Çorum’un Boğazkale İlçesi’nde bulunan Hattuşa Antik Kenti, M.Ö 17-M.Ö 13. yüzyıllar arasında Hitit İmparatorluğu’nun başkenti ve Anadolu’daki ilk başkent olarak Anadolu’da yüzyıllar boyunca çok önemli bir merkez olmuş. 6 kilometreyi bulan surları, UNESCO’nun Dünya belleği listesinde yer alan çivi yazılı Hitit tabletleri, anıtsal kapıları ile dikkat çekiyor. Hattuşa Antik Kenti, ülkemizde UNESCO’nun hem Dünya Kültür Mirası hem de Dünya Belleği listelerindeki tek antik şehir olma unvanını taşıyor.

Burası ilk sahipleri olan Hattiler tarafından Hattuş (Sümerce: Gümüş) olarak adlandırılıyormuş. M.Ö 1700’lerde Kuşşara şehrinin kralı (İlk Hitit kralı) Anitta burayı almak için defalarca kuşatmak zorunda kalmış. Aldıktan sonra da ona çok direnen ve çok asker kaybına sebep olan şehri kızgınlıkla yakıp yıkmış. Kentin üzerine üzerlik otu diktirmiş, kimsenin burada bir daha şehir kuramaması için lanette bulunmuş. Ancak yaklaşık 100 yıl kadar sonra I. Hattuşili burada tekrar bir şehir kurmuş, adına Hattuşa adını vermiş, burası 400 yıldan uzun bir süre hüküm sürecek olan bir uygarlığın başkenti hâline getirilmiş. Başkent olduktan sonra Hattuşa anıtsal giriş kapıları ve poternlerle (yer altı geçidi, 13 tane olduğu biliniyor) sürekli gelişme göstermiş.

Aslanlı Kapı

Hititler oldukça dindarmış. Bu nedenle özellikle dini ritüellerinde hata yapmamak ve Tanrılarını kızdırmamak için her detayı çivi yazılı tabletlere kaydetmişler. Yemek tariflerinden kanunlara kadar her şeyi yazmışlar; âdeta tarihin ilk kayıt, kütüphane, dosyalama sistemini kurmuşlar. Anadolu’da ilk imparatorluk hâline gelmeleri de bu yazı/kayıt sistemlerinden kaynaklanıyor.

Hattuşa Antik Kenti

B Odası – Yazılıkaya

Hitit İmparatorluğu tarihi Eski Krallık (M.Ö 1650-M.Ö 1500), Orta Hitit (M.Ö 1500-M.Ö 1350), Hitit İmparatorluk Dönemi (M.Ö 1350-M.Ö 1200) olarak ayrılıyor. Hitit İmparatorluk Dönemi; Mısır, Babil ve Asur gibi eski dünyanın en büyük güçlerinden biri olarak kabul ediliyor. Yaşanan taht kavgaları, kuraklık, salgın hastalıklar, düşman saldırıları nedeniyle zayıflayan imparatorluk, M.Ö 12. yüzyıl başlarında yıkılmış.

Hitit İmparatorluğu’nun yıkılmasının ardından kent yavaş yavaş terk edilmiş. Helenistik, Roma ve Bizans dönemlerinde yerleşimler kurulmasına rağmen Hitit dönemindeki büyüklüğüne ve önemine bir daha ulaşamamış.

Hattuşa Antik Kenti içinde günümüzde görülebilen ve büyük çoğunluğu Büyük Kral IV. Tudhaliya dönemine ait olan kalıntılar arasında tapınaklar, kraliyet konutları ve surlar bulunuyor.

Aşağı Şehir

Kadeş Savaşı

Buranın bir önemi de tarihe ışık tutan Kadeş Antlaşması’nın bulunduğu yer olması. Nasıl mı? Mısır Firavunu II. Ramses, Hitit Kralı III. Hattuşili ile yaptığı Kadeş Savaşı’nda büyük bir yenilgiye uğramış. Yardımcı kuvvetlerin yardımıyla canını zor kurtaran Mısır Firavunu II. Ramses, adamlarına suskunluk yemini ettirmiş. Ayrıca halkın arasına büyük zaferi ballandıra ballandıra anlatacak yalan ustaları salmış. Bununla da yetinmeyip başta Karnak Tapınağı olmak üzere bir dizi önemli dinsel yapının duvarlarına savaşı aşama aşama anlatan hiyeroglifler yaptırmış. Dünyanın en dayanıklı baskı sistemi olan bu kayıtlar yalnız Ramses’in sağlığında değil, ondan yüzlerce yıl sonra bile bu duvar gazetelerini okuyanlara Kadeş Destanı’nı tersinden aktarmaya devam etmiş, ta ki 1906 yılında Anadolu’da Boğazköy kazılarında Kadeş Antlaşması bulunana kadar…

M.Ö 13. yüzyılda sonlanan Kadeş Savaşı’nın ardından Kadeş Antlaşması imzalanmış ve Suriye toprakları paylaşılmış. Orijinal olarak Akad dilinde yazılan antlaşma Mısır dili ve Hititçe’ye de kopyalanmış ve eşit koşullar altında imzalanmış. Bu antlaşmanın kil tabletten kopyası Hitit İmparatorluğu’nun başkenti Hattuşa Antik Kenti içinde bulunması da tarihe önemli bir not düştü. Daha eskiden imzalanan uluslararası antlaşmalar olmasına rağmen Kadeş Antlaşması günümüze kadar kaydedilmiş ve bulunmuş en eski uluslararası antlaşma olma özelliği taşıyor.

Hattuşa Antik Kenti nerede? Hattuşa Antik Kenti’ne nasıl gidilir?

Hattuşa Antik Kenti, Çorum‘un Boğazkale İlçesi’nde bulunuyor. Çorum’dan Hattuşa’ya toplu taşıma yok, özel araçla veya organize turlarla gitmeniz gerekiyor. Özel aracınızla geliyorsanız, Çorum’dan D795 Yolu’nu kullanarak Boğazköy üzerinden Hisar Mahallesi’ne gidebilir, burada Hattuşa kalıntılarını ziyaret edebilirsiniz.

Boğazkale

Hattuşa Antik Kenti’nde gezilecek yerler listesi

Hattuşa Antik Kenti, ülkemizde hem UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde hem de UNESCO Dünya Belleği listesindeki tek antik şehir olma unvanını taşıyor.

Antik kentin buluntuları Boğazkale İlçesi’nde bulunuyor.

Aşağı Şehir’de dilek taşı

Boğazkale’de Dulkadiroğulları Konağı’nda Puduhepa Kadın Girişim Kooperatifi üyesi kadınlar tarafından hazırlanan Boğazkale ilçesine özgü yöresel lezzetleri tattık. Türk mutfağı haftası etkinlikleri sırasında düzenlenen bu yemek, Çorum İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü ev sahipliğinde gerçekleşti. Boğazkale’ye geldiğinizde sizin de mutlaka Dulkadiroğulları Konağı’na uğramanızı ve organik yemeklerin tadına bakmanızı öneririm. Yöre kadınlarının âdeta devrim yaratarak başlattığı kooperatif projesi tüm Türk kadınlarına ilham verecek kadar kıymetli.

Hattuşa Antik Kenti

Dulkadiroğulları Konağı

Hattuşa Antik Kenti

Dulkadiroğulları Konağı’nda Puduhepa Kadın Girişim Kooperatifi üyesi kadınlar tarafından hazırlanan Boğazkale ilçesine özgü yöresel lezzetleri tattık

Hattuşa; Aşağı Şehir, Yukarı Şehir, Büyük Kale ve Yazılıkaya olarak ayrılıyor. Aşağı Şehir denilen bölgede sivil yaşam alanları var. Yaşam alanlarının ortasında Hattuşa Antik Kenti içindeki en büyük dini yapı olan Büyük Tapınak yükseliyor. Yukarı Şehir’de çok sayıda tapınağın bulunduğu Tapınaklar Mahallesi olarak adlandırılan bir alan yer alıyor.

Hattuşa Antik Kenti

B Odası – Yazılıkaya

Tabletler

Burada bulunan çivi yazılı tablet arşivleri UNESCO’nun Dünya belleği listesinde yer alıyor. Bu tabletlerde Hattuşa’dan “Bin Tanrılı Şehir” olarak söz ediliyor.

Hattuşa Antik Kenti

Boğazköy Müzesi’nde sergilenen Hitit çivi yazılı tabletleri

Anıtsal Kapılar

M.Ö 14. yüzyılda (Hitit Dönemi) Hattuşa Antik Kenti içindeki farklı bölgelere anıtsal kapılardan giriş sağlanıyormuş. Oldukça etkileyici olan Yerkapı, şehir surunun en güney ucunda ve kentin en yüksek noktasında yer alıyor.

Yerkapı Kaynak:Çorum İl Kültür Müdürlüğü arşivi

Hattuşa Antik Kenti

Yerkapı Kaynak:Çorum İl Kültür Müdürlüğü arşivi

Sfenksli Kapı, dış tarafı taşla kaplı piramidal bir suni tepe üzerinde bulunuyor. Güney surunun doğu ve batı ucunda karşılıklı olarak Kral Kapısı ve Aslanlı Kapı yer alıyor. Aslanlı Kapı’nın iki yanına yerleştirilen aslan yontuları Hitit taş işçiliğinin en güzel örnekleri arasında bulunuyor.

Kral Kapısı

Grubumuzla Aslanlı Kapı’dayız

Büyük Kale Saray Kompleksi

Hattuşa Antik Kenti içindeki Büyük Kale 250 metrelik bir kayalık üzerine kurulmuş. Üzerinde Kraliyet Sarayı ve imparatorluğun yönetim merkezi bulunuyor.

Büyük Kale

Büyük Tapınak

İki kült odası bulunan Büyük Tapınak’ın imparatorluğun tanrılarının en büyükleri olan Fırtına Tanrısı Teşup ile Arinna şehrinin Güneş Tanrıçası’na adanmış olduğu kabul ediliyor.

Büyük Tapınak

Hiyeroglifli Oda

Hitit Büyük Kralı II. Şuppiluliuma’nın yaptığı işleri anlatan yazıt, hiyeroglifli odada bulunuyor.

Nişantepe Yazıtı

Nişantepe Yazıtı, Hititler’e ait en uzun hiyeroglif yazıyı içeriyor.

Hitit Sur Duvarı Canlandırması

Hattuşa Antik Kenti girişindeki Hitit sur duvarları canlandırması, döneme ait kil yapı tarzıyla türünün nadir örnekleri arasında sayılıyor.

Hattuşa Antik Kenti

Hitit Sur Duvarı Canlandırması

Yazılıkaya Tapınağı

Hattuşa’nın 2 kilometre kuzeydoğusunda yer alan Yazılıkaya Tapınağı kentin en görkemli açık hava Tapınağı olarak kabul ediliyor. Tapınak özellikle ilkbahardaki yeni yıl kutlamaları için kullanılmış.

Hattuşa Antik Kenti

A Odası

Yazılıkaya Tapınağı, Hitit mimari özelliklerini yansıtan, Büyük Galeri (A odası) ve Küçük Galeri (B Odası) adıyla anılan iki kaya odadan oluşuyor. Büyük Galeri’nin batı duvarı tanrı, doğu duvarı tanrıça kabartmalarıyla süslü. Ana sahnede Fırtına Tanrısı ile eşi Güneş Tanrıçası ve çocuklarının karşılaşması tasvir edilmiş. Küçük Galeri’nin batı duvarında 12 tanrı kabartması yer alıyor. Küçük Galeri’nin doğu duvarında ise Yer Altı Tanrısı Nergal (Kılıç Tanrısı) ile Tanrı Şarruma ve himayesindeki Kral IV. Tuthalia bulunuyor. Küçük Galeri’de kabartmalar dışında kayaya oyulmuş 3 adet niş var. Bu nişlere birtakım hediyelerin veya Hitit kral ailesinin ölü küllerinin saklandığı kapların konulduğu düşünülülüyor.

Hattuşa Antik Kenti

B Odası

Boğazköy Müzesi

Hattuşa Antik Kenti içinde bulunan tarihi eserlerin bir bölümü Boğazkale ilçe merkezinde yer alan Boğazköy Müzesi’nde sergileniyor. M.Ö 1300’lü yıllara tarihlenen kraliyet ailesine ait iki adet Boğazköy Sfenksi ve çok sayıda çivi yazılı tablet müzede sergilenen en önemli eserler olarak gösteriliyor.

Hattuşa Antik Kenti

Boğazköy Müzesi

Müze oldukça zengin ve etkileyici. Antik kente gelindiğinde mutlaka ziyaret edilmesini öneririm.

Hitit Köyü

Hitit Köyü’nde turistler Hititler’in 3.500 yıl önceki günlük yaşantısına tanıklık ediyor, yöre kadınları da ürettikleri el emeği ürünlerden satarak kazanç sağlıyor.

Hattuşa Antik Kenti

Hitit Köyü

Hattuşa Antik Kenti ülkemizin en değerli antik kentleri arasında yer alıyor.

Keşfetmeniz dileğiyle…