Karamojong Kabilesi

Karamojonglar, Uganda’nın kuzeyindeki Karamoja bölgesinde yaşayan göçebe bir grup. 1600’lü yıllarda Etiyopya’dan göç eden bir grup Kenya ve Tanzanya’ya yerleşip bugünkü Masai kabilesini oluştururken bir grup Uganda’ya gelip Karamojong kabilesini oluşturmuş.

Karamajonglar nesiller boyu hükümetle, birbirleriyle, Tepeth kabilesiyle ve yakınlardaki Turkana kabilesiyle savaşmış. Bölgede artık kalaşnikoflar görülmese de ülkenin belki de en yoksul halkı olarak kalmışlar.

Karamojong köylerine nasıl gidilir?

Kabilenin bulunduğu bir köyü ziyaret etmek isterseniz, yerel bir rehberle bu ziyareti yapabilirsiniz. Moroto’daki Kara Tunga kampından Theo Vos size bir tur ayarlayabilir. Karamojong köyüne düzenlenen turlarda köyde konaklayarak geleneksel yemeklerini yapmayı, geleneksel folk şarkılarını söyleyip dans etmeyi, boncuklardan takılar yapmayı, geleneksel Karamojong oyunları oynamayı da öğrenmeniz mümkün. Ancak ben özellikle gece konaklama konusunda takıntılı daha doğrusu aşırı korkak olduğum için gün içinde köyü ziyaret edip gece de gayet konforlu olan Kara Tunga Kampı’ndaki rahat yatağımda uyumayı tercih ettim.

Karamojong köylerine girerken Masai köylerinde olduğu gibi bir giriş ücreti ödemiyorsunuz. Ancak onlara destek olmak için elleriyle yaptıkları kolye ve bileziklerden satın alabilirsiniz.

Köy ziyaretinizde yaşadıkları evleri gezip doğal hayatlarına tanıklık etme şansınız olabiliyor. Bizi de tezekten yapılmış evlerinin içine davet ettiler. Onlar için evlerine misafir davet etmek gerçek anlamda bir ayrıcalıktı. Bu ayrıcalığı bize gösterdikleri için çok mutlu olduk tabii ki. Evlerinin içinde yatakları ve mobilyaları yoktu. Elektrik, su zaten yoktu. Ancak sahip oldukları az şeyle gurur duydukları her hâllerinden belliydi.

Uganda’nın genel şartlarına nazaran daha sert hava ve doğa koşullarında yaşayan bu insanların doğa ile tam bir uyum içinde yaşaması beni derinden etkilemişti. Kendi ülkesinin insanları tarafından bile itilip kakılmışlardı ama hayata dair umutları da sönmemişti. Mutlu ve güler yüzlüydüler. Misafirperverdiler. Onları görünce Uganda turumun anlamını bulduğunu da hissettim. Geldiğim onca yola değmişti. Karamojonglar benim gözümde Uganda gezisinin başrollerine yerleşmişti.

Karamojong kabilesi kimlerdir?

Karamajonglar güzelliği, yetişkinliği ve beraberliği simgeleyen yara dövmeleriyle meşhur. Kabilenin kadın ve erkeklerinin yüzlerinde, göğüslerinde ve karınlarında yara dövmesi var. Keskin bir cisimle yüzlerini çizip sonra temizlemeden kömür tozuyla ve kille sıvıyorlar. Böylece yaralar mikrop kapıp enfekte oluyor ve kabarık izler bırakıyor. Yüze yapılan dövme tamamen estetik amaçlı. Kadınların karınlarına yaptıkları dövme ise çocuk doğuracak acıya katlanacağını ispat ediyor.

Karamojong kabilesinde komün hayatı esas alınıyor. Kabile üyeleri kişisel çıkarlarını ya da kendi ailelerinin çıkarlarını değil toplum çıkarlarını gözeterek yaşıyorlar.

Karamojong kabilesinde erkekler başlık parasını ödeyebilecek güce yani sığır sayısına sahipse 5’ten fazla kadınla evlenebiliyor. Başlık parası kabilede çok ciddiye alınıyor. Hatta 3 karısı olan bir erkek fakir kabul ediliyor.

Erkekler bekârsa ve evlenecek kız arıyorsa şapkalarına tüy takıyor. Bir erkeğin bir kadınla evlenebilmesi için önce maraton koşucusu hızındaki kadını yakalaması, sonra güreşerek yenmesi gerekiyor. Çünkü evlendiğinde onu koruyacak gücü olduğunu göstermesi lazım. Erkek kadınla güreşir miymiş demeyin. Karamojong kadınları o kadar güçlü ki yenemedikleri oluyor. Erkek eğer bu güreşte yenilirse utancından başka bir kabileden Karamojong olmayan bir kadınla evlenmeye mecbur kalıyor.

Karamojong kabilesi dünyadaki bütün büyükbaş hayvanların kendilerine ait olduğunu düşünüyor. O nedenle nerede bir büyükbaş hayvan görseler köylerine götürüyorlar. Yani hırsız değiller. Sadece kendilerine ait olanı geri alıyorlar. Yalnız bu kendilerine ait olanı geri alma durumu Uganda sınırı ötesinde gerçekleşince uluslararası krizlere neden olabiliyor.

Karamojonglar sığırlarına otlak bulmak için göçebe bir hayat sürüyor. Göçebe yaşam etkisiyle tuvalet inşa etmeyi bilmiyorlar. Suları yok. Bulaşıcı hastalıkların bu nedenle sonu gelmiyor.

Karamojong köyünde yaşam koşulları

Karamojong köyüne gittiğinizde önce herkes elinizi sıkarak sizi selamlıyor. Yalnız dikkat! Karamojonglar’ın elleri sizin günlük hayatınızda hijyen kurallarını uyguladığınız ellerinizden oldukça farklı. El sıkıştığınız anda ilk hissettiğiniz şey, onların ellerindeki nasırların sizin narin ellerinizle buluşuyor olması. Sizin sabunladığınız, kremlediğiniz yumuşacık elleriniz onların hayal dünyalarının çok ötesinde. Onların elleri kara kıtanın zorlu şartlarında yıpranan, yükleri taşıyan, hayatı sırtlanan eller.

Peki ya ayaklara ne demeli? Sizin belki de AVM’lerde burun kıvırdığınız ayakkabıların burada karşılığı yok. Karamojonglar saatlerce ayakkabısız yürüyorlar. Hatta sınırları bile ayakkabısız yürüyerek geçiyorlar. En iyi koşuldaki ayaklar lastiklerden kesilerek yapılan ayakkabıları giyme şansını elde edenler. Onların da sayısı çok az.

Gelelim çocuklara: Bu çocuklar ipad almadığınızda mutsuz olan çocuklar değil. Zaten ipadin ne olduğunu bilen de yok! Ancak şunu söylemeden edemeyeceğim: Fotoğraf ve video çekerken etrafımda şaklabanlık yapan, sonra meraklı gözlerle kameraya bakıp kahkahalar atan çocukların gözündeki parıltıyı şehirde yetişen hiçbir çocukta görmedim! Bu çocuklar ayakkabısız, kıyafetsiz, susuz ve aç yaşadıkları zorlu hayat içinde yaşama tutunmayı ve de herşeye rağmen eğlenmeyi ve mutlu olmayı başarmışlar.

Sonra sıra dans gösterilerine geliyor. Coşkuyla, heyecanla dans ederek kucak açıyor size Karamojonglar.

Karamojong kabilesi, Tepeth kabilesiyle karşılaştırıldığında oldukça renkli bir kabile. Sanırım bunda geleneksel yaşamı daha fazla devam ettirmelerinin de etkisi var.

Her Afrika seyahatimde mutlaka o yörenin kabilelerini ziyaret ederim. Kenya ve Tanzanya‘da Masai kabilesi, Namibya‘da Himba kabilesi ve şimdi Uganda’da Karamojonglar… Her kabileyi ziyaretimde de yaşamla ilgili çok şeyi sorgularım. Hangi hayat kime göre daha güzel bilemem ama ben onlardan hayatın gerçek anlamı ilgili çok şey öğrendiğimi düşünüyorum…