Bir ülkenin zenginliğini kuşkusuz ki değişik dil, din ve kültürlerden gelen toplumlar oluşturur. Ülkemizin en büyük zenginliği de işte Osmanlı İmparatorluğu’ndan bu yana kardeşçe ve barış içinde birlikte yaşadığımız bu azınlık gruplarıdır. Kökenlerini ve kimliklerini koruyan bu azınlık cemaatleri, evimiz olan ülkemizi daha da güzelleştirir ve renkli hale getirir. İstanbul da bu zenginlikten nasibini alarak pek çok azınlık cemaatine uzun yıllardır ev sahipliği yapmış olan şanslı bir şehirdir.

İstanbul’da bu azınlık cemaatlerinin izini DataTur ile sürdüm. Şişli – Kurtuluş – Feriköy – Bomonti alanı içinde gezdiğimiz ibadethaneler ve mezarlıklar, azınlıkları nispeten daha yakından tanımamı ve anlamamı sağladılar.

Toplumları tanımak için yaşadıkları yerleri ve ibadethanelerini görmek şüphesiz ki çok önemli, ama bana mezarlıklarını da gezeceğimi söyleseler inanmazdım. Gerçi Toronto‘da yaşarken sportif amaçlı mezarlık ziyareti yapar, yemyeşil alan içinde inşa edilen anıtlara hayranlıkla bakarken bir yandan da yürüyüşümü tamamlardım. Şimdi benzer bir geziyi İstanbul’un kalabalığı içinde gözümden kaçan alanlara yapıyor olmaksa önceden aklıma gelmediği için beni hafiften de utandıran bir gezi oluyordu.

Evet, mezarlık ziyareti bizim bildiğimiz ziyaretlere pek benzemiyor buralarda. Anıtlar, şapeller içinde başka bir boyutta geziyorsunuz mezarlıkları. İsterseniz benim DataTur’la gezdiğim yerleri listeleyim. Siz de böylelikle buraları gezi listenize alın:

Şişli Rum Ortodoks mezarlığı

1859 yılında Schilizzi Stephanovik’in oğulları tarafından ebeveynlerinin anısına kurulmuş. Ortodoks dinine mensup, çoğunluğu Rum olmak üzere Rus, Sırp ve Bulgarların mezarlarının bulunduğu mezarlıkta Metamorphosis denen bir de şapel var.

Mezarlıkta oldukça etkileyici heykeller var. Çoğu tam bir sanat eseri. Dikkatle inceleyerek uzun bir gezi yapabilirsiniz bu heykeller arasında. Mezarlığın bana göre en ilgi çekici yeri ise sahipsiz kalan mezarlıklardan alınan kemiklerin kutularda saklandığı depo. Bu olay bana fikir olarak korkunç gelse de mezarlıkta yer açabilmek için böyle bir yöntem bulmuşlar.

Feriköy Protestan mezarlığı

Mezarlığın resmi adı Evangelicorum. Buranın arazisi 1857 yılında Osmanlı devleti tarafından Protestan azınlıklara bağışlanmış.

Dolapdere Evangelistra Kilisesi

(Meryem’e Müjde Rum Ortodoks Kilisesi)

Petrakis Mimaridis tarafından inşa edilen kilise 1893’te tamamlanmış ve 1894’te ibadete açılmış. Kilisenin pek çok şeyinin çalındığını ise üzülerek öğrendik. Çalınanlar arasında kilise çanı ve binanın içindeki ana ikona var.

Kurtuluş Aya Dimitri Kilisesi

Ne zaman tam olarak inşa edildiği bilinmese de kilise 16. yüzyıl sonuna tarihleniyor. Bu Rum Ortodoks kilisesinin avlusunda 1865 yılına kadar kullanılmış bir mezarlık mevcut.

Efsaneye göre Aya Dimitri dinsiz bir paganı, Aya Yorgi ise bir ejderhayı öldürmüş.

Ayastanas Kilisesi

Kilise genelde kapalıymış, ama biz ziyaret etme şansını yakaladık. Oldukça bakımsız olan kilisenin yine de görülmesini öneriyorum. Kilisede her ayın ilk Salı günü 9.00-10.30 arası ayin varmış. Ben derim ki bir gün yolunuzu düşürün ve bu ayine katılın.

Despina’nın Meyhanesi

Madam Despina tarihe adını Türkiye’nin ilk kadın işletmecisi olarak yazdırmış. Sorunlu müşterileri meyhanesine kabul etmeyen, muşamba üzerinde servis ettiği yemeklerinin kendisinden sonra da aynı kültürde servis edilmesini isteyen Despina, işletmesinde bunu uygulamayı başarmış. Despina aynı kurulduğu günkü tadında bugün de hizmete devam ediyor.

Damla Dondurma

Sahlep ve bozası ile ünlü dondurmacı, Feriköy’de bir klasik.

İstanbul Latin Katolik Kabristanı

İzinsiz gezilmeyen mezarlığa ancak bir tören varsa girebilirsiniz. Bizi de binbir zorlukla aldılar ve bir daha almayacakları konusunda da sıkı sıkıya uyardılar. Almamaları bence çok yazık, çünkü mezarlık güzel anıtlarla süslenmiş ve oldukça fotojenik.

Bulgar Ortodoks Mezarlığı ve Aya Dimitri Kilisesi

Küçük bir alandaki kiliseyi en azından dışından görebilirsiniz.

Feriköy 12 Havari Kilisesi

Kiliseye giriş izni verilmedi, ama en azından dışından görüntüleyebildim.

Kurtuluş Surp Vartanans Ermeni Kilisesi

Arazisi bir Süryani tarafından bağışlanan kilise, 1931’de ibadete açılmış.

Bomontiada Eski Bira Fabrikası

Bomonti Bira Fabrikası 1890 yılında İsviçreli Bomonti kardeşler tarafından kurulmuş. Fabrikanın tarihi dokusunun korunduğu alan içinde bugün oldukça ilgi çekici olan The Populist var.

Notre Dame De Lourdes Gürcü Katolik Kilisesi

Gürcü cemaatinin ibadethanesini ancak dışından görebildik.

Feriköy Organik ve Eskiciler (Antika) Pazarı

Buralara kadar gelmişken Pazar günleri kurulan bit pazarını da ziyaret etmeden dönmeyin.

Evet, İstanbul’un zenginlikleri bir derya. Bunların içinde gelin bir de azınlık cemaatlerinin zenginliklerini keşfedin.