Sizi bu yazımda çok önemli bir şahsiyetle tanıştıracağım: Karia Satrabı Hekatomnos’la… Hekatomnos, Karia’nın satrabı imiş. Milas’ın önemli ailelerinden birine mensup olan Satrap Hekatomnos’a ait Anıt Mezar’ın bulunması arkeoloji dünyası için yüzyılın keşfi oldu. Hatta bu anıt mezar o kadar önemli ki Türkiye’nin arkeolojik zenginliği ve dünyaya adını duyurması açısından Göbeklitepe’den sonra geldiğini düşünüyorum. Bu anıt mezar antik dünyanın 7 harikasından birisi sayılan Mausolos’un anıt mezarı ile aynı boyutta taban ölçüsüne sahip bir şaheser. Anıt mezar ve kutsal alanı, UNESCO Dünya Mirası Geçici listesinde yer alıyor. Şimdi gelin, Milas Uzunyuva Anıt Mezarı ve Müze Kompleksi’nde sergilenen Hekatomnos anıt mezarı hakkında bilgiler edinelim.

Hekatomneion Kutsal Alanı

Hekatomnos kimdir?

Hekatomnos, Karia’nın satrabı imiş. Satrap denince bugünkü vali gibi düşünebilirsiniz. Pers İmparatorluğu Anadolu’yu egemenliği altına aldıktan sonra bu bölgeyi satraplıklara bölerek yönetmiş. Bu satraplıklar ise Pers İmparatoru tarafından görevlendirilen merkezi yönetim içindeki memurlar olmuş.

M.Ö 395 yıllarından sonra başlı başına bir satraplık haline getirilen Karya yerli bir sülalenin yönetimine bırakılmış. İlk Karya satrabı Hissaldomos olmuş. Onu oğlu Hekatomnos izlemiş. Hekatomnos’un Mausolos, İdrieos ve Piksodaros adlı üç oğlu ve II. Artemisia ve Ada adlı iki kızı varmış. Erkek kardeşler arasında en büyüğü olan Mausolos büyük kız kardeşi II. Artemisia ile evlenmiş. Bize şu anda kardeşler arasındaki evlilik her ne kadar kabul edilemez gelse de o zamanlar çok yaygınmış. Karia bölgesi Mausolos ve II. Artemisia zamanında Pers yönetiminden ayrılmaya başlamış. Mausolos, liman kenti Halikarnassos’u yani bugünkü ismiyle Bodrum’u kurarak başkenti buraya taşımış.

Milas Uzunyuva Anıt Mezarı ve Müze Kompleksi

Menandros Onur Sütunu, Mylasa şehrinin ünlü konuşmacısı ve halk önderi Euthydemos’un torunu Menandros tarafından M.Ö 1. yüzyılda yaptırılmış. Korint biçimli bu Roma sütunu üzerinde bir leylek yuva yaptığı için yöre halkı tarafından Uzunyuva olarak adlandırılıyordu. Uzunyuva’nın çevresi antik Roma duvarları ve 19. yüzyıl Osmanlı konaklarıyla çevriliydi. Arazi özel mülkiyete ait olduğu için burada kültür mirasını korumaya yönelik resmi bir kazı hiç yapılmamıştı.

Menandros Onur Sütunu

2010 yılında güvenlik kuvvetleri mermer sütunun temelinde yasadışı bir kazı yapıldığını tespit etti. Define avcılarının mezar odasına girebilmek için 2 metre kalınlığındaki mermer ve taş zeminde bir delik açtığı, fresklerle bezeli muhteşem mezar odası ile antik döneme ait mermer lahdi bulduğu fark edildi. Lahdi yerinden çıkaramamışlardı ama orada buldukları paha biçilemez diğer eserleri karaborsada satmaya çalışmışlardı. Yetkililer harekete geçti. Tüm bölge kazı alanı ilan edildi. Buluntuların çevresinde bir arkeoloji parkı oluşturmak için uzun soluklu bir proje başlatıldı. Müthiş bir arkeopark hayata geçirildi. Anıt mezardan kaçırılan Altın Taç ve dağ keçisi heykelciği 2018’de İskoçya’da bulunarak Türkiye’ye geri getirildi. İlerleyen zaman içinde de yaklaşık 4.000 parçalık aplik buluntu ile kemik ve fildişi buluntular, mermer, bronz objeler bakanlık tarafından hayata geçirilen proje kapsamında Hekatomnos Müzesi’nde sergilenecek.

Milas Uzunyuva Anıt Mezarı ve Müze Kompleksi içinde Milas Konağı (Emin Ağa Konağı), Tanıtım ve Karşılama Merkezi, Milas Halı Müzesi, Hekatomneion Kutsal Alanı ve Hekatomnos Anıt Mezarı yer alıyor.

Hekatomneion Kutsal Alanı

Milas Konağı (Emin Ağa Konağı)

Milas taş evlerinin örneklerinden olan ve Emin Ağa Konağı adıyla tanınan yapı 1890’lı yıllarda inşa edilmiş. Rum evlerinden esinlenerek yapılan konağın bir Rum ustaya inşa ettirildiği düşünülüyor. Konak günümüzde Etnografya Müzesi statüsüne sahip.

Milas Konağı (Emin Ağa Konağı)

Tanıtım ve Karşılama Merkezi

Tanıtım ve Karşılama Merkezi binasının tabanında Bizans dönemine ait mezarlar ile Geç Roma dönemine ait taban mozaiği bulunmuş. Bu eserler şimdi üzerleri cam taban ile kapatılıp ışıklandırılmış hâlde sergileniyor. Burada ayrıca mezar odasının detaylı tanıtımı yapılıyor ve Hekatomnos’un lahdinin replikası sergileniyor.

Tanıtım ve Karşılama Merkezi – Hekatomnos lahdi replikası

Milas Halı Müzesi

17. yüzyıl sonlarından itibaren tanınan ve bölge geleneksel kültüründe önemli bir yeri olan Milas halıcılığı 18. ve 19. yüzyıllar boyunca gelişimini devam ettirmiş. Milas Halısı Müzesi’nde farklı kompozisyonlarda çeşitlenen ve yüzyılların zengin kültürünü yansıtan Milas halısı tanıtılıyor.

Milas Halı Müzesi

Hekatomneion Kutsal Alanı

Hekatomnos Anıt Mezarı ve Kutsal Alanı; Temenos Duvarı, Menandros Onur Sütunu, Podyum ve Mezar (Taşıyıcı Oda, Mezar Odası, Lahit ve Dromos)’dan oluşuyor. Antik Çağ’ın en önemli mezar anıtı ve ölü kültünün temsilcisi olan yapıt, hem mimari tasarımı hem de heykeltraşlık ve duvar resim sanatı açısından üst düzeyde sayılıyor. Antik dünyanın 7 harikasından birisi sayılan Mausolos’un Anıt Mezarı’ndan daha erken bir dönemde Mausolos’un Anıt Mezarı ile aynı boyutta taban ölçüsüne sahip olan anıt, eşsiz bir değer taşıyor. Anıt mezar ve kutsal alanı, UNESCO Dünya Mirası Geçici listesinde bulunuyor.

Hekatomneion Kutsal Alanı

Hekatomnos Anıt Mezarı

Mezar odası yüzeyden yaklaşık 18 metre aşağıda bulunuyor. Mezar odasında Hekatomnos’un mermer lahdi ve duvar resimleri var. Lahdin dört yüzü Klasik Çağ’ın en ünlü yapıtlarıyla boy ölçüşebilecek kalitede kabartmalarla donatılmış. Kabartmalarda ailenin betimlendiği şölen sahnesi, aslan avı sahnesi, Hekatomnos’a tutulan yas sahnesi, görev değişimi sahnesi görülüyor. Arkeologlara göre lahit, dönemin Atina heykel okuluna ait tarzı yansıtılıyor. Duvar resimleri ise teknik ve sanat yönünden kendisini dönemin zirvesine taşıyor. Doğu alınlıkta mezar sahibi olan selef yani Hekatomnos, batı alınlıkta halef yani Mausolos resmedilmiş. Mezar odası özel iklimlendirme sistemiyle sağlanan sabit sıcaklık ve nem değerleriyle korunuyor. Ziyarete açık değil ancak lahdin replikasını Tanıtım ve Karşılama Merkezi’nde görebiliyorsunuz.

Hekatomnos Anıt Mezarı bu bölümün altında yer alıyor

Hekatomnos hakkında daha önceleri çok fazla bilgiye sahip değildik. Ancak şimdi herşey değişti. Bence siz de gecikmeden Milas’a gelin ve Hekatomnos Anıt Mezarı’nı mutlaka ziyaret edin. Burası hayranlık uyandıran muhteşem bir yer. Gezerken bu anıt mezarın antik dünyanın 7 harikasından birisi sayılan Mausolos’un anıt mezarı ile aynı boyutta taban ölçüsüne sahip bir şaheser olduğunu düşünmeyi de ihmal etmeyin!

Keşfetmeniz dileğiyle…