Cordoba – Endülüs’te Medeniyetin Şehri

Endülüs Özerk Bölgesi’nin en önemli yerleşimlerinden biri olan Cordoba, adını en çok kentin en etkileyici yapısı Mezquita (Kurtuba Camisi) ile duyuruyor. Tarihte 3 farklı büyük dinin hâkim olduğu Cordoba’da günümüzde de bu dinlerin hepsinin etkilerini ayrı ayrı görebiliyorsunuz. Cordoba Tarihi Şehir Merkezi, UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde bulunuyor. Halifelik şehri Medine Azahara, UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde bulunuyor.

Mezquita (Kurtuba Camisi – Ulu Camii)

Cordoba, Guadalquivir’in nehir yatağında Romalılar tarafından kurulmuş. 716 yılında Müslüman Araplar’ın eline geçmiş ve Endülüs Emevî Devleti’nin başkenti ilan edilmiş. 10. yüzyıla gelindiğinde dünyanın en gelişmiş kentlerinden biri olmuş. Halife Hakem II döneminde İslami eğitimin merkezi hâline gelmiş. 1236 yılında Katolik İspanyollar tarafından ele geçirilmiş.

15. yüzyıl başlangıcında günümüzdeki İspanya ve çevresindeki topraklarda Kastilya, Aragon, Navarra, Portekiz, Granada krallıkları varmış. Katolik hükümdarlar Kastilya Kraliçesi I. Isabella ve Aragon Kralı II. Ferdinand’ın evliliği, İspanya’nın de facto birliktelikten hukukî birlikteliğe geçmesini sağlamış. 2 krallığın konfederasyonu, İspanya’nın birleşme sürecini başlatmış. Ayrıca Kristof Kolomb’un Yeni Dünya’yı keşfi, güçlü bir sömürge imparatorluğunun başlangıcı olmuş. 1482-1492 yılları arasında bu hanedanların yönettiği İspanya ve Granada Nasrid Krallığı (Nasrid Hanedanlığı’nın Granada Emirliği) arasında çıkan Granada Savaşı sonucunda Granada Nasrid Krallığı yenilmiş ve İber Yarımadası’ndaki İslami yönetim son bulmuş. Endülüs’ten binlerce Müslüman ve Yahudi kaçmak zorunda kalmış.

Cordoba’da gezilecek yerler listesi

Endülüs turu rotalarının en güzel şehirlerinden biri olan Cordoba’da her yere yürüyerek kolayca ulaşabiliyorsunuz. Sokaklarda duvarlara ve balkonlara asılan rengârenk çiçeklere bakarken, kendinizi cennetten bir köşeye gelmiş gibi hissediyorsunuz. UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde yer alan tarihi kent merkezinde dolaşırken, huzura giden yolda ruhani bir yolculuk yapıyorsunuz.

Burada Endülüs mimarisinden etkilenen İslami tasarıma sahip yapılar dikkatinizi çekiyor. Bu tarz mimariye Neomudejar deniyor. Kökeni Arapça’da Müdeccen kelimesinden gelen Mudejar, İspanyolca “Kalanlar” anlamına geliyor.

Eğer flamenko gösterisi izlemek isterseniz, Mezquita’nın yanındaki Calle Torrijos caddesindeki Tablao Flamenco Cardena’ya gidebilirsiniz.

Flamenko, Endülüs halk müziği ve bu müziğin eşliğinde yapılan dansın adı. Yoğun kültürel geleneğe sahip olan dansın kökenleri hakkında birçok soru işareti var ama bölgedeki İberik halklar, Berberi-Arap Müslümanlar, İspanyol Yahudileri ve Çingeneler tarafından beraberce ortaya çıkarılan bir tür olarak kabul ediliyor. Bu dans 2010 yılından beri UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras listesinde yer alıyor. İspanya’nın bu eşsiz dansını izlerken insanın içi kıpır kıpır kaynıyor.

Flamenko

Kordoba Avlu Festivali (Kordoba Avlu Şenliği), 1921’den beri düzenlenen ve genellikle mayıs ayının birinci ve ikinci haftasında düzenlenen bir avlu yarışması. Çiçeklerle süslü avlularda kutlanan bu festival, “Cordova’daki avluların şenliği” adıyla UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras listesinde yer alıyor.

Şimdi gelin, Cordoba’da gezilecek yerler listesine bir göz atalım…

Mezquita (Kurtuba Camisi – Ulu Camii)

Şehirde görülmesi gereken en önemli eser Mezquita olarak adlandırılan yapı. Mezquita ya da Kurtuba Camisi (Ulu Camii) dünyanın 3. büyük camisi. Caminin olduğu bölgede ilk olarak Roma tanrısı Janus adına yapılan pagan tapınak varmış. Vizigotlar 572 yılında bu tapınak yerine bir kilise yapmışlar.

Mezquita (Kurtuba Camisi – Ulu Camii)

Cordoba 856 yılında Endülüs Emevi Devleti’nin başkenti olunca, kilise Müslüman ve Hristiyanlar’ın ortak ibadethanesi olarak kullanılmış. 875 yılında I. Abdurrahman, Hristiyanlar’a arsa bedeli olarak 100.000 Dinar ödeyerek kilisenin mevcut gotik sütunlarının üzerine Şam’daki Emevi camisinin örnek alındığı bir cami inşa ettirmiş. 1236’da Katolik İspanyollar şehri ele geçirince camiyi kiliseye çevirmişler. Burası hâlâ katedral olarak kullanılıyor.

Mezquita (Kurtuba Camisi – Ulu Camii)

Mezquita 12 € giriş ücreti verilerek geziliyor. Ancak pazar günleri haricinde her gün saat 8:30-9:30 arasında ücretsiz gezilebiliyor.

Mezquita (Kurtuba Camisi – Ulu Camii)

Mezquita’yı kendimden geçerek saatlerce gezdim. Sırf bu şaheseri görmek uğruna Cordoba’ya geldiğim için çok mutluyum. Kuşkusuz ki dünya üzerinde gezilecek daha çok sayıda cami ve kilise var. Ancak hepsi bir yana, tam 1.293 sütun üzerinde tüm ihtişamıyla yükselen Mezquita bir yana…

Mezquita (Kurtuba Camisi – Ulu Camii)

Roma Köprüsü (Puento Romano)

Romalılar tarafından 1. yüzyılın başlarında Guadalquivir Nehri’nin üzerinde yapılan Puento Romano, Endülüs Emevileri devrinde restore edilmiş. Günümüzde şehrin simgelerinden biri olarak kabul ediliyor.

Roma Köprüsü (Puento Romano) ve arkada Mezquita

Alcazar de los Reyes Cristianos (Kraliyet Sarayı)

İspanya’da birçok şehirde Alkazar ismini duyuyorsunuz. Arapça kökenli bu isim, kale-saray karışımı yapılara veriliyor. Al-Kasr yani “hisar, kale” anlamına geliyor. 8. yüzyılda inşa edilen görkemli Alcazar de los Reyes Cristianos (Kraliyet Sarayı), Kraliçe I. Isabella ve Aragon Kralı II. Ferdinand’a da ev sahipliği yapmış. Kral II. Ferdinand ve Kraliçe I. Isabella, dünyayı keşfetmesi için Kristof Kolomb’u bu sarayın bahçesinde görevlendirmiş. Bunu simgeleyen heykel de tam bu noktada yükseliyor.

Alcazar de los Reyes Cristianos (Kraliyet Sarayı) – Kraliçe I. Isabella, Aragon Kralı II. Ferdinand ve Kristof Kolomb heykeli

Alkazar’ın bahçesinin estetiğinin yansıma yaptığı havuz, kale görüntüsüyle birleşip fotoğraflarımda hayat buldu. Hayran kaldığım Alkazar, Mezquita’yla birlikte Cordoba gezime damgasını vurdu.

Alcazar de los Reyes Cristianos (Kraliyet Sarayı)

Alcazar de los Reyes Cristianos (Kraliyet Sarayı)

Zoco (Bit Pazarı)

Zoco’ya alışveriş yapmak için gelebilirsiniz.

Roma Tapınağı

Yapımı İmparator Claudius (M.S 41-54) döneminde başlanan Roma tapınağı, İmparator Domitian döneminde tamamlanmış.

Roma Tapınağı

Cordoba Sinagogu

Cordoba Sinagogu 1315 yılında inşa edilmiş. 1492’de Yahudiler’in şehirden sürgün edilmesinden sonra şapel, hastane ve hemşire okulu olarak kullanılmış. Bu sinagogu çok enteresan bulmadığımı söylemeliyim. Bunun bir sebebi de biraz öncesinde Mezquita’yı görmüş olmamın şımarıklığı olabilir tabii.

Cordoba Sinagogu

Casa de Sefarad (Sefarad Müzesi)

Casa de Sefarad (Sefarad Müzesi), 14. yüzyıl tipik Endülüs evi tarzındaki iki katlı bir bina. İspanyol Yahudileri’nin kültürü, tarihi, müziği, günlük hayatı tanıtılıyor.

Casa de Sefarad (Sefarad Müzesi)

Plaza Corredera

Plaza Corredera şehrin en ihtişamlı meydanların biri. Burada İspanyol tatlısı churrios eşliğinde kahve yudumlamayı hayal etmiştim ama sadece sabahları churrios servisi yapıyorlar. Ben de etrafı biraz seyrettikten sonra meydandan ayrıldım.

Plaza Corredera

Juderia (Musevi Mahallesi)

Şehrin tarihi kalbinde bulunan Juderia’da (Musevi Mahallesi) flamenko ve at gösterilerini izleyebilir, dar sokaklarını gezebilirsiniz.

Juderia (Musevi Mahallesi)

Iglesia de Santa Marina

Merkezden 15-20 dakika yürüyüş mesafesindeki Santa Marina bölgesinde 13-14. yüzyıllarda inşa edilen Iglesia de Santa Marina de Aguas Santas Kilisesi var.

Iglesia de Santa Marina

Palacio de Viana

Santa Marina bölgesinde yer alan Palacio de Viana, Cordoba avlularının güzelliğini yansıtıyor. Yalnız bu sefer de Alkazar’ın bahçelerinin muhteşemliğini görmüş biri olarak şımardığımı ve buradan çok etkilenmediğini söylemeliyim.

Palacio de Viana

Medine Azahara

Halifelik şehri Medine Azahara, Emevi hanedanı tarafından Kordoba Halifeliği’nin merkezi olarak inşa edilmiş. Ancak birkaç yıl sonra, M.S 1009-1010’da halifeliğe son veren iç savaş sırasında harap olmuş. Medine Azahara, UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde bulunuyor.

Reception hall of Abd ar-Rahman III Kaynak:Wikipedia (By Justojosemm – Cordobapedia, GFDL, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=5650162)

Bu arada bir konudan bahsetmeden edemeyeceğim: Şimdiye kadar gezdiğim şehirlerde çok az İngilizce bilen insana rastladım. Ben İngilizce sorduğumda onlar İspanyolca cevap verdiler. Nasılsa anlamıyorlar deyip neden Türkçe sormadım, o da ayrı konu. Ama el-kol hareketleriyle istisnasız çok güzel anlaştık. Kıssadan hisse: Seyahat etmek için ille de dil bilmek gerekmiyor!

Cordoba şehir turumu tamamladığımda nehir kenarına uzanıp hayattaki en güzel şeylerin aslında bir ücretinin olmadığını kendime ispat ettim. Güneş parıldarken duyduğum huzur diğer yanda uzaktan duyduğum müziğin sesiyle birleşince bana unutulmaz anlar yaşattı.

Her ne kadar gitmek istemesem de artık güzel lisan ve güzel insanlara veda vakti gelmişti. Ayrılığın verdiği hüzünle beni Sevilla‘ya götürecek trene bindim. Sevilla’dan sonra da İspanya’ya veda ederek Portekiz’e doğru yola çıkacaktım…