Tikal Millî Parkı Gezi Rehberi

Yağmur ormanlarıyla kaplı bir alanı ve Tikal Antik Kenti’ni kapsayan Tikal Millî Parkı, Guatemala turu rotalarının en can alıcı yeri. Ormanlık bölge 575 km² alana yayılıyor. Tikal Antik Kenti’yse 16 km² alana yayılıyor ve merkezi kısmında yaklaşık 3.000 tapınağa ve piramite ev sahipliği yapıyor. Burası Mayalar’ın en önemli tören merkezlerinden biri olarak biliniyor. Tikal Millî Parkı, UNESCO Dünya Karma Miras listesinde yer alıyor.

Tikal, Orta Amerika’nın en büyük arkeolojik alanlardan biri. Ancak yüzyıllar boyunca bulunamadı. Çünkü bölgenin sık ağaçlı tropik ormanı, taş anıtların üzerini kaplamıştı. Denizci kâşif Hernán Cortés, Meksika’ya ayak bastığında bile Tikal’in yanından geçmesine rağmen burayı göremedi.

Daha sonra İspanyol rahipler Petén ormanlarında saklı büyük bir şehirden bahsetti. Guatemala hükümeti bir keşif grubu gönderdi ve antik kent 1848 yılında bulundu. Daha sonra da İsviçreli, Alman, İngiliz arkeologlardan oluşan bir ekip, enkazı temizlemek ve alanı incelemek üzere buraya geldi. Tikal da nihayet gün yüzüne çıkarıldı.

Kuzey Akropolü’nde bulunan kafa heykeli

Tikal Milli Parkı’nda gezilecek yerler listesi

Guatemala‘nın en önemli antik alanı olan Tikal Millî Parkı’na gitmek pek kolay değil. Önce La Aurora Uluslararası Havalimanı’ndan (IATA: GUA) Mundo Maya Uluslararası Havalimanı’na (IATA: FRS) pır pır uçaklarla uçmanız gerekiyor. Buradan da yaklaşık 2 saatlik bir araba yolculuğu yapıyorsunuz.

Millî parka girdiğiniz anda yağmur ormanının içindesiniz. Buradan Tapınak I ve Tapınak II’nin bulunduğu Ana Meydan’a gitmek için yürümeniz ya da ücretsiz servis arabalarına binmeniz gerekiyor. Ben size servis araçlarına binmenizi öneririm. Çünkü antik kent çok büyük. Eğer Tapınak II, Tapınak IV ve Kayıp Dünya Piramidi’nin tepesine de çıkacak olursanız, zaten fazlasıyla yorulacaksınız.

Tikal

Millî park içinde Ana Meydan’dan sonra yürüyüş yaklaşık 4 saat sürüyor. Bu sürede Tapınak I, Tapınak II, Tapınak III, Tapınak IV ziyaret ediliyor. Kayıp Dünya da ziyaret edilmek istenirse 1 saat daha yürümek gerekiyor. Tapınak V ve Tapınak VI ziyareti yapmak içinse 1 gün ekstra kalmak gerekiyor.

Tikal’in yağmur ormanının birincil bitki örtüsü var, yani orman hiç kesilmemiş. Yenilebilir, tıbbi, zehirli, halüsinasyon etkisi olan bitkilere ev sahipliği yapıyor. Bir yandan yağmur ormanından gözünüzü alamıyorsunuz, bir yandan antik alanın büyüsünde geçmişe ışınlanıyorsunuz, bir yandan buranın endemik canlısı olan Yucatan siyah uluyan maymununun (Yucatan black howler monkey) çığlıklarını dinliyorsunuz… Eşi benzeri yok…

Yucatan siyah uluyan maymununun (Yucatan black howler monkey)

Yağmur ormanındaki eşek arısı kovanları

Saksağan (Magpie)

Tilki

Mekân önerilerime gelince…

Bolontiku Hotel Boutique şık bir butik otel. Petén Itzá Gölü’nün kıyısında yer alıyor. Buraya gelmek için Santa Elena’daki Mundo Maya Uluslararası Havalimanı’na uçmanız, oradan 10 dakikalık araba yolculuğuyla köprüyle Santa Elena’ya bağlanan Petén Itzá Gölü’ndeki Flores Adası’na gitmeniz, oradan da 15 dakikalık tekne yolculuğu yapmanız gerekiyor. Otel, Flores Adası’na gidiş-geliş için tekne hizmeti veriyor. Biz de burada konakladık.

Bolontiku Hotel Boutique

Flores Adası’ndaki La Danta Restaurante leziz yemekler sunan bir restoran.

La Danta Restaurante – LATAM DMC sahibi Jorge Lazo, World Fine Selections Türkiye Partneri Hale Tokmakçıoğlu ve bendenizi Tikal’de misafir etti

Tikal Antik Kenti

Tikal, Maya uygarlığına ait bir arkeolojik alan. Arkeologlar, Mayalar’ın M.Ö 900 yılı civarında günümüzde Tikal olarak bilinen bölgeye yerleştiğini tahmin ediyor. Burası yüzyıllar boyunca önemli bir tören, kültür ve ticaret merkezi olmuş. Şehrin devasa tapınaklarının çoğu da M.S 8. yüzyılda inşa edilmiş.

Şehirde nüfus artınca kuru mevsimde daha fazla suya ulaşım ihtiyacı doğmuş. Bunun üzerine karmaşık bir su yönetim sistemi oluşturan Mayalar; barajlar, rezervuarlar yapmış ve suyu temizlemeye yarayan kum filtreleme sistemi geliştirmiş.

Tapınal II’nin tepesinden manzara – solda Kuzey Akropolü, ortada Tapınak I, sağda Merkez Akropolü

Meksika‘nın Yucatan Yarımadası’ndaki Maya kompleksleri gibi Tikal da M.S 9. yüzyılın sonunda düşüşe geçmiş ve neredeyse terk edilmiş. Maya İmparatorluğu’nun neden çöktüğü hâlâ bir gizem olarak kalsa da savaş, kıtlık, nüfus artışı, kaynak tükenmesi, en çok da su sıkıntısı nedenleriyle olabileceği sanılıyor.

M.Ö 100-M.S 600 yılları arasında gelişen ve günümüzdeki Meksika sınırları içinde buraya yaklaşık 1.000 km uzaklıkta bulunan Teotihuacán‘ın Tikal’de bulunan bazı yapılar ve eserlerde etkisi olduğu tespit edildi. Mesela Tikal’deki yazıtlarda Teotihuacán’a atıfta bulunuluyor. Hatta Teotihuacán’da görülen sanatsal motiflere Tikal’de de rastlanıyor. Bu nedenle kesin olarak bilinmese de Teotihuacán’ın Tikal üzerinde siyasi nüfuza sahip olduğu, hatta Tikal’i kontrol altına aldığı sanılıyor. Ayrıca Teotihuacán Kralı ve Tikal Prensesi’nin evlenmesi de siyasi yapıyı etkilemiş. Teotihuacán diğer Maya şehirleri üzerinde etkili olsa da bu evlilik nedeniyle en büyük etkisini Tikal’de görüyoruz.

Mayalar, Tikal’in yağmur ormanında bulunan ve halüsinasyon etkisi olan bitkileri insan beynini incelemek için kullanmış. Ancak İspanyollar geldiğinde reçeteleri yakmış ve 3.500 yıllık kültürü yok etmiş. Günümüze bu nedenle bu bilgilerden çok az kısmı ulaşmış.

Tikal’deki kalıntılar arasında Tapınak I (Büyük Jaguar Tapınağı), Tapınak II, Merkez Akropolü, Kuzey Akropolü, Tapınak III, Amerika kıtasında Kolomb öncesi en yüksek yapı olan 74 metre yüksekliğindeki Tapınak IV, dev törensel Kayıp Dünya (Mundo Perdido) Piramidi, Tapınak V, Tapınak VI sayılabilir.

Millî parkın girişindeki El Mesón restoranda yemek yiyebilirsiniz.

El Mesón

Q Kompleksi (İkiz Piramit Kompleksleri)

İkiz Piramit Kompleksleri, Maya takvimi k’atun bitiş kutlamalarının ritüelleri için inşa edilmiş. Bir k’atun, Mayalar tarafından gözlemlenen 20 yıllık bir ritüel dönemi. Q Kompleksi de Uzun Sayım döneminin bitiş tarihi olan 9.17.0.0.0’ı veya 20 Ocak 771’i kutlamak için inşa edilmiş. Eğer millî parkın girişinden itibaren yürürseniz, önce Q Kompleksi’ne geliyorsunuz. Eğer servis aracına binerseniz, burayı araçla yanından geçerken görüyorsunuz.

Q Kompleksi

Tapınak I

Tapınak I ve Tapınak II, Ana Plaza’da karşılıklı duruyor. 21 Mart ve 21 Eylül Ekinoks günlerinde yani gündüzle gecenin eşit olduğu günlerde; gün doğumunda Tapınak I’in gölgesi Tapınak II’nin merdivenlerine, gün batımında Tapınak II’nin gölgesi Tapınak I’in merdivenlerine vuruyor.

Tapınak I’in önündeki Maya sunağında 21 Mart ve 21 Eylül Ekinoks günlerinde Maya ayini yapılıyor

Tapınak I, 44 metre yüksekliğinde bir piramit. M.S 730 yıllarında Hükümdar Jasaw Kaan K’awil için inşa edilmiş. Altında da kralın mezarı ve yeşim mücevherler bulundu. Bu mücevherler Guatemala City‘deki Ulusal Maya Sanatı Müzesi: Arkeoloji ve Etnoloji’de sergileniyor.

Tikal’de Tapınak I’den çıkarılan buluntular, Guatemala City’deki Ulusal Maya Sanatı Müzesi: Arkeoloji ve Etnoloji’de sergileniyor

Tikal’de Tapınak I’den çıkarılan buluntular, Guatemala City’deki Ulusal Maya Sanatı Müzesi: Arkeoloji ve Etnoloji’de sergileniyor

Tikal’de Tapınak I’den çıkarılan buluntular, Guatemala City’deki Ulusal Maya Sanatı Müzesi: Arkeoloji ve Etnoloji’de sergileniyor

Tapınak I’in ana giriş kapısının lentosuna (kapı ve pencere gibi dikey boşlukların üzerine yatay olarak konan ve duvarın devam etmesini sağlayan mimari blok) oyulan jaguar figürü nedeniyle buraya Büyük Jaguar Tapınağı deniyor.

Tapınak II

Tapınak II’nin (Maskeler Tapınağı), Hükümdar Jasaw Kaan K’awil’nın karısı Leydi Tun Kaywak için yapıldığı sanılıyor. Bu piramitin yüksekliği 38 metre.

Tapınak II

Tapınağın yanındaki tahta merdivenlerden tepesine çıkılıyor. Eğer tepesine tırmanabilirseniz, şehrin ana meydanını izleyebilirsiniz.

Tapınak II’nin tepesinden manzara

Kuzey Akropolü

Tapınak I ve Tapınak II’nin kuzeyinde Kuzey Akropolü olarak bilinen bir alan var. Burası piramit şeklinde tapınaklara ve kraliyet mezarlarına ev sahipliği yapıyor. Tikal’in erken dönem hükümdarlarının mezar alanı olarak kullanılan bölgeye Tikal’in Krallar Vadisi deniyor.

Kuzey Akropolü

Saray

Şehrin Merkez Akropolü olarak da bilinen Saray Kompleksi, Tapınak I ve Tapınak II’nin güneyinde yer alıyor. Burası M.S 375 yılı civarında Hükümdar I. Chak Tok Ich’aak’ın sarayı olarak yapılmış. Zaman içinde de bir kompleks hâlini almış.

Merkez Akropolü

Tapınak III

Tapınak III’ün sadece tepesi görülüyor. Kalan kısmı henüz kazılmadı.

Tapınak III

Mundo Perdido (Kayıp Dünya) Piramidi

30 metre yüksekliğindeki Mundo Perdido (Kayıp Dünya) Piramidi, hem Kolomb Öncesi Amerika’daki en büyük yapılardan hem de Mayalar’nın en erken astronomik yerleşkelerinden biriymiş. Mayalar, ekinoks ve gün dönümü hesaplamasını burada yapmış.

Mundo Perdido (Kayıp Dünya) Piramidi

Tapınağın yanındaki tahta merdivenlerden tepesine çıkılıyor. Eğer tepesine tırmanabilirseniz, şehri 360 derece izleyebilirsiniz.

Mundo Perdido (Kayıp Dünya) Piramidi’nin tepesinden manzara

Tapınak IV

Kolomb Öncesi Amerika’daki en yüksek yapı olan Tapınak IV, 74 metre yüksekliğe sahip. M.S 741 yıllarında inşa edilmiş. Merdiven basamaklarının dibinde 2 yılan başlı yontu olduğundan Çift Başlı Yılan Tapınağı olarak da anılıyor. Star Wars IV: A New Hope (Yıldız Savaşları: Bölüm IV – Yeni Bir Umut) filminin başlangıç sahnesi burada başlıyor.

Tapınak IV

Tapınağın yanındaki tahta merdivenlerden tepesine çıkılıyor. Eğer tepesine tırmanabilirseniz, şehri 360 derece izleyebilirsiniz.

Tapınak IV’ün tepesinden manzara

Tapınak IV’ün tepesinden manzara

Tapınak V

47 metre yüksekliğindeki Tapınak V, Merkez Akropol’ün güneyinde yer alıyor.

Tapınak VI

Tapınak VI’nın eteğine dikilen Stela 21, M.S 734’te Kral Yik’in Chan K’awiil’in halefini gösteriyor.

Flores Adası

Petén Itzá Gölü kenarındaki Flores Adası, Tikal Millî Parkı sınırları içinde değil ama Tikal’e geçit görevi gören renkli bir yer. Ana karadaki Santa Elana’ya köprüyle bağlanıyor. Dar Arnavut kaldırımlı sokakları, kolonyal binaları, canlı atmosferiyle biliniyor. Adanın etrafında keyifli bir yürüyüş yapıyor, yerel dükkânları ve restoranları ziyaret ediyor, gölde tekne turlarına katılabiliyorsunuz.

Flores Adası

Dünyada onca antik alan gezdim, Tikal kadar beni etkileyen yer çok azdır. Burası inanılmaz etkileyici, insanı günümüzden alıp binlerce yıl önceye ışınlayan bir yer.

Keşfetmeniz dileğiyle…