Zambiya’da Güney Eyaleti’nin Kazungula bölgesinde, Victoria Şelaleleri’nden 7 km uzaklıkta bulunan Mukuni Köyü; 13. yüzyıl civarında Leya kabilesi anaerkili Bedyango tarafından kurulan bir kraliyet köyü. Günümüzde yaklaşık 7.000 Leya insanına ev sahipliği yapıyor. Hâlâ geleneksel şekilde yaşamın devam ettiği köyü ziyaret ettiğinizde halkının nesiller boyu nasıl yaşadığına dair fikir ediniyor, inançları hakkında bilgi sahibi oluyorsunuz.
Yüzyıllar boyunca köydeki Leya halkı geleneksel ve barışçıl bir kabile hayatı yaşamış. Ancak AIDS salgını nedeniyle neredeyse yok olmuşlar.
Hapishane
Köyün orijinal ismi Gundu imiş. Ancak 17. yüzyılda o dönemin şefi Mukokalya Mukuni N’gombe onuruna Mukuni Köyü olarak değiştirilmiş.
Mukuni Şefliği
Şefliğin 100 kadar köyü var. Mukuni, N’dele, Chuunga, Malima, N’gandu, Kamwi, Katapazi, Siamasimbi, Manyemuyemu, Libala, Mulindi, Chaba and N’songwe’da 12 okul ve 4 sağlık merkezi hizmet veriyor. Mukuni Köyü, Mukuni şefliğinin ana köyü; yaşayan ve çalışan bir köy, amaca yönelik inşa edilmiş bir turistik yer değil. Bu nedenle köye gelip onların yaşam tarzlarına deneyimlemek tam bir ayrıcalık. Ziyaretçiler şefin rehberiyle köyü gezebiliyor, fotoğraf çekebiliyor. Gezi boyunca halkla tanışıyorsunuz. Evlerinin içini görüyor, dilerseniz bazı geleneksel yiyecek ve biraların tadına bakabiliyorsunuz, Curio Market’ten köylülerin el emeği işlerinden satın alabiliyorsunuz.
Mukuni Köyü – Yaşam
Köydeki evler termit çamurundan yapılıyor ve 20 sene dayanıyor. Çatılar ağaç dallarından yapılıyor, üzeri çimenle kaplanıyor ve 5 sene dayanıyor. Evlerin çoğunun için toprak olarak bırakılıyor. Yatak alacak parası olmayanlar bu toprak zemine battaniye serip üzerinde uyuyor. Evin içinde mutfak ve tuvalet yok. Elektrik ve su da yok.
Ev
Uzun yıllar boyunca halk 3 km ötedeki nehirden evlerine su taşımış. Yakın zamanda köye 6 adet su bidonu yapılmış, elektrik getirilmiş, sondaj kuyusu açılıp tanklara su basılıyor. Ancak köy halkının bu konudaki ızdırabı bitmemiş çünkü su tanklarının 5’i çürümüş bile, sadece 1 tanesi çalışıyor.
Erkekler evlenmek istediğinde kızın ailesine lobola denilen başlık parası ödemek zorunda. Bu da 3 inek veya karşılığına denk gelen 400 USDx3=1.200 USD oluyor.
Mukuni Köyü Turları
Buraya organize turlara katılıp gidebiliyorsunuz. Tura ödenen ücretin bir kısmı köylülere dağıtılıyor. Köye bireysel olarak katkıda bulunmak isterseniz, Curio Market’ten alışveriş yapabilirsiniz. Ayrıca yanınızda kıyafet, çocuklar için kırtasiye malzemesi getirirseniz; köyde halka dağıtabilirsiniz.
Curio Market
Burası turistik bir köy olmadığından beni fazlasıyla etkiledi. Önümde bir tiyatro gösterisi sergilenmiyordu, aksine gerçek hayat akıyordu. Bazı evlerde toprak üzerinde yatak olmadan yatıldığını gördüğümde çok büyük üzüntü duydum. Suyu, elektriği olmayan evlerde yaşamak hiç de kolay olmasa gerek. Yine de herkes çok mutlu görünüyordu. Çocukların gözleri parıldıyordu. Belli ki bu insanlar teknolojinin yozlaştırıcı ve duyguları öldürücü etkisinden nasiplerini almamıştı…
Zambiya’ya gelen herkese burayı ziyaret etmelerini tavsiye ediyorum.
Siz de fikrinizi belirtin