poznan.

Polonya mutfağı

Polonya mutfağı tarihi geçmişinin etkisiyle farklı ülkelerin mutfaklarından etkilenmiş. Lahana, patates, mantar, ülke mutfağında önemli yer tutuyor. Çorbaları arasında zurek (içinde yumurta ve sosis parçaları bulunan, bazı restaurantlarda içi oyulmuş, yuvarlak kalın bir ekmek içinde ikram edilen koyu kıvamlı çorba), kapusniak (mantarlı ve soğanlı çorba), barszcz (içinde mantı parçaları bulunan çorba) sayılabilir. Ana yemek olarak bigos (lahana, mantar ve et ile yapılıyor), pierogi (bir çeşit mantı) çok tüketiliyor. Kielbasa (sosis) en popüler yemekleri. Ülkedeki en ünlü fast food, zapiekanka (uzun baget ekmek üzerinde mantar, salam, soğan üzerinde kaşar peyniriyle fırına veriliyor). Alkollü içki olarak votka ve bira kullanımı yaygın. En tanınmış votka markaları ise Crocavia, Wyborowa, Belvedere, Zytnia. (Yalnız ufak bir hatırlatma yapayım: Polonya’da her yerde servis inanılmaz yavaş! Yemeğinizi ısmarladığınızda buna hazırlıklı olun, keyfiniz kaçmasın)

Varşova hakkında bilgi

Varşova, Wisła (Vistula) Nehri’nin kenarında kurulmuş bir kent. Nehrin iki tarafı köprülerle birbirine bağlanıyor. Nehrin sağ tarafında Praga, Grochów ve Goclaw gibi yerleşim alanları var. Tüm tarihi yerler ise nehrin sol tarafında.

Burası 2. Dünya Savaşı’ndan en fazla zarar gören Avrupa şehirlerinin başında geliyor. Savaşta bombalanan, adeta taş üzerinde taş kalmayan şehir, savaş sonrasında fotoğraflara bakılarak, elde kalan eski plânlara bakılarak yeniden yapılmış. Bu da Polonyayı takdir etmemi sağlayan bir etken. Küllerinden doğan şehir Varşova, UNESCO Dünya Mirası listesinde olmayı da bu nedenle fazlasıyla hak ediyor. E kolay değil, Polonyalılar molozları toplayarak, bir lego yaparcasına bu şehri yeniden inşa etmeyi başarmışlar!

Varşova gezilecek yerler

The Pianist filminde, göz yaşları içinde izlediğimiz sokakları ister misiniz şimdi beraber gezelim?

Stare Miasto

(Eski Şehir Merkezi – Old Town)

İkinci Dünya Savaşı’nın ardından 1980’lı yıllarda restore edilen Eski Şehir Merkezi, şehrin en can alıcı noktası. Taştan merdivenlerin ve kaldırımların bulunduğu bölgede, otantik bir atmosfere şahit oluyorsunuz. Burada Rynek Starego Miastra’yı merkez olarak kabul edebilirsiniz. Meydanın etrafı Barok ve Gotik tarzdaki pastel renkli binalarla çevrili. Burası her türlü sokak gösterilerinin yapıldığı, gece ve gündüz son derece kalabalık, capcanlı bir meydan.

Meydanda bir elinde kılıç, bir elinde kalkan tutan Denizkızı Heykeli’ni göreceksiniz. Bu heykel adeta Varşova’nın simgesi. Rivayete göre denizkızı Syrenka uzak denizlerden yüzerek Wisla Nehri kenarına gelmiş ve burayı beğenerek yaşamaya karar vermiş. Ancak balıkçılar ona ağlarına zarar veriyor diye kızmış. Sonradan söylediği şarkılardan etkilenerek onu sevmişler. Bir gün zengin bir tüccar, denizkızını hapsetmiş. Ağlayarak şarkılar söyleyen Syrenka’yı bir balıkçı duymuş ve onu kurtarmış. Ancak Syrenka artık burada yaşayamayacağını anlamış ve şehirden ayrılmış, ama ihtiyaç duydukları an geri döneceğine dair de halka söz vermiş. O gün bugündür, Syrenka şehrin koruyucusu kabul ediliyor.

Place of Culture and Science

(Kültür ve Bilim Sarayı)

Polonya’nın en yüksek yapısı olarak öne çıkan Kültür ve Bilim Sarayı, Stalin tarafından Polonya halkına savaş boyunca çektiği acıların karşılığı olarak hediye edilmiş. Bina, bu dönemi simgelediği için Polonyalılar tarafından sevilmiyor. 3.000’den fazla odaya sahip olan 42 katlı binanın 30. katı ise kenti 235 m yükseklikten izlemenize imkanı veriyor. Bense, bir zamanlar komünist rejimle yönetilen bir ülkenin başkentinde, o rejimin simgesi olan bu gökdelen, keşke geçmişin izlerini yansıtacağına, geleceğe umut ışığı olabilse diye düşünmekten kendimi alamıyorum…

Lazienki Parkı

Avrupa’nın bir başkent içindeki en büyük parkı olan Lazienki Parkı, Bahçeli Saray ismiyle de anılıyor. Uçsuz bucaksız yemyeşil göllerin ve güzel kokulu ağaçların (mesela mayıs ayında leylakların) bulunduğu parkın içinde yürüyüş yapabilir, çimlere uzanıp kitabınızı okuyabilir, kafesinde oturup kahvenizi yudumlayabilirsiniz.

Chopin Müzesi

Ünlü klâsik müzik  bestecisi Chopin’in 200. yıl doğum günü anısına yapılan biyografik müze, Chopin ile ilgili dünyadaki en büyük koleksiyona sahip. Müzenin odalarından birinde, Ignace Pleyel’in tasarladığı ve Chopin’in kullandığı son piyano sergileniyor.

Barbican

(Barbakan)

1548 yılında mimar Giovanni Battista Venetian tarafından inşa edilen Barbakan, bir zamanlar kentin koruyuculuğu üstlenmiş surlarıyla dikkat çekiyor. Günümüzde sanat eseri olarak ziyaretçilerini ağırlayan kaleler, tarihi tasarımları sayesinde Orta Çağ dönemine ait izlenim veriyor.

Sakson Bahçesi

Burası Polonya’nın en eski parklarından birisi. 1727 yılında Kral Augustus tarafından yapılan bahçenin tasarımında Güneş Saati, Meçhul Asker Anıtı, Empire Çeşmesi, Su Kulesi ve Yaz Tiyatrosu gibi bazı ana nesnelerden faydalanılıyor.

Grób Nieznanego Źołnierza

(Meçhul Asker Anıtı – Tomb Of The Unknown Soldier)

Şehrin Pilsudski Meydanı üzerinde karşınıza çıkan Meçhul Asker Anıtı, Polonya için yaşamını kaybeden tüm askerlere ithafen kurulmuş bir yapıt. Anıtın içinde sönmeyen bir ateş var ve 2 Polonyalı asker, bu ebedi alevin etrafında saygı nöbetinde bekliyor. Anıtın sütunları üzerinde 972-1945 yılları arası yapılan tüm savaşların isimlerine yer veriliyor.

Zamek Krolewski

(Kraliyet Kalesi – The Royal Castle)

1569 yılında Giovanni Battista di Quadro tarafından restorasyon çalışmalarına tabi tutulan Kraliyet Kalesi, Polonya’nın resmi makamı olarak kullanılıyor. Yapıtın içinde antika mobilyalardan Avrupa goblenlerinden seçkin ressam eserlerine kadar pek çok farklı koleksiyon sergileniyor. Old Town’da yükselen kalenin asıl ihtişamını ise Oval Galeri, Şövalye, Mermer, Taht ve Meclis ismindeki odalar yansıtıyor.

Wilanow Sarayı

King Jan III Sobieski‘nin 17. yüzyılın sonlarına doğru inşa ettiği mimari eser, kraliyet ailesi için yazlık saray olarak yapılmış. Geniş ve çok iyi düzenlenmiş büyük bir park alanı içinde yer alıyor.

Bazylika Świętego Krzyża

Bu kilisenin önemi büyük. Neden mi? Çünkü Bestekâr ve Piyanist Chopin’in kalbi burada yatıyor. Evet, yanlış duymadınız!

Varşova Konservatuarı’ndan mezun olduktan sonra Chopin bir süre Viyana’da, sonrasında da hayatının sonuna kadar Paris’te yaşamış. 1849 yılında, henüz 39 yaşındayken tüberküloz nedeniyle hayata gözlerini yummuş. Varşova özlemi hiç bitmeyen Chopin, Paris’te Père Lachaise mezarlığında yatıyor, ancak kalbi kız kardeşi Ludwika tarafından bu kiliseye getirilmiş.

1944 Varşova Ayaklanması Anıtı

1944 ayaklanması, Polonya’yı işgal eden ve yüz binlerce Yahudi’yi sistematik bir şekilde katleden Nazi askerlerine karşı, binlerce Polonyalı’nın direnişe geçmeye karar vermesiyle başlamış. Kızıl Ordu’nun Polonya’ya girerek kendilerine destek vermesini bekleyen 25.000 direnişçi, ayaklanmanın ilk günlerinde oldukça başarı sağlamış ve bazı mahalleleri kontrol altına almayı başarmış. İngiltere başta olmak üzere müttefik güçler de uçaklarla hava birlikleri göndererek ayaklanmaya destek olmuşlar. Direnişçilerin amacı, Kızıl Ordu gelene kadar direniş göstererek, Kızıl Ordu’nun Polonya’yı kurtarmasına zemin hazırlamak, diğer taraftan da Stalin’e karşı güçlü kozlarla pazarlık masasına oturmakmış. Ancak müttefiklerin yetersiz müdahalesi ve Kızıl Ordu’nun desteğinden yoksun kalması sonucu direnişçiler, Alman subaylarının ağır topçu atışlarına daha fazla dayanamamış. 63 gün süren direnişin ardından Alman ordusu, sadece ayaklanmaya katılanları değil, sivil halkı da acımasızca öldürmüş. 15.000 kişinin öldürüldüğü 5 Ağustos 1944 ise Polonya’nın en kanlı günü olarak tarihe geçmiş.

1989 yılında, ayaklanmanın 45. yıl dönümünde açılan anıtta, kanallardan kaçarak kurtulmayı başaran 5.000 kişi temsil ediliyor.

Muzeum Narodowe

(Varşova Ulusal Müzesi – National Museum Warsaw)

3 katlı Varşova Ulusal Müzesi, 8.300.000’den fazla eseri sergiliyor. Polonyalı sanatçılara ait resimlerin sergilendiği bölümü ile zemin katındaki dini objelerin sergilendiği bölümü görülmeye değer güzellikte. Antik Sanat, Yabancı Tablolar, 20. yüzyıl Polonya Sanatı, Orta Çağ Sanatı ve Polonya Dekoratif Sanati Eserleri gibi çeşitli koleksiyonlar var. Müze, 1927-1932 yılları arasında Tadeusz Tolwinsky isimli kişi tarafından günümüzdeki modern binasına kavuşturulmuş.

Varşova Hayvanat Bahçesi

(Warsaw Zoo)

1928 yılında tasarlanan Varşova Hayvanat Bahçesi, 500 farklı türe ait 5.000 hayvanı içerisinde barındırıyor. Hayvan türlerinin bir kısmı Polonya yerlilerinden karşılanmasına rağmen bir kısmı dünyanın farklı bölgelerinden getirilmiş.

Arkadia Biggest Mall

(Arkadia Alışveriş Merkezi)

Polonya’nın en büyük alışveriş kompleksi olan Arkadia Alışveriş Merkezi, 287.000 metrekarelik büyük bir alanı kaplıyor. 230 dükkan, 1 sinema ve 25 restoran ile hizmet veren AVM, 2004 yılından beri hem yerli halkın hem de gelen turistlerin ihtiyaçlarını karşılıyor.

Biblioteka Universytetu Warszawskiego

(Varşova Üniversitesi Kütüphanesi)

Labirent şeklindeki tasarımı ile ilgi çeken Varşova Üniversitesi Kütüphanesi, sessiz ve ferah iç düzenlemesi ile oldukça verimli bir çalışma ortamı sağlıyor. Özel pencereleri ile ışıklandırılma yapılan binada, halka binlerce kitap seçeneği sunuluyor.

Polin

(Museum Historii Zydow Polskich)

Postmodern mimari anlayışına uygun olarak dizayn edilen Polin, eski bir getto alanı olarak bilinen Murona’da yükseliyor. 2013 yılının nisan ayında ziyarete açılan müze, bin yıllık Yahudi tarihini sembolize ediyor. Grazyna Pawlak’ın fikirleri ile ortaya atılan yapıtın camdan tasarlanan dış cephesinde, Latin ve İbranice harflerle desteklenen Polin yazısı bulunuyor. 7 bölümden oluşan sergi alanında Yahudilerin 10. yüzyılda başlayan tarihinden Polonya ekonomisine yaptıkları katkılara kadar pek çok ayrıntılarını öğrenme şansı yakalıyorsunuz.

Pomnik Bohaterów Getta

(Getto Kahramanları Anıtı)

Eski Yahudi Gettosu’nda, Polin’in önünde yükselen anıt, 1943 yılında Getto İsyanı sırasında ölen Yahudilerin anısına yapılmış. Alman SS ve polis birlikleri tarafından kanlı bir biçimde bastırılan Getto İsyanı sonrasında getto yıkılmış, hayatta kalan 42.000 kişi çalışma ve toplama kamplarına gönderilmiş, kurtulanlardan bir bölümü bir süre harabeler içinde yaşamaya devam etmiş.

Zelazowa Wola

Yemyeşil, mis kokulu, kuş cıvıltıları içinde bir bahçe ve o bahçeye kondurulmuş gösterişten uzak bir ev düşünün. İşte burası Fryderyka Chopin’in doğduğu ev. Burada olmanın en büyüleyici anı ise Chopin’in piyanosundan onun eserlerini dinlemek. Bahçenin rüya gibi atmosferine karışan notalar, beni tekrar Polonya’ya getirecek gibi gözüküyor. Kendime soruyorum, yemyeşil bahçe içinde kokladığım leylaklar mıydı, yoksa Chopin’in ruhu muydu beni burada bulutların üzerinde uçuran?

Varşova’da yapmadan dönme!

Chopin konserine git

Chopin konserine gitmeden, onun müziğini dinlemeden Varşova’dan dönülmez! Hatta sırf Chopin’li bir hafta sonu geçirmek için bile buraya gelebilirsiniz. Gittiğim konserin, Polonya gezisinin en önemli mihenk taşlarından biri olduğunu söylemeliyim. Doğduğu evde dinlemeye başladığım müzik, akşam konser salonunda devam etti, ama sanat o kadar muhteşemdi ki, bu bile bana hiç mi hiç yetmedi…

Polonya halkının azmi ve çalışkanlığı sayesinde yeniden yaratılan Varşova, hem doğasının güzelliği, hem tarihi zenginliği, hem de Chopin’in kattığı ruh ile beni kendine hayran bırakmayı başardı. Beklentisiz geldiğim, ama yüksek beğeni ile ayrıldığım kent, sevdiğim Avrupa başkentleri arasında kendisine sağlam bir yer edindi.