Trakai – Litvanya’da Türk Rüzgârı

Türkler’in eli nereye değse bir güzellik katıyor. İşte şimdi de Litvanya’da Trakai kasabasında bunu görüyorum. Trakai Litvanya’nın başkenti Vilnius’un 28 kilometre güney batısında yer alan, küçücük ama inanılmaz güzelliği nedeniyle oldukça popüler olan bir kasaba. Geçmişte Litvanya Büyük Dükalığı’nın merkezi olan yerleşim göllerle çevrili bir alanda, UNESCO Dünya Mirası listesinde yer alan Trakai Tarihi Ulusal Parkı’nın ortasında yer alıyor. 8.200 hektar alanı kaplayan ulusal parkta 30’dan fazla göl bulunuyor.

Trakai’de sıcak hava balonları Kaynak:Wikipedia (By Philippe Salgarolo – Own work, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=72262770)

Türkler ne alaka diyorsunuz biliyorum. Şimdi anlatacağım.

Karay Türkleri

Karaylar Orta Asya’dan gelen en eski Kıpçak kavmine ait Türk topluluğu. Günümüzde dünyanın farklı ülkelerinde yaşayan az sayıda Karay Türkü’nün büyük kısmı Litvanya’nın Trakai, Vilnius ve diğer bölgelerinde yaşıyor. Karaylar’ın günümüzde en kalabalık yaşadıkları yer olan Trakai’deki geçmişleri ise 14. yüzyılın sonlarına dayanıyor.

Kırım Savaşı’ndan ülkesine dönen Grandük Vytautas 1398 yılında beraberinde asker ve sivillerden oluşan Karay ve Tatar aileler getirmiş. Karay aileler Trakai’de iki kale arasında kalan alana yerleştirilmiş. Asker olanlar her iki kaleyi ve Ada Kale’ye giden köprüleri korumakla görevlendirilmiş. Tatarlar ise şehrin güney ve batı girişi yakınına şehri korumaları için yerleştirilmiş. Ancak Tatarlar daha sonraki yüzyıllarda Trakai’den ayrılmışlar. Hâlen az sayıda Tatar Vilnius’a 40 kilometre uzaklıktaki Kırk Tatarlar (Keturiasdesimt Totoriu) köyünde yaşıyor.

Karaylar Trakai’de kendilerine özgü evlerde yaşamış. Evlerin ön cephesinde biri tanrı, biri Grandük Vytautas, biri misafirleri için açtıkları üç pencere varmış. 2 katlı ahşap evlerinin çatıları dikmiş. Evlerin hepsi de farklı renkteymiş.

Değerli yazarlarımızdan Refik Halit Karay’ın soyadından da anlaşılacağı gibi Karay Türkleri’nden olduğu biliniyor.

Karaylar’ın konuştuğu dil Kıpçak Türkçesi grubuna dâhil. Ancak kasabada bu dili bilen az sayıda Karay kaldığı için günümüzde onlarla Türkçe anlaşmak mümkün değil.

Trakai’ye nasıl gidilir?

Trakai kasabasına organize turlarla, Vilnius Otobüs İstasyonu’ndan (Stotis) otobüsle veya Tren İstasyonu’ndan tren ile gidiliyor.

Trakai gezilecek yerler

Burası yürüyerek rahatlıkla gezilebilecek bir yerleşim. Kasabanın önemli tarihi yapıları Vytauto Caddesi ile bu caddeye Bernardinai Gölü tarafından bağlanan küçük ara sokaklarda yer alıyor.

Ada Kale

Ada Kale buranın en önemli yapısı. Doğu Avrupa’da göl içinde inşa edilen tek kale olma özelliği taşıyor. Galvés Gölü’nün üzerindeki küçük bir adada yer alan kale 14. yüzyılın sonu ile 15. yüzyılın başında inşa edilmiş, 15. yüzyıla kadar Litvanya Grandüklerinin konutu olarak kullanılmış.

Trakai Ada Kale

Kale iki bölümden oluşuyor. Kalenin içindeki Tarih Müzesi’nde silahları, kale tarihi ile ilgili belgeleri, Litvanya Dükalığı ordularının yanında çarpışan Karay ve Tatar kıyafetlerini ve günlük yaşamlarından kesitleri görebiliyorsunuz.

Ada Kale

Eski Dominican Vienuolynas Manastırı

Eski Dominican Manastırı 1854 yılında tahrip olmuş ve kapatılmış. Sovyet işgali sırasında Litvanyalı vatanseverler burada hapsedilmiş.

Peninsula Castle

Trakai Peninsula Castle 14. yüzyılda yapılmış, iki grandük tarafından konut olarak kullanılmış. Kale 17. yüzyılda Rus ve İsveç işgali sırasında tahrip olmuş. Daha sonra büyük bir bölümü turistik amaçla yeniden inşa edilmiş.

Peninsula Castle Kaynak:Wikipedia (By Pudelek (Marcin Szala) – Own work, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=16266166)

Peninsula Kalesi, Bernardinai Gölü kıyısında oldukça geniş bir alanı kaplıyor. Kale duvarlarının etrafını göl kenarından dolaşabiliyorsunuz.

Karaimų Caddesi

Karaimų Caddesi geçmişte olduğu gibi günümüzde de Karay Türkleri’nin yerleşim alanı. Karaimų Caddesi üzerindeki renkli Karay evleri ne yazık ki geçmişteki özelliklerini büyük ölçüde kaybetmiş. Bu nedenle cephesinde 3 pencere olan çok az sayıda ev görebiliyorsunuz.

Trakai – Karaimų Caddesi

Karay Etnografya Müzesi (Karaimų Etnografiné Parado)

Karay kültürü ile ilgili bilgi edinmek isterseniz Karaimų Caddesi üzerinde 2 küçük odadan oluşan Karay Etnografya Müzesi’ni ziyaret edebiliyorsunuz. Müzede Karay tarihi ile ilgili belgeler, silahlar, yerel kıyafet ve bazı ev eşyaları sergileniyor.

Galvés Göl Turu

Galvés Göl Turu sırasında Ada Kale’nin gölden farklı açılardan muhteşem görünümünü, üzerinde yerleşim olmayan yemyeşil küçük adacıkları, ormanlık alanları, göle bağlanan diğer küçük gölleri görebilirsiniz. Ayrıca bu gezi sırasında 2 katlı Neo-klasik bir ev hemen dikkatinizi çekiyor. Užutrakis Manor Estate olarak bilinen bu ev 1897-1902 yılları arasında bir kont tarafından yaptırılmış. Sovyet işgali sırasında ev ve bahçeleri tahrip olan yapı daha sonra yenilenerek günümüzdeki görünümüne kavuşmuş.

Trakai Ada Kale’den Galvés Göl Turu yapılıyor

Trakai Mekânları – Trakai’de nerede yemek yenir?

Önünde yerel kıyafetli kadın ve erkek maketlerinin bulunduğu mekânlar gördüğünüzde anlayın ki bir Karay restoranına geldiniz.

Karay restoranları önünde yerel kıyafetli kadın ve erkek maketleri var

Kybynlar Restaurant

En güzel Karay yemeğini Kybynlar Restaurant’da tadabilirsiniz. Börek çeşidi olarak kybyn, kiubete veya ajaklyk, çorba olarak tutmač, jazma, kozašy, ana yemek olarak güveç yemeği čanach, geleneksel içki krupnik, tatlı olarak da katlama var.

Kybynlar Restaurant’ta kybyn

Trakai küçük olmasına rağmen Litvanya turu sırasında mutlaka gelmeniz gereken bir yer. Zaten Litvanya deyince herkesin aklına da ilk olarak burası geliyor. Buraya hele ki bahar veya yaz aylarında gelirseniz sıcak hava balonlarının içindeyken aşağınızda süzülen yerleşime ve çevreleyen göllere bakmaya doyamayacaksınız.