Kars mutfağı & Kars yemekleri

İşte size oldukça zengin bir mutfak: Kars mutfağı. Soğuk iklimi nedeniyle gelişen hayvancılık ve yüzlerce çeşit bitkisi nedeniyle gelişen peynircilik, buranın mutfağını önemli bir yere getirdi. Sadece marka olan kaşar ve bal da sanmayın, buradan yöresel lezzetleri ve hamur işlerini de tatmadan dönmemek gerekiyor. Gelin bu yazımda Kars’ta ne yenir birlikte inceleyelim.

Kars mutfağı

Şimdi Kars mutfağı lezzetlerini tanıtacağım. Bu lezzetleri denemek istiyorsanız Kars’ta nerede yemek yenir konusunda araştırma yapabilirsiniz.

Kaşar ve gravyer

Bugün artık bir marka olan Kars kaşarı ve Kars gravyeri tatmadan dönmemeniz gereken lezzetlerin başında geliyor.

Kars kaşarı ve Kars gravyeri

Burada hemen kısaca peynirin tarihçesinden ve Malakan azınlıktan bahsedeyim.

Malakanlar kimlerdir?

40 yıl Rus egemenliği altında kalan Kars’ta bu dönemin bir mirası kente yerleştirilen Rus Malakanlar’ının bıraktığı izler olmuş. Rus Ortodoks Kilisesi’nden ayrılmış bir mezhep olan Malakanlar Eski Ahit’i kutsal kitap olarak kabul ediyor. Eski Ahit Malakanlar için ruhu besleyen süt gibi. Zaten Malakanlar süt içenler demek. Süt temizliği yansıttığı için her gün süt içiyorlar. Malakanlar Ortodoks Kilisesi’ne bağlı Hristiyanlardan farklı olarak Büyük Oruç zamanında da süt içiyor.

Malakanlar her ne kadar kendilerini Hıristiyan inancı içerisinde tanımlasalar da dinsel düşünce ve pratikleri pagan Rus inancıyla Eski Ahit’in sentezinden oluşuyor. Malakanlar’ın Ortodoks Kilisesi’nden ayrılmalarında hem ekonomik, hem de dini gerekçelerin birlikte rol oynadığı söylenebilir. Şiddetin her türlüsü, silah taşımak ve kullanmak, hatta askeri üniforma giymek dahi dinlerince yasak. Malakanlar kesinlikle savaşmıyorlar, hiç bir canlıyı incitmiyorlar.

Malakanlar dini inançlarından taviz vermeyi reddetmeleri üzerine Rusya’nın çeşitli bölgelerine sürgün edilmiş. Sürgün yerlerinden biri de o dönem Ruslar’ın elinde bulunan Kars bölgesi olmuş.

Bu azınlık Kars’a geldiklerinde halka sütçülüğü, peynirciliği öğretmişler. Bugün dillere destan Kars kaşarı ve Kars gravyeri işte o günlerde Malakanlar’dan öğrenilmiş.

1950’lerde gayrimüslimlere yapılan baskılar nedeniyle Malakanlar bölgeyi terk etmek zorunda kalmış. Günümüzde bölgede neredeyse hiç Malakan yok. Onlar artık sadece Karslılar’ın hafızalarında yer alıyorlar. Güzel bir kadını tarif ederken Malakan kızı, çalışkanlar için Malakan gibi çalışkan, iyi cins bir sığır ve atı tanımlarken Malakan ineği ve Malakan atı gibi ifadeler kullanıyorlar.

Bal

Petek balından kara kovan balına kadar ne dilerseniz tadabilir, evinize dönerken de kilolarca satın alabilirsiniz.

Kars mutfağı – Kars balı

Kaz eti

Kars’ın kazları bahar aylarında yaylalarda otlarla besleniyor, kış aylarında arpa verilerek şişmanlatılıyor. Daha sonra kesiliyor, tüyleri ve iç organları temizleniyor, tuzlanarak kurutuluyor. Tandırda pişirilen et bulgur pilavının üzerinde servis ediliyor. Kimileri kaz etini fazla tuzlu buluyor. Ben beğendim, ama özleyip yemek için can atacağım bir lezzet olduğunu da söyleyemem.

Kars mutfağı – Kaz eti

Kesme aşı çorbası

Kesme çorbası ya da kesme aşı çorbası olarak da bilinen çorba yöresel lezzetlerin en iyi örneklerinden biri. Erişte, et suyu ve haşlanmış mercimek ile yapılıyor.

kesme aşı çorbası

Evelik çorbası

Kars’ın yaylalarında yetişen ve C vitamini bakımından zengin bir ot olan evelik otu kışın tüketilmek üzere mayıs ve haziran aylarında toplanıyor. Güneşte kurutulup bir süre dinlendirilen evelik depolarda saklanıp sonbahar ve kış mevsimlerinde çorba yapılarak tüketiliyor. Yörede özellikle kışın rağbet gören çorba evelik otunun yanı sıra pirinç, bulgur, yeşil mercimek, un, tereyağı, kavrulmuş erişte ve tadımlık sarımsak ile karıştırılıp pişirilerek servis ediliyor.

evelik çorbası

Hangel

Hangel mantının içi boş olanı. Suda kaynatılan hamur üzerine sarımsaklı yoğurt ve yağlı sos dökülerek servis ediliyor.

Piti

Bol yağlı, koyun etli nohut güveçte pişiriliyor. Zerdeçala benzeyen sarıkök adlı bitki karışıma sarı rengini veriyor. Yeme aşamasında yemeğin suyu ayrı tabağa alınıyor. Lavaş ekmeği bu tabağa doğranıyor. Sonra koyun eti ve haşlanmış nohut ilave edilip yeniyor.

piti

Umaç helvası

Bu tatlı görünüşte un helvasına benziyor, ama yapımında biraz farklılık var. Kavrulmuş unun içinde kalan iri parçalar helvaya kıtırlık sağlıyor.

umaç helvası

Sarı balık

Çıldır Gölü’nün simgesi olan sarı sazan balığını yemeden dönmemelisiniz. Ancak dikkat! Balık çok kılçıklı olduğu için elle yemenizi öneririm.

sarı balık

Kars zaten Baltık mimarisiyle göz kamaştıran bir kent. Ancak yemeklerinin tadına bakmak da burayı iyice unutulmaz kılıyor. Sırf gurme bir gezi için bile Kars’a gitmeyi düşünebilirsiniz…