Orta Amerika’da bulunan Guatemala ya da resmî adıyla Guatemala Cumhuriyeti; doğuda Karayip Denizi’ne, batıda Büyük Okyanus’a kıyısı olan bir ülke. İsmi Mesoamerika’daki Nahuatl etnik grubunun dilinde “orman bölgesi” anlamına geliyor. Gezi rotalarında aslında çok da fazla ismi duyulmuyor olsa da; ev sahipliği yaptığı volkanlar, yağmur ormanları ve antik Maya bölgeleriyle burası eşsiz bir ülke.
Guatemala haritası Kaynak:Wikipedia (By Addicted04 – This W3C-unspecified vector image was created with Inkscape ., CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=20240684)
Ülke topraklarında M.Ö 20.000’den itibaren insan izlerine rastlanıyor. Bölgenin hâkim kültüründeyse Maya uygarlığı etkisi görülüyor. Maya uygarlığını 3 döneme ayırırsak; Klasik Öncesi M.Ö 1500-M.S 250, Klasik 250-900, Klasik Sonrası 1200-1524 (düşüşe geçtikleri dönem) yaşanmış.
La Antigua Guatemala’daki Yeşim Fabrikası’nda gösterilen Mesoamerika tarihi
Maya uygarlığının M.Ö 2600 yıllarında başladığı, sistemli yerleşim birimlerinin de M.Ö 1800 yıllarında kurulduğu sanılıyor. Maya medeniyeti M.S 600’lü yıllarda doruğa ulaşmış. Mayalar; Meksika’nın güneydoğu bölgesindeki Yucatan Yarımadası, Belize, Honduras, El Salvador ve Guatemala’ya kadar uzanan Mezoamerika bölgesinde hüküm sürmüş. Anıtlarını ay, güneş ve Venüs’ün hareketlerini gözlemleyerek ve matematik bilgilerini kullanarak inşa etmişler. Tapınakları, tanrılara ait yüzlerin heykelleşmiş simgeleri olmuş. Çiftçilik konusunda iyiymişler. Başarılı bir ticaret ağı oluşturmuşlar. Bu güçlü medeniyet M.S 900 yılında bilinmeyen bir nedenle çökmüş.
Ancak Guatemala’da Maya kültürü düşüşe geçse de hiç sona ermemiş. Ülkede günümüzde hâlâ atalarının izlerini sürdüren 22 Maya etnik grubu var. Bu gruplar 25 farklı dil konuşuyor.
Bir de Garifuna halkından bahsetmek istiyorum… Garifuna halkı; Karayipler’deki Saint Vincent Adası’nda ortaya çıkan, bir Arawakan dili olan Garifuna’yı konuşan, Afrika köleleri ve Amerikan yerlisi kökenli bir halk. 18. yüzyılda Saint Vincent Adası’ndan kaçmak zorunda kalmışlar. Günümüzde çoğunlukla Honduras, Guatemala, Nikaragua ve Belize’de yaşıyorlar. Guatemala’da da 23 Garifuna etnik grubu var. Garifuna’nın dili, dansı ve müziği; UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras listesinde yer alıyor.
İspanyol sömürge dönemine gelirsek… Ülke 1519’dan itibaren İspanya hâkimiyetine girmiş. Koloni dönemi yaklaşık 300 yıl sürmüş. 15 Eylül 1821 tarihinde İspanya’dan bağımsızlığını ilan etmiş. Ancak daha sonra Meksika İmparatorluğu’na bağlanmış. Kısa süren bu bağlılık 1 Temmuz 1823’te sona ermiş. Daha sonra Kosta Rika, El Salvador, Guatemala, Honduras, Nikaragua eyaletlerinden oluşan, başlangıçta Orta Amerika Birleşik Eyaletleri olarak bilinen Orta Amerika Federal Cumhuriyeti’ne dâhil olmuş. 1837-1839 yılları arasında dağılma sürecine giren Devletler topluluğundan Guatemala da 17 Nisan 1839’da ayrılmış. 21 Mart 1847’de de kendisini bağımsız bir cumhuriyet ilan etmiş. José Rafael Carrera y Turcios ilk başkanı olmuş.
Ülke günümüzde başkanlık tipi demokrasiyle yönetiliyor.
Guatemala City – Catedral Metropolitana de Santiago de Guatemala
Ülkenin millî kuşu turogon ailesinden gelen küesal kuşu (Resplendent quetzal). Başlarında upuzun tüyleri var. Ülkenin millî çiçeği de çok nadir bulunan Monja Blanca orkidesi.
Guatemala nerede? Guatemala’ya nasıl gidilir?
İçindekiler
Orta Amerika’da yer alan Guatemala; kuzey ve kuzeybatısında Meksika, doğu ve kuzeydoğusunda Belize, güneydoğusunda Honduras ve El Salvador ile komşu.
İstanbul’dan Guatemala’ya direkt uçuş yok. En az 1 aktarmalı uçuşlarla en kısa 22 saatte Guatemala City’deki La Aurora Uluslararası Havalimanı’na (GUA) gidiliyor.
Ülke 3 fay hattının ortasında yer alıyor.
Ülkede iki mevsim var: Islak ve kuru. Temmuz-ağustos aylarında ıslak sezon yani yağmur mevsimi görülüyor. İnsanlar denize girmek için batı tarafındaki Pasifik Okyanusu’nu tercih ediyor. Doğu tarafındaki Karayip Denizi kıyıları uzak kalıyor.
Guatemala’ya vize almak gerekiyor mu?
Türkiye ile Guatemala arasındaki Vize Muafiyeti Anlaşması uyarınca, her iki ülkenin resmi ve umuma mahsus pasaport sahibi vatandaşları 90 güne kadar olan seyahatlerinde karşılıklı olarak vizeden muaf.
Ancak dikkat! Artık Orta Amerika ve Güney Amerika uçuşlarında Türkiye’den çıkışta ekstra güvenlik kontrolü yapılıyor. Daha önce Schengen veya ABD vizesi almadıysanız, pasaportunuzda hiç giriş-çıkış yoksa, uçağa kabul edilmeme ihtimaliniz var.
Önemli uyarı! Ülkeye gelmeden önce https://farm2.sat.gob.gt/declaDelViajeroGt-web/pages/public/declaracionJuradaDelViajero.html linkindeki beyan formunu doldurmak, verdiği QR kodunu telefona kaydetmek ya da çıktısını almak gerekiyor. Ülkeye girişte gümrük memuruna bu QR kodunu gösteriyorsunuz.
Ülkeden çıkmak için de https://farm2.sat.gob.gt/declaDelViajeroGt-web/pages/public/declaracionJuradaDelViajero.html sayfasındaki formun doldurulması gerekiyor. Eğer formu doldurmadıysanız, gümrük çıkışınıza izin vermiyor.
La Antigua Guatemala
Guatemala’da gezilecek yerler listesi
Guatemala’ya Guatemala Convention Bureau (Guatemala Kongre Bürosu) davetiyle geldim. O kadar detaylı bir gezi hazırlamışlardı ki heyecanımı boşa çıkarmadılar.
Gezimizi 4 acente organize etti. Eğer siz de bir Guatemala turu yapmak istiyorsanız, acentelerle iletişim kurabilirsiniz.
LATAM DMC
Jorge Lazo
Guanderlost Tours
Elisa Muralles
Guatemala EXPEDITION
Lillian Padilla
STS Special Travel Service
Edna González
Guatemala Convention Bureau Direktörü Migdalia Vásquez, STS Guatemala şirketi sahibi Edna Gonzales, World Fine Selections Türkiye Yetkilisi Hale Tokmakçıoğlu ve bendeniz; La Antigua Guatemala’dayız
Burası çok farklı tarihi ve doğal güzellikleri içinde barındıran nefis bir ülke. Başkent Guatemala City; Ulusal Kültür Sarayı’na, Ulusal Arkeoloji ve Etnoloji Müzesi’ne ev sahipliği yapıyor. Başkentin batısındaki Antigua, korunmuş İspanyol sömürge binalarıyla dikkat çekiyor. Ülkeyi 42 volkan çevreliyor. Bunların 7 tanesi aktif. 3 tanesinde lava patlamaları görebiliyorsunuz. Devasa bir volkanik kraterde oluşan Atitlán Gölü, kahve tarlaları ve estetik köylerle çevrili.
Acatenango Volkanı
Guatemala turu yapacaksanız, çok iyi bir servis hizmetini güler yüzle alacağınızı bilin. Burası her ne kadar henüz gezi rotalarının başrolünde olmasa da, hak ettiği yer zirvedir!
Guatemala mutfağının en bilinen yemeklerinden biri olan pepián, bir et güveci yemeği
Guatemala City
Ülkenin başkenti Guatemala City; Maya tarihi, yüksek rakımlı konumu ve yakınındaki yanardağlarıyla tanınıyor. Kolonyal döneme ait tablolar ve dini oymalarla dolu Metropolitan Katedrali’ne, Ulusal Kültür Sarayı’na, Ulusal Arkeoloji ve Etnoloji Müzesi’ne ev sahipliği yapıyor. Hareketli Merkez Pazarı günlük hayatın canlılığını yansıtıyor. Şehrin güneyindeki patikalar, aktif Pacaya Yanardağı’na çıkıyor.
Guatemala City – The Palacio Nacional de la Cultura (Palacio Verde – National Palace)
La Antigua Guatemala
Sömürge dönemi başkenti olarak yaklaşık 200 yıl hizmet veren La Antigua Guatemala; kolonyal binalarıyla dikkat çekiyor. La Antigua Guatemala, UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde yer alıyor.
La Antigua Guatemala – Arco de Santa Catalina
Antigua Guatemala Katedrali (Cathedral of Santiago Parish of San José)
Burası Agua, Acatenango, Fuego volkanlarıyla çevrili bir şehir. La Antigua turu yaparken Guatemala’nın en erişilebilir aktif yanardağlarından biri olan Pacaya Volkanı’na da gidebiliyorsunuz. Pacaya Yanardağı, maceraperest gezginler için popüler bir destinasyon. Buraya giden turlar genellikle Antigua’dan kalkıyor ve volkanın eteğindeki San Vicente Pacaya’ya gidiyor. Sonra yürüyüş başlıyor. Volkanın zirvesine yürürken çevredeki muhteşem manzaraları ve neredeyse yanıbaşınızda akan lavları izliyorsunuz. Orta düzeyde zorlu olan bu yürüyüş için uygun kıyafet ve ayakkabı giymek yeterli.
Eğer bir festival deneyimi yaşamak isterseniz; Semana Santa Festivali, İspanya ve Latin Amerika ülkelerinde kutlanan bir festival. Çile Haftası ya da Kutsal Hafta boyunca İsa’nın çarmıha gerilişi, göğe yükselişi anılıyor, çektiği acılar paylaşılıyor. Festivalin kökleri 14. yüzyıla dayanıyor. Kocaman İsa heykelleri (pasos); tutku, ölüm ve yeniden dirilişi simgeliyor. Heykellerin arkasına takılan kalabalık, şehirdeki en büyük dini yapıya gelerek burada dini bir tören gerçekleştiriyor. Şehri gezen kalabalık arasındaki geleneksel cüppeli, sivri, uzun kukuletalı Paskalya kardeşlikleri alayları oldukça ilgi çekiyor. Festivalde sokak gösterileri gerçekleşiyor, dans ediliyor. Antigua’daki Kutsal Hafta kutlamalarındaysa İspanyol gelenekleri, yerel kültürel değerlerle harmanlanıyor, şehrin caddeleri çiçeklerle kaplanıyor. Bu festival, dünyanın en ünlü festivalleri arasında sayılıyor. Guatemala’nın Kutsal Haftası, UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras listesinde yer alıyor.
Çiçek Festivali her yıl kasım ayının 2. veya 3. hafta sonunda kutlanıyor. Bu festivalde tüm şehir çiçeklerle donatılıyor.
Antigua Çiçek Festivali
Atitlán Gölü
Devasa bir volkanik kraterde oluşan Atitlán Gölü, dünyanın en güzel göllerinden biri olarak tanımlanıyor. Burası Guatemala’nın Izabal Gölü’nden (Golfo Dulce) sonra ikinci en büyük gölü. Gölün etrafı kahve tarlaları, estetik köyler ve yükselen yanardağlarla çevrili. Bu yanardağlar; San Pedro, Tolimán, Atitlán, Paquisis, Cerro de Oro yanardağları. Burada tekneyle köyler arasında ulaşımı sağlıyor, yürüyüş yapıyor, gölün çevresindeki Santa Catarina Palopó, Panajachel, San Juan La Laguna yerleşimleri başta olmak üzere 12 yerleşimde yaşayan etnik gruplarının benzersiz kültürünü keşfediyorsunuz. Atitlán Gölü, UNESCO Doğa Mirası Geçici listesinde yer alıyor.
Atitlán Gölü
Santa Catarina Palopó’da çoğunlukla Kaqchikel Maya halkı yaşıyor. Burası oldukça sessiz bir yerleşim. Evlerinin duvarlarındaki Maya motifleri desenleri göz kamaştırıyor.
Santa Catarina Palopó
Panajachel, Atitlán Gölü’nün kuzey kıyısında yer alıyor. Burası gölün çevresindeki en kalabalık yerleşim.
Panajachel
San Juan La Laguna, Atitlán Gölü’nün güneybatı kıyısında yer alıyor. Burası küçük bir yerleşim. Nüfusunun yaklaşık % 95’i Maya etnik gruplarından biri olan Tzʼutujil grubundan oluşuyor. Burada çikolata yapımı, ilaç yapımı, bal üretimi, geleneksel rengârenk kumaşların üretimi görülebiliyor.
San Juan La Laguna – Devlet ilkokulundaki duvar resmi
Chichicastenango
Dağlık bölgelerde bulunan Chichicastenango; açık hava el sanatları pazarı ve yerli Maya kültürüyle tanınıyor. Perşembe ve pazar günleri bütün şehir açık pazar hâlini alıyor. Turistler buraya en çok pazarı görmek ve alışveriş yapmak için geliyor. Satıcıların biraz ısrarcı olabiliyor ama asla rahatsız etmiyorlar.
Chichicastenango
Ancak buranın çok daha önemli bir özelliği daha var: Burası kiliselerinde Maya kutlamalarının yapıldığı tek şehir. 16. yüzyıla tarihlenen Santo Tomás Apóstol Kilisesi ve Capilla del Calvario, hem Katolik ibadeti hem de Maya ritüelleri için kullanılıyor. Chichicastenango, UNESCO Dünya Kültür Mirası Geçici listesinde yer alıyor.
Santo Tomás Apóstol Kilisesi
Tikal Millî Parkı
Yağmur ormanlarıyla kaplı bir alanı ve Tikal Antik Kenti’ni kapsayan Tikal Millî Parkı, Guatemala turu rotalarının en can alıcı yeri. Ormanlık bölge 575 km² alana yayılıyor. Tikal Antik Kenti’yse 16 km² alana yayılıyor ve merkezi kısmında yaklaşık 3.000 tapınağa ve piramite ev sahipliği yapıyor. Burası Mayalar’ın en önemli tören merkezlerinden biri olarak biliniyor. Tikal Millî Parkı, UNESCO Dünya Karma Miras listesinde yer alıyor.
Tikal Millî Parkı – Tapınak II
Tikal, Maya uygarlığına ait bir arkeolojik alan. Arkeologlar, Mayalar’ın M.Ö 900 yılı civarında günümüzde Tikal olarak bilinen bölgeye yerleştiğini tahmin ediyor. Yüzyıllar boyunca Tikal önemli bir tören, kültür ve ticaret merkezi olmuş. Şehrin devasa tapınaklarının çoğu da M.S 8. yüzyılda inşa edilmiş.
Meksika’nın Yucatan Yarımadası’ndaki Maya kompleksleri gibi Tikal da M.S 9. yüzyılın sonunda düşüşe geçmiş ve neredeyse terk edilmiş. Maya İmparatorluğu’nun neden çöktüğü hâlâ bir gizem olarak kalsa da savaş, kıtlık, artan nüfus, kaynak tükenmesien çok da su sıkıntısı nedenleriyle olabileceği sanılıyor.
Tikal’deki kalıntılar arasında Tapınak I (Büyük Jaguar Tapınağı), Tapınak II, Merkez Akropolü, Kuzey Akropolu, Tapınak III, Amerika kıtasında Kolomb öncesi en yüksek yapı olan 74 metre yüksekliğindeki Tapınak IV, dev törensel Kayıp Dünya (Mundo Perdido) Piramidi, Tapınak V, Tapınak VI sayılabilir.
Tikal – Solda Tapınak II, ortada Kuzey Akropol, sağda Tapınak I
Flores Adası
Petén Itzá Gölü kenarındaki Flores Adası, Tikal’e geçit görevi gören büyüleyici ve renkli bir yer. Dar Arnavut kaldırımlı sokakları, kolonyal binaları, canlı atmosferiyle biliniyor. Adanın etrafında keyifli bir yürüyüş yapıyor, yerel dükkânları ve restoranları ziyaret ediyor, gölde tekne turlarına katılabiliyorsunuz.
Flores Adası
Yaxhá-Nakum-Naranjo Millî Parkı
Tikal’in 30 km güneydoğusundaki Yaxhá-Nakum-Naranjo Millî Parkı’nda Yaxhá, Nakum, Naranjo arkeolojik alanları var. Kültür Üçgeni Yaxha-Nakum-Naranjo Ulusal Parkı, UNESCO Dünya Karma Miras Geçici listesinde yer alıyor.
Ancak buraya ulaşmak hiç kolay ve ucuz değil. Flores Adası’na gelmeniz, buradan da helikoptere binmeniz ya da ormanın içinde 2 gün yürümeniz gerekiyor!
Bu Maya kentlerinden Yaxhá, adını yanındaki gölden alıyor. Burası ulaşım zorluğu nedenniyle Tikal’den çok daha sessiz ve sakin. Ayrıca Maya mimarisi hakkında fikir veren 500 yapıya ev sahipliği yapıyor. En dikkat çekici özelliklerinden biri de dikilitaşları. Stel adı verilen bu dikilitaşlar, önemli olayları ve hükümdarları anmak için dikilen taş anıtlar. Yaxhá’da yaklaşık 40 stel var. Bunların yarısında da tarihî hikayeleri anlatan karmaşık oymalar görülüyor.
Carmelita – El Mirador
Bir Maya yerleşimi olan Carmelita – El Mirador, olağanüstü bir arkeolojik alan. Tikal’in en büyük tapınağı olan Tapınak IV için 150.000 m³ kireçtaşı kullanılırken, El Mirador’daki tapınağın yapımı için 2.800.000 m³ kireçtaşı kullanılmış. Yani burası devasa bir yer! Carmelita – El Mirador, UNESCO Dünya Karma Miras Geçici listesinde yer alıyor.
Quiriguá
Izabal bölgesinde bulunan Quiriguá, 3 km² alanı kaplayan eski bir Maya arkeolojik alanı. Quiriguá M.S 200-900 yılları arasında Maya Klasik Dönemi’nde birçok önemli ticaret yolunun kavşağında yer alıyormuş. Quiriguá Arkeoloji Parkı ve Harabeleri, UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde yer alıyor.
Ulusal Arkeoloji Parkı Tak’alik Ab’aj
Retalhuleu bölgesindeki Ulusal Arkeoloji Parkı Tak’alik Ab’aj’ın 1.700 yıllık tarihi, Olmec uygarlığından Erken Maya kültürünün ortaya çıkışına kadar geçen bir dönemi kapsıyor. Ulusal Arkeoloji Parkı Tak’alik Ab’aj, UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde yer alıyor.
Semuc Champey
Alta Verapaz bölgesinde, Lanquín’in Q’eqchi’ Maya kasabası yakınında bulunan Semuc Champey; doğal güzelliğiyle göz kamaştıran bir yer. Burada doğal bir kireçtaşı köprüsünün altından Cahabón Nehri geçiyor.
Semuc Champey
Quetzaltenango
Ülkenin batı dağlık bölgelerinde bulunan Quetzaltenango, arkasında aktif Santa María da dâhil olmak üzere yanardağlarla çevrili bir yerleşim. Quetzaltenango; Kültür Evi, Belediye Tiyatrosu, Espiritú Santo Katedrali gibi yapılarıyla tanınıyor.
Quetzaltenango
Guatemala turu sırasında kendimi âdeta bir film setinin içine düşmüş gibi hissettim. Ancak hâlen geleneklerini koruyan Maya grupları, rengârenk el yapımı kıyafetleriyle yanımdan geçerken bir gösteri yapmıyorlardı. Onlar gerçekti ve böyle yaşıyorlardı! Bu nedenle Gutemala’da geçirdiğim her an beni büyüledi. Hem insanların sıcaklığından hem yüksek servis kalitesinden hem de konakladığım/yemek yediğim olağanüstü mekânlardan çok etkilendim. Guatemala beklentilerimi fazlasıyla aştı ve en favori ülkelerim arasında baş sıralarda yerini aldı.
Eşsiz bir doğaya ve kültüre sahip olan Guatemala, her gezgini kendine hayran bırakan bir ülke.
Keşfetmeniz dileğiyle…
Siz de fikrinizi belirtin