Erivan (Yerevan) Gezilecek Yerler

Ermenistan’da olmak, çok yakınında olup sana çok uzak duran bir dosta sarılmak gibi hissettiriyor. Başkent Yerevan (Erivan) ise Sovyet döneminden kalma binaları, parkları ve müzeleriyle oldukça ilgi çekici bir kent. Rivayete göre Erivan şehri ismini Nuh’un tufandan sonra karayı ilk gördüğü yerde, Yerevats (Göründü), diye bağırması üzerine almış. Sovyet döneminde 1925’ten 1936’ya kadar Aleksandr Tamanyan’ın başarılı mimari çalışması ile de şehir bugünkü modern görünümüne kavuşmuş.

Öncelikle bir otel tavsiyesinde bulunayım: Erivan’da konakladığımız tarihi Tufenkian Otel, Erivan için oldukça iyi standartta olan şehir merkezinde bir otel. Fazlasıyla beğendiğimi söyleyebilirim.

Erivan – Tufenkian Otel

Yerevan’da metro ulaşımı var. Bir Moskova metro ağıyla mukayese edilemeyecek olsa da bütün Sovyet metroları gibi oldukça derine (20-70 metre) iniyor. 1981’de kurulan metronun içinde fotoğraf çekimi yasak ama ben her zamanki gibi uslu durmadım ve aşağıdaki fotoğrafı çektim.

Yerevan metrosu

Yerevan sokaklarında yürürken trafiğin içinde marşrutniler görülüyor. Bizim dolmuşlara benzeyen ve günlük hayatın bir parçası olan marşrutnilerin ücreti ise 100 Dram yani 40 Kuruş.

Erivan – marşrutni

Yerevan (Erivan) gezilecek yerler

Gelelim Erivan gezilecek yerler listesine:

Ararat (Ağrı)

Ararat rivayete göre Nuh’un gemisinin indiği 5.137 m yükseklikteki dağ. Ermeni inanışına göre Tanrıların Dağı olan Ararat ne yazık ki kaldığımız süre içinde bize yüzünü göstermedi.

Ararat (Ağrı) Dağı

Abovyan Caddesi

Kentin ilk planlı caddesi olan Abovyan Caddesi şehrin ana caddelerinden biri. Caddeye ismi Ermeni yazar Khachatur Abovyan anısına verilmiş.

Abovyan Caddesi

Hanrapetutyan Hraparak (Cumhuriyet Meydanı)

Şehrin ana meydanı Hanrapetutyan Hraparak’ı 1924 yılında Alexander Tamanyan tasarlamış. Meydanı Ulaşım ve İletişim Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı, Ulusal Sanat Galerisi, Ermenistan Tarih Müzesi, hükümet binası, postane ve Marriott Hotel çevreliyor. Amiryan, Abovyan, Nalbandyan ve Dikran Medz caddelerinin birleştiği meydan siyasi gösterilere ve eğlencelere ev sahipliği yapıyor. 1940 yılında meydana konan Lenin heykeli 1991’de Ermenistan’ın bağımsızlığından sonra indirilmiş.

Erivan Hanrapetutyan Hraparak (Cumhuriyet Meydanı)

Ermenistan Tarih Müzesi ve Ulusal Sanat Galerisi

Ermenistan Tarih Müzesi ve Ulusal Sanat Galerisi Cumhuriyet Meydanı’ndaki aynı binada bulunan 2 önemli müze. Ermenistan Tarih Müzesi’nde Bronz Çağı’ndan kalan heykeller, silahlar, madalyalar var. Ulusal Sanat Galerisi ise ülkelere göre düzenlenmiş sanat eserleri dolu. Ermeni sanat koleksiyonu çok zengin, ayrıca Kandinsky, Serov, Chagall gibi Rus ressamların eserleri var.

Erivan Ermenistan Tarih Müzesi ve Ulusal Sanat Galerisi

Yerevan Opera Tiyatro

Yerevan Opera Tiyatro binası 1930 yılında Alexander Tamanyan tarafından tasarlanmış. Almanya’nın Dresden şehrindeki SemperOper örnek alınarak inşa edilmiş. Opera binasının Özgürlük Meydanı’ından girilen tarafında Opera ve Bale Salonu, cadde tarafında ise Khachaturian Konser Salonu var.

Yerevan Opera Tiyatro

Opera binasını dışından görmekle kalmadık, Ermeni Ulusal Filarmoni Orkestrası’nın bir konserini de izledik. Piyanist Boris Berezovsky ve orkestra şefi Eduard Topchjan yönetimindeki eşsiz konser, Ermenistan turu aklıma geldiğinde en çok hatırlayacağım etkinlik olacak.

Cafesjian Sanat Merkezi

572 basamak ve iç salonlardan oluşan Cascade (Şelale), kültürel etkinliklerin düzenleneceği bir alan olarak tasarlanmış ama yapımı 1988 depremi nedeniyle yarım kalmış. 2002’den sonra Ermeni koleksiyoner Gerard L. Cafesjian’ın girişimiyle 50 milyon $ harcanarak tamamlanan Cascade 2009 yılında açıldı.

Erivan Cafesjian Sanat Merkezi

Cafesjian Sanat Merkezi

Sanat eserleriyle donatılan Cafesjian oldukça etkileyici bir mekân. Cafesjian’a girerken bir parkın içinde yükselen heykellerse ülkenin sanata verdiği değeri gösteriyor.

Fotoğraf: Burak Kan

Erivan

Sergei Parajanov (Sarkis Paracanyants) Ev Müzesi

1924 Tiflis doğumlu ünlü yönetmenin filmleri, resimleri, eşyaları Sergei Parajanov (Sarkis Paracanyants) müze/evde sergileniyor. Müze 1988’de kurulmuş ancak deprem ve sosyo-ekonomik sorunlar yüzünden 1991’de yönetmenin ölümünden 1 yıl sonra açılabilmiş. Unutulmuş Ataların Gölgeleri, Sayat Nova (Narın Rengi), Suram Kalesi Efsanesi gibi ünlü filmlere imza atan yönetmenin dehası müzede gözler önüne seriliyor. Gezdiğim klasik müzelerden oldukça farklı olan müzede çok etkilendiğimi de burada belirtmeliyim.

Sergei Parajanov (Sarkis Paracanyants) Ev Müzesi Fotoğraf: Burak Kan

Sergei Parajanov’un hayatı sansür, hapis ve travmalarla dolu geçmiş. Uzun yıllar boyunca film yapma imkânından mahrum bırakılmış. Film yapmama izin verilmedi ve kolaj yapmaya başladım. Kolaj, sıkıştırılmış bir filmdir, demiş. Narın Rengi başyapıtı olarak kabul ediliyor.

Sergei Parajanov (Sarkis Paracanyants) Ev Müzesi Fotoğraf: Burak Kan

Sergei Parajanov (Sarkis Paracanyants) Ev Müzesi Fotoğraf: Burak Kan

Sergei Parajanov (Sarkis Paracanyants) Ev Müzesi Fotoğraf: Burak Kan

Erivan – Sergei Parajanov (Sarkis Paracanyants) Ev Müzesi

Sergei Parajanov (Sarkis Paracanyants) Ev Müzesi

Sergei Parajanov (Sarkis Paracanyants) Ev Müzesi

Sergei Parajanov (Sarkis Paracanyants) Ev Müzesi

Sergei Parajanov (Sarkis Paracanyants) Ev Müzesi

Kapuyt Mzkit (Mavi Cami)

Erivan 14. yüzyıldaki Moğol istilalarından 1828’de Rus Çarlığı sınırlarına dâhil olana kadar pek çok defa Müslüman egemenliğine girmiş. Kapuyt Mzkit (Mavi Cami)’nin yapımı da İran Hükümdarı Nadir Şah döneminde başlayıp Hüseyin Ali Han döneminde 18. yüzyılda tamamlanmış. Cami Sovyet döneminde şehir müzesi olarak kullanılmış. Günümüzde ise kütüphanesi ve medresesiyle şehirde ibadete açık olan tek İslam eseri.

Kapuyt Mzkit (Mavi Camii) Kaynak:Wikipedia (By Simon Hooks – WP-en, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=2677314)

Matenadaran (The Mesrop Mashtots Institute of Ancient Manuscripts)

17.000 kitap ve el yazmasını barındıran enstitü Matenadaran’ın arşivinde 5. yüzyıla kadar giden paha biçilmez el yazmaları var.

Matenadaran (The Mesrop Mashtots Institute of Ancient Manuscripts)

Ararat Fabrikası (Yerevan Ararat Brandy-Wine-Vodka Factory)

1877 yılında Rus Çarlığı döneminde kurulan Ararat Fabrikası, Yerevan Kalesi’nin alanının içinde yer alıyor. Randevu almadan gitmemenizi öneririm. Fabrikada sadece grup gezileri ve tadım yaptırılıyor.

Ararat Fabrikası (Yerevan Ararat Brandy-Wine-Vodka Factory) – Fotoğraf: Burak Kan

Vernissage (Vernisaj)

1988’de konservatuvar öğrencilerinin sergi mekânı olan Vernissage (Vernisaj) pazarı günümüzde ressamların resimlerini sergilediği, kilimler, hediyelik eşyalar ve Sovyet döneminden kalma paralar, pullar, mühürlerle dolu rengârenk bir pazar.

Vernissage (Vernisaj)

Vernissage (Vernisaj)

Vernissage (Vernisaj)

Pag Şuga (Pag Shuga)

Maşdots Caddesi’ndeki 2.200 m²’lik alana sahip Pag Şuga (Pag Shuga); meyve, sebze, et satılan bir kapalı çarşı. Çarşıdan satılan kuru meyvelerin tadına bakmanızı ve mümkünse kilolarca satın almanızı öneririm.

Pag Şuga (Pag Shuga)

Pag Şuga (Pag Shuga)

Pag Şuga (Pag Shuga)

Pag Şuga (Pag Shuga)

Pag Şuga (Pag Shuga)

Church Gregory The Illuminator

Pag Şuga’ya gitmişken hemen yakınındaki kilise Church Gregory The Illuminator’u gezip Ermeni mimarisi ile yakından tanışabilirsiniz.

Church Gregory The Illuminator

Soykırım Anıtı ve Müzesi

Bu yazımda sözde Ermeni soykırımı olmuş mu, olmamış mı tartışmasına girmeyeceğim ama gördüğüm anıtı ve müzeyi de anlatmam gerektiğini düşünüyorum. Soykırım Anıtı 1915’te ölen Ermeniler’in anısına 1967 yılında yapılmış. Sütun Ermeniler’in yeniden doğuşunu, dairesel alanın ortasında bulunan, sürekli yanan ateş ise yası temsil ediyor. Her yıl 24 Nisan’da hayatlarını kaybedenleri anmak için insanlar yürüyerek Dzidzernagapert Tepesi’ne yürüyerek çıkıyor ve anıtı çiçeklerle donatıyor.

Soykırım Anıtı ve Müzesi

Soykırım Anıtı ve Müzesi

Soykırım Anıtı ve Müzesi

Soykırım Anıtı ve Müzesi

Sevan Gölü ve Sevanavank Manastırı

Kafkasya’nın en büyük gölü olan Sevan yani Kara Van Gölü, Yerevan’a 1 saat uzaklıkta bulunuyor. Gölün altı gazlarla dolu olduğundan siyah görülüyor.

Sevan Gölü

Sevan Gölü

Sevan Gölü

Sevan Gölü ve Sevanavank Manastırı

Sevanavank Manastırı

Sevanavank Manastırı Ermeniler’in Arap egemenliğinden kurtulmaya çalıştığı yıllarda, 874’te, Prenses Mariam tarafından yaptırılmış. Manastır o yıllarda bir adaya inşa edilmiş ama Sevan Gölü’nün suları çekilince bir yarımada üzerinde kalmış.

Dilijan (Dilican)

Ermenistan’ın küçük İsviçresi sayılan Dilijan (Dilican) kent merkezindeki Şarambeyan Sokağı’nda geleneksel Ermeni mimarisinin izini sürebilir, Barz Lic (Duru Göl)’de kamp yapabilir, İçevan yönüne giderek Hağardzin Manastırı’nda Pakraduni Hanedanlığı’yla tanışabilirsiniz. Ayrıca Dilijan merkezdeki Toon Armeni’de yemek yemenizi öneririm. Burası basit ama şık bir köy evi.

Toon Armeni Fotoğraf: Buran Kan

Fotoğraftaki aveluk, kavrulup nar taneleriyle süsleyerek servis edilen bir ot. Ben ot yemeklerini çok seviyorum ama aveluk bana biraz yavan geldi. Yine de değişik bir tat olsun derseniz deneyebilirsiniz.

Toon Armeni

Tsakhkadzor

Tsakhkadzor, Ermenistan’ın kayak merkezi olarak hizmet veriyor. Ermenice buranın adı Çiçek Vadisi anlamına geliyor.

Tsakhkadzor

Kayak yapmasak da bölgeyi ve Keçaris Manastırı’nı ziyaret etme şansını elde ettik. Keçaris Manastırı’nın yapımına 11. yüzyılda bir Pahlavuni prensi (bir Ermenistan soylu ailesi) tarafından başlanmış. Manastırın yapımı 13. yüzyılda tamamlanmış.

Keçaris Manastırı

Erivan’da sanata, müzelere, rengârenk pazarlara bakarak 5 gün geçirdim. Burası bana zamanı farklı bir boyutta yaşattı, hayatıma farklı bir bakış açısı getirdi. Gezmek bir yana, denediğim Ermeni mutfağı lezzetleri için bile tekrar bir Erivan gastronomi turu yapabilirim. Hatta Erivan restoranları sayısı o kadar fazla ki Erivan’da insandan çok restoran olduğu bile söyleniyor.

Kültürünü, lezzetlerini keşfetmeniz dileğiyle…