Lagina – Tanrıça Hekate’nin Evi

Muğla’nın Yatağan İlçesi’nde bulunan Lagina, Ay ve Yer altı Tanrıçası Hekate adına yapılan tek tapınağa ev sahipliği yapıyor. Lagina aslında bir antik kent değil, Stratonikeia antik kenti ile Kutsal Yol ile bağlı olan bir kutsal alan. Stratonikeia Karya’nın siyasi merkezi iken Lagina Hekate kutsal alanı da bir dini merkez imiş.

Lagina Hekate Tapınağı

Karyalılar’ın önemli bir kült merkezi olan Lagina Hekate eski Tunç Çağı’ndan (M.Ö 3000) günümüze kadar kesintisiz olarak iskân edilmiş. Lagina kutsal alanı ve çevresinde Klasik, Helenistik ve Roma İmparatorluk Dönemi’nde pek çok yapı inşa edilmiş. En önemli yapı ise Tanrıça Hekate adına M.Ö 100 yıllarında yapılan tapınak.

Lagina kutsal alanı

Hekate Olympos tanrıları ile bir ilgisi olmayan, Anadolu’ya özgü gizemli bir tanrıça. Ay, gece ve karanlığa egemenmiş. Büyü ve sihri elinde tutuyormuş. Âdeta kara güçler kraliçesiymiş. Erken dönemlerde tek vücutlu ve tek başlı iken sonraları üç gövdeli tasvir edilmeye başlamış. Hekate’nin bu üçlü formu bir kadının yaşam evreleri olan kız çocukluğunu, anneliğini ve anneanneliğini sembolize ediyormuş.

Lagina – Hekate Kaynak:Wikipedia (By Unknown author – the british museum, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=36004050)

Hekate kutsal alanında Tanrıça Hekate için törenler düzenlenirmiş. Her yıl eylül ayının dolunay gecelerinde tanrıçanın doğum günü kutlanır, tapınaktaki tanrıça heykelinin olduğu bölümde gizli törenler yapılırmış. Her yıl düzenlenen bu törenlere ilaveten M.Ö 81 yılından sonra 4 yılda bir Hekatesia-Romaia Şenlikleri düzenlenmeye başlamış. Bu şenliklerde Kleidagogia adı verilen anahtar taşıma töreni birkaç gün sürüyormuş. Bu törende ölülerin efendisi Hades’in yer altındaki krallığının anahtarı Stratonikeia antik kentinden Lagina’ya getiriliyormuş. Bu tören hem Tanrıça Hekate’nin yer altı dünyasının anahtarını elinde tuttuğunu hem de bu dini merkezin Stratonikeia’ya bağlılığını gösteriyormuş.

Günümüzde Uluslararası Lagina Festivali düzenlenmeye başladı. Bu festivalde Hekatesia Şenlikleri canlandırılıyor. Geleneksel davul zurna karşılamasıyla başlayan törende yöre geziliyor, yöresel müzikler dinleniyor, yemekler yeniyor, kazılar hakkında bilgiler veriliyor, film gösterileri düzenleniyor. Temsili anahtar taşıma ve kurban törenlerinin ardından törenler son buluyor.

Lagina’da gezilecek yerler listesi

Muğla‘nın Yatağan İlçesi’ndeki Lagina kutsal alanında propylon (anıtsal giriş kapısı), kutsal yol, altar (kurban ve sunak yeri), peribolos (kutsal alanı çevreleyen duvar), Dorik Stoalar ve Hekate Tapınağı bulunuyor.

Lagina Hekate Tapınağı

Propylon ve giriş kapıları

Kutsal alanın 3 girişi varmış. Bunların en gösterişlisi güney batı köşesindeki propylon ve giriş kapısı. Stratonikeia’dan gelen kutsal yol burada dini merkeze ulaşıyormuş. Diğer girişler ise güney ve kuzeyde yer alıyor.

Lagina – Propylon ve giriş kapıları

Hekate Tapınağı

Kutsal alanın kuşkusuz en önemli mekânı Hekate’nin evi olarak inşa edilen tapınak. Tanrıça Hekate için yapılan en büyük ve birçok mimari parçasıyla ayağa kaldırılabilecek durumdaki tek tapınak olan Lagina Hekate Tapınağı bu yönüyle antik dünyadan günümüze ulaşan çok önemli bir yapı.

Hekate Tapınağı kutsal alanın tam ortasında yer alıyor ve 5 basamaklı bir platform üzerinde yükseliyor. Pseudo dipteros planlı inşa edilmiş. Antaları yani bir yanından duvara bitişik yarım sütunları arasında İon, çevresinde Korint sütunları var. Yani tapınakta iki ayrı düzen görülüyor.

Lagina – Hekate Tapınağı

Tapınakta 2 farklı friz yani taban kirişiyle çatı arasında kalan, üzeri boydan boya kabartmalarla süslü bölüm var. Frizlerden birisi sütunların üzerine, diğeri duvarların üzerine geliyor. Sütunların üzerine gelen frizde dört yönde dört konu işlenmiş. Doğu frizde baş Tanrı Zeus’un doğumu ve yaşamı işleniyor. Ana tanrıça edasındaki Hekate doğan çocuklarını yutan Zeus’un babası Kronos’a sunmak üzere bir taş taşıyor. Batı frizde tanrılar ve gigantlar (devler) arasındaki savaşa katılan Hekate elindeki meşaleyi bir silah gibi kullanıyor. Kuzey frizde Amazonlar ve Yunanlılar arasındaki barış ve dostluk sahnesi görülüyor. Hekate dostluğun onuruna yere kutsal içki döküyor. Güney frizde Karya’nın tanrılar toplantısı yer alıyor. Tüm tanrılar Lagina’daki Hekatesia şenliklerine gelmiş gibi gösteriliyor. Hekate de Apollon, Athena ve Aphrodite gibi tanrılarla bir tutuluyor.

Altar

Tapınağın güneyinde kurban ve sunak yeri olan altar bulunuyor. Altarın çevresi tapınakta olduğu gibi Korint başlıklı sütunlarla süslü.

Şapel

Altarın hemen batısında M.Ö 4. yüzyıla tarihlenen ve Hıristiyanlığın resmi din olarak serbest bırakıldığı döneme ait şapel yer alıyor.

Stoa

Kutsal alanın sınırlarını belirleyen peribolosun iç kısmını Dor düzeninde, tek katlı sundurma çatılı bir stoa çevreliyor. Halk burada dinlenir, yağmur ve güneşten korunurmuş. Törenler sırasında izleyiciler basamaklara oturup törenleri buradan izlerlermiş. Bu yapı meclisin ya da mahkemenin toplandığı, resmi belgelerin saklandığı, rahiplerin, resmi görevlilerin ve tanrıya dua edenlerin kalacak yer gereksinimi de karşılıyormuş.

Lagina – Stoa ve arkada merdivenler

Mehmet Harman Bağ Evi

Mehmet Harman tarafından 1940 yıllarında yaptırılan ev çevresindeki zeytin ağaçları, oturma alanları ile güzel bir dinlenme yeri.

Lagina – Mehmet Harman Bağ Evi

Kutsal alandaki ilk kazıları Türkiye’nin ilk müzecilerden olan Osman Hamdi Bey yapmış. Bölgeden çıkan çok sayıda eser temellerini yine Osman Hamdi Bey’in attığı İstanbul Arkeoloji Müzesi ve Muğla Müzesi’nde sergileniyor. Osman Hamdi Bey’in yaşadığı ve restorasyonla turizme kazandırılan Turgut Mahallesi’ndeki Osman Hamdi Bey Konağı da ziyaret edilebiliyor.

Lagina arkeolojik olduğu kadar dinler tarihi açısından da eşsiz bir öneme sahip.

Keşfetmeniz dileğiyle…