İznik (Nicaea) Gezi Rehberi

Bursa’nın tarihi ilçesi İznik (Nicaea), âdeta açık hava müzesi gibi bir yerleşim. Bitinya Krallığı’na, Anadolu Selçuklu Devleti’ne, İznik Rum İmparatorluğu’na başkentlik yapmış, Hristiyanlık’la ilgili yortu günleri ve Nikea Kanunları burada kabul edilmiş, UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras listesinde yer alan geleneksel çini sanatı burada hayat buluyor. İznik, UNESCO Dünya Kültür Mirası Geçici listesinde yer alıyor. Ayrıca uluslararası bir ağ olan Cittaslow yani Sakin Kentler Birliği’ne üye.

Hacı Özbek Camii

Mitolojide Şarap Tanrısı Dionysos, Askania Gölü’nde yaşayan Nicaea (Nikaia) adında bir nympha’ya (nymphe, nemf, nimf) yani periye âşık olmuş. Çocukları olunca Dionysos, Nicaea’ya ithafen Askania Gölü’nün yanında bir şehir kurmuş, oraya çok bereketli üzüm bağları vermiş. İşte orası da yazımızın konusu olan İznik’in ta kendisi.

İznik

Pek dizi seyreden biri değilim ama Diriliş Ertuğrul dizisini izleyenler Nikea adını hatırlayacaktır. İşte bu dizide bahsi geçen Nikea da İznik yerleşiminin antik çağlardaki ismi. Zaman içinde şehrin eski adı Nikea’nın önüne “sur içinde” anlamında olan “is” eki getirilmiş ve İsnikea adı İznik olarak telaffuz edilmeye başlanmış.

İznik Kısa Tarihi

İznik tarih öncesi çağlardan beri iskân edilen bir yerleşim. M.Ö 316 yılında Büyük İskender’in kumandanlarından Antigonius Monophthalmos tarafından kurulmuş ve Antigonia adını almış. Büyük İskender’in ölümünün ardından generalleri Antigonius ve Lysimakhos arasında savaş çıkınca Lysimakhos yönetimine girmiş ve karısı Nikaia’nın adını almış.

İznik- Surlar

M.Ö 377-M.Ö 64 yılları arasında yörede egemen olan Bitinya (Bithynia) Krallığı, Nicaia’yı ele geçirmiş ve başkent yapmış. Nicaia’nın adına altın sikkeler basılmış, kent “Altın Şehir” unvanı ile anılmış. Bitinya Krallığı ile Roma İmparatorluğu arasındaki savaşta kent Roma İmparatorluğu’na bağlanmış.

Hristiyanlık için çok önemli olan, tüm Hristiyan âleminin bir araya geldiği ve önemli dini konuların konuşulup tartışıldığı I. Konsül, M.S 325 yılında İznik’te toplanmış. İmparator I. Konstantin’in da katıldığı toplantıda Hristiyanlık’la ilgili yortu günleri ve 20 maddelik Nikea Kanunları kabul edilmiş.

Bursa Büyükşehir Belediyesi, Tarihî Kültürel Mirası Tespit ve Havadan Fotoğraflama Çalışmaları sırasında göl içinde kalıntılar keşfetti. Erken Hristiyanlık Dönemi mimarisini yansıtan ve M.S 5. yüzyıla tarihlenen bazilikal planlı kiliseyle ilgili araştırmalar devam ediyor.

Roma İmparatorluğu M.S 395 yılında Doğu ve Batı Roma İmparatorluğu olarak ikiye ayrılınca, İznik sonradan Bizans adını alan Doğu Roma İmparatorluğu sınırları içinde kalmış. Bizans yönetimindeyken büyük imar görmüş. Şehirde kiliseler, su yolları, sarnıçlar yapılmış.

M.S 787 yılında Patrik Trasios yönetiminde, 350 piskoposla çok sayıda keşişin katıldığı VII. Konsül burada toplanmış.

İznik Hakkında Bilgiler

Selçuklu Sultanı Alpaslan’ın 1071 Malazgirt Zaferi ile Bizans ordularını yenmesininin ardından Kutalmışoğlu Süleyman Şah, 1075 tarihinde Nicaea’yı almış. Kent Anadolu Selçuklu Devleti’nin başkenti yapılmış, böylelikle de Anadolu’daki ilk Türk başkenti olmuş.

1097 yılında I. Haçlı Ordusu İznik’i kuşatınca Türkler şehri Bizanslılar’a teslim ederek yağmalanmasını önlemiş.

1204 yılında IV. Haçlı Seferi orduları Konstantinopolis şehrini kuşatmış. Bizanslı asiller bu dönemde koyu Katolik Latinler’den kaçarak eski Bizans topraklarının sınırlarına yakın bölgelerde özerk devletler kurmuş. Bunlardan biri de I. Teodor Laskaris tarafından kurulan İznik Rum İmparatorluğu olmuş. Nikea şehri İznik Rum İmparatorluğu’na resmen, kültürel ve dinsel olarak başkentlik etmiş. Bu imparatorluk 1204-1261 yılları arasında hüküm sürmüş.

İznik, Sultan Orhan Bey (1326-1362) zamanında 1331 yılında fethedilmiş. Şehirde cami, medrese, imarethane inşa edilmiş, şehre “Ulema Yuvası” (Âlimler Diyarı) denilmeye başlanmış.

Hamam

İznik, 14., 15. ve 16. yüzyıllarda bir kültür ve sanat merkezi hâline gelmiş, dünyaca ünlü çiniler ve seramikler üretilmeye başlamış. İznik günümüzde de çinileri ile adını duyuruyor. Geleneksel çini sanatı, 2016 yılından beri UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras listesinde yer alıyor.

İznik çinileri

İznik 27 Kasım 2021’de uluslararası bir ağ olan Cittaslow yani Sakin Kentler Birliği’ne üye oldu. Cittaslow 1999 yılında İtalya’da kurulmuş olan bir belediyeler birliği. Birliğe üye olmak isteyen kentler birliğin düzenlediği kriterler üzerinden değerlendiriliyor. Bursa’nın tarihi ve kültürel değerleriyle öne çıkan ilçesi İznik de sakin şehirler ağına (Cittaslow) dâhil edildi.

İznik’te gezilecek yerler listesi

Kent; Roma İmparatorluğu döneminde 4 ana kapı (İstanbul, Yenişehir, Osmaneli (Lefke) ve Göl kapıları), 12 tali kapı, 114 burç bulunan 4.970 m uzunluğunda bir sur ile çevrilmiş.

Lefke Kapı

Yenişehir Kapı

İznik gezilecek yerler açısından zengin bir yerleşim. Keyifli bir çarşısı var.

Çarşı

İznik’te meşhur köftecisi Köfteci Yusuf’ta köfte yiyebilirsiniz.

Göl kenarındaki Cafe Bazilika & Restaurant’ta soluklanabilirsiniz.

Ailemle İznik turu yaptık

Senato Sarayı

M.S 325 yılında Hristiyanlık için çok önemli olan I. Ekümenik Konsül, 218 piskoposun katılımıyla Senato Sarayı’nda toplanmış. İmparator I. Konstantin’in da katıldığı toplantıda Hristiyanlık dinine hayat veren yortu günleri ve 20 maddelik Nikea Kanunları kabul edilmiş.

Senato Sarayı

Çini Fırınları Kazı Alanı

Buradaki kazı alanında yapılan çalışmalarda Milet İşi, Haliç İşi, Şam İşi, Rodos İşi gibi adlarla anılan Osmanlı seramik ve çinilerinin asıl üretim merkezinin İznik olduğu kanıtlanmış.

Çini Fırınları Kazı Alanı

2. Murat Hamamı

Hamam 15-16. yüzyıla tarihlendiriliyor. Kuzeyde kadınlar bölümü, güneyde erkekler bölümü var.

II. Murat Hamamı

Süleyman Paşa Medresesi

Süleyman Paşa Medresesi, İznik’i kültür merkezi yapan medreselerden biri. Orhan Gazi’nin büyük oğlu “Rumeli Fatihi” olarak anılan Şehzade Süleyman tarafından tahminen 1335-1359 yılları arasında yapılmış. Açık avlulu ve (U) planlı medresede 1 dershane, 11 adet öğrenci hücresi bulunuyor. Aslına uygun olarak onarılan yapı günümüzde tarihsel el sanatlarına özgü bir ticaret mekânı olarak hizmet veriyor.

Süleyman Paşa Medresesi

Çandarlı II. Halil Paşa Türbesi

Çandarlı II. Halil Paşa, 1439-1453 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu’nun sadrazamlığını yapmış. 1453 İstanbul kuşatması sırasında Doğu Roma İmparatorluğu ile gizli işbirliği yaptığının iddia edilmesi üzerine İstanbul fethedildikten sonra tutuklanıp zindana atılmış ve ardından gözlerine mil çekilerek idam edilmiş. Naaşı İznik’e getirilip kendinden önce ölen oğullarının yanına gömülmüş. Çandarlı II. Halil Paşa, Osmanlı İmparatorluğu’nda idam edilen ilk sadrazam (veziriazam) olarak biliniyor.

Çandarlı Halil Paşa Türbesi

Lefke Kapısı

Lefke Kapısı (tarihî adıyla Şam Kapısı), İznik’in 4 kapısından biri. Roma İmparatoru Hadrianus zamanında şehrin doğusuna yapılmış.

Lefke Kapı

Lefke Kapı

Ayasofya Camii (Orhan Camii)

Ayasofya Camii (Orhan Camii); 850 yıl kilise, 650 yıl cami olarak kullanılmış bir yapı. Romalılar tarafından inşa edilen Gymnasium üzerine Bizans Dönemi’nde bazilika olarak inşa edilmiş. 11. yüzyılda depremden sonra yenilenmiş, Orhan Gazi tarafından İznik’in fethiyle 1331 yılında camiye dönüştürülmüş, 1566 yılında da Kanuni Sultan Süleyman emriyle Mimar Sinan tarafından yenilenmiş.

Ayasofya Camii

M.S 787 yılında VII. Konsül burada toplandığı için önemi oldukça büyük.

VII. Konsül İznik Ayasofyası’nda toplanmış

Ayasofya (Orhan Camii)

Yeşil Camii

Yeşil Camii’nin yapımına I. Murat’ın sadrazamı Çandarlı Halil Paşa döneminde başlanmış, ölümü üzerinde oğlu Çandarlı Ali Paşa tarafından 1391-1392 yıllarında bitirilmiş. Selçuklu mimarisi izleri taşıyan, turkuaz, yeşil ve mor çinilerle zikzaklı motifte kaplanan minaresi camiye adını veriyor.

Yeşil Camii

İznik Nilüfer Hatun İmareti Türk İslam Eserleri Müzesi

Nilüfer Hatun İmareti, Nilüfer Hatun anısına oğlu Sultan I. Murat tarafından yaptırılmış. Yapı, ibadet mekânları ve son cemaat yerinden oluşuyor. Günümüzde Türk İslam Eserleri Müzesi olarak hizmet veriyor.

Nilüfer Hatun İmareti Türk İslam Eserleri Müzesi

Şeyh Kutbuddin Camii ve Türbesi

Şeyh Kutbuddinzade Mehmet İzniki (Şeyh Kutbuddin), 15. yüzyılın önemli alim ve sufilerinden biri. 1418 yılında İznik’te vefat etmiş.

Şeyh Kutbuddin’in kabri üzerindeki üstü kubbeli dört kö­şe türbe Sultan II. Bayezid’in vezirlerinden Çandarlı II. İbrahim Paşa tarafından 15. yüzyılda yaptırılmış. Bitişiğindeki Şeyh Kutbuddin Camii’nin bir süre sonra yapıldığı tahmin ediliyor.

Şeyh Kutbuddin Camii ve Türbesi

Eşrefzâde (Eşref-i Rumi) Camii ve Türbesi

Bir mutasavvıf olan Eşrefzade Abdullah Rumi, Kadiriye’nin bir kolu olan Eşreffiye tarikatının kurucusu olmuş. Eşrefzâde Camii ve Türbesi, Eşrefzade Abdullah Rumi’nin adını taşıyan bir yapı topluluğu. Cami, 11 lahdi kapsayan hazire, din görevlileri yardım derneği binası ve minareden oluşuyor.

Eşrefzade Camii

Kırgızlar Türbesi

Ne zaman veya kim tarafından yapıldığı kesin belli olmayan Kırgızlar Türbesi’nin Osmanlı’nın İznik’i fethinden öncesine ait bir yapı olduğu sanılıyor. Türbenin içinde 7 yetişkin ve 1 çocuk lahdi var.

Tiyatro

15.000 kişi kapasiteli Roma tiyatrosu restorasyon çalışmaları devam ettiği için ziyarete kapalı. Bu fotoğrafı çitlerin ardından çekebildim. Surların yükseltilmesi için tiyatrodaki sahne taşlarının kullanıldığı, İstanbul Kapısı’ndaki insan suretlerine ait heykellerin tiyatronun sahne binasından geldiği söyleniyor.

Tiyatro

İstanbul Kapısı

İstanbul yolu istikametinde olduğundan İstanbul Kapısı olarak anılan kapı, her iki tarafında bulunan insan yüzlerine ait heykeller ile oldukça ilgi çekiyor.

İstanbul Kapısı

İznik belki de hak ettiği değeri tam duyuramamış bir yer. Ancak doğal güzellilikleriyle, tarihi ve kültürel zenginlikleriyle, dünyaca meşhur çinileriyle ülkemiz için gerçekten de çok önemli bir yere sahip. Gördüğünüzde çok beğeneceğinize eminim.

Keşfetmeniz dileğiyle…