Dünyamız yakın geçmişte coronavirüs (koronavirüs) 2019 (kısaltmasıyla COVID-19 ya da KOVID-19) pandemik hastalığıyla mücadele etti. İlk olarak 2019 yılında Wuhan şehrinde keşfedilen hastalık, keşfinden sonra dünya çapında yayılarak 2019-2022 coronavirüs pandemisine yol açtı. Coronavirüs salgınıyla savaşırken bizler de kendimizi âdeta bir korku filmi setinin içine düşmüş gibi hissettik. Keşfe bu filmin sadece bir oyuncusu olsaydık, dediğimiz bu salgınsa film değil, gerçek hayatın ta kendisiydi. Bu yazımda da tarihte pandemi konusunu işleyen kitaplar konusunda bir derleme yaptım. O zaman buyrun, epidemi kitapları listeme bir göz atalım…

Epidemi kitapları – 30 salgın hastalık kitabı

İçindekiler

Tarihteki pandemiler hem yazarlara hem de Hollywood’a ilham verdi. Epidemi konulu kitaplar yazıldı. Bu kitapların bir kısmı sinemaya da uyarlandı. Aşağıdaki listedeyse en iyi epidemi konulu filmler listesini bulacaksınız. Eğer sizin de ilaveleriniz varsa ve yorum bırakırsanız, yazımı güncellemekten mutluluk duyacağım. Buyrun, hazırladığım en iyi epidemi konulu kitaplar listesine bakalım.

Veba Yılı Günlüğü (A Journal of the Plague Year), Daniel Defoe (1722)

Daniel Defoe’yu 1719 yılında ilk basımı yapılan ve bazılarınca ilk İngilizce roman olarak nitelendirilen kitabı Robinson Crusoe ile tanıyoruz. Daniel Defoe, Veba Yılı Günlüğü adlı kitabında ise 1665 yılında Londra’da yaşanan ve 18 ay içinde nüfusun yaklaşık % 25’inin ölümüne sebep olan veba salgınını anlatıyor. Veba Yılı Günlüğü, salgın hastalıklar hakkında kaleme alınan en etkileyici edebi eserler arasında yer alıyor.

Kızıl Veba (İngilizce: The Scarlet Plague), Jack London (1912)

Kızıl Veba, Jack London’ın içinde 5 kısa öykü barındıran bir kitabı. Kitaba ismini veren ilk öykü Kızıl Veba’da, veba salgını nedeniyle hayatta kalan az sayıda insanın tekrar ilkel hayata dönüş hikâyesi ve yaşama mücadelesi anlatılıyor.

(İngilizce: Pale Horse, Pale Rider), Katherine Anne Porter (1939)

Katherine Anne Porter’ın Pale Horse, Pale Rider kitabı, 1918 yılında İspanyol gribi salgını sırasında bir askere âşık olan genç bir kadının hikâyesini anlatıyor. Epidemi kitapları arasında yer alan eserin ne yazık ki Türkçe tercümesi yok.

Veba (Fransızca: La Peste İngilizce: The Plague), Albert Camus (1947)

1957 yılında Nobel edebiyat ödülü alan yazar Albert Camus’un Veba isimli kitabı, Cezayir’in Oran şehrinde yaşanan veba salgınını anlatıyor. Camus kitabında beklenmedik bir boyuta ulaşan veba salgınını ve hastalığı ortadan kaldıramayacağını bile bile savaşan Doktor Rieux, Tarron ve Grand’ün mücadelesini anlatıyor ve insanlığı kötülüklere karşı çıkmaya ve yaşama anlam katmaya çağırıyor. Kitap Luis Puenzo ve Felix Monti tarafından 1991’de filme çevrildi. Filmin başrolünde William Hurt oynadı.

Uzay Mikrobu (The Andromeda Strain), Michael Crichton (1969)

En çok Jurassic Park, Yükselen Güneş, Zaman Tüneli ve Küre adlı romanlarıyla tanıdığımız Michael Crichton, Uzak Mikrobu adı ile çevrilen kitabında sürekli evrilen ve daha önce görülmemiş olan bir mikroorganizmanın sebep olduğu bir salgını anlatıyor. Kitapta ABD’nin uzaya gönderdiği bir askeri araştırma uydusunun küçük bir kasabaya düştükten sonra uzaydan şimdiye kadar bilinmeyen çok ölümcül bir virüsü de beraberinde getirmiş olduğundan şüphelenilmesi, bölgenin karantinaya alınması ve zamana karşı yarışarak bu virüsün sırrını çözmeye çalışmaları anlatılıyor. Kitap Nelson Gidding’in uyarlaması ve Robert Wise’ın yapımcılığı ile 1971’de filme çevrildi. Başrollerinde Arthur Hill, David Wayne, James Olson ve Kate Reid oynadı. Film Türkiye’de sinemalarda Andromeda Esrarı adıyla gösterildi. Sonraki yıllarda TRT televizyonunda Gerilim adıyla yayına verildi.

Mahşer (The Stand), Stephen King (1978)

Stephen King, Mahşer adlı kitabında biyolojik denemeler yapılan bir kuruluştan kaçan birinin kısa süre sonra insanların % 99’unu yok edecek mutasyona uğramış ölümcül bir grip mikrobunu yaymaya başlamasını anlatıyor.

Kolera Günlerinde Aşk (İspanyolca: El amor en los tiempos del cólera – İngilizce: Love in the Time of Cholera), Gabriel García Márquez (1985)

1982 yılında Nobel edebiyat ödülünü alan Kolombiyalı yazar Gabriel García Márquez’in Kolera günlerinde aşk adlı kitabı, 1880-1930 yılları arasında dünyayı kasıp kavuran kolera pandemisi sırasında Fermina Daza, Florentino Ariza ve Doktor Juvenal Urbino üçgeninde gelişen bir aşk hikâyesini anlatıyor. 2007 yılında İngiliz yönetmen Mike Newell tarafından sinemaya aktarılan ve başrolünü Javier Bardem’in oynadığı ABD yapımı film ise romanlarının özgün dili olan İspanyolca dışında bir dilde sinemaya aktarılmasını istemeyen Gabriel García Márquez’in Hollywood’da yapılmış ilk roman uyarlaması olma özelliğini taşıyor.

(İngilizce: The Child Garden), Geoff Ryman (1989)

Kanadalı yazar Geoff Ryman’ın The Child Garden adlı kitabı, virüslerin insanları eğitmek üzere kullanışını konu alıyor. Kitap 1990 yılında Arthur C. Clarke Ödülü ve John W. Campbell Memorial Ödülü’nü kazandı. Epidemi kitapları arasında yer alan eserin ne yazık ki Türkçe tercümesi yok.

(İngilizce: Journal of the Plague Years), Norman Spinrad (1990)

Norman Spinrad’ın Journal of the Plague Years adlı kitabı, sürekli mutasyona uğrayarak çok sayıda kişinin ölümüne neden olan 1980’lerdeki HIV virüsü ve AIDS’den bahsediyor. Epidemi kitapları arasında yer alan eserin ne yazık ki Türkçe tercümesi yok.

(İngilizce: Ammonite), Nicola Griffith (1992)

Nicola Griffith; Washington Eyalet Kitap Ödülü, Nebula Ödülü, James Tiptree Jr. Ödülü, Dünya Fantezi Ödülü ve 6 Lambda Edebiyat Ödülü kazanan bir İngiliz-Amerikan romancı, deneme yazarı ve öğretmen. Yazara Lambda Edebiyat Ödülü ve James Tiptree Jr. Ödülü kazandıran kitabı Ammonite ise bir epidemi nedeniyle cinsiyet ve toplumun sorgulanmasını anlatıyor. Epidemi kitapları arasında yer alan eserin ne yazık ki Türkçe tercümesi yok.

Güzellik Salonu (İspanyolca: Salón de belleza İngilizce: Beauty Salon), Mario Bellatin (1994)

Perulu-Meksikalı yazar Mario Bellatin’in Türkçe’ye çevrilen ilk kitabı Güzellik Salonu, kadın giysileri giymekten hoşlanan birinin sahibi olduğu güzellik salonunun, zamanla salgın hastalıklara yakalanan, hastanelerde hor görülen, Homokatilleri Çetesi’nin saldırılarına maruz kalan ve toplum dışına itilen erkek hastalar için bir bakım evine dönüşmesini anlatıyor.

Körlük (Portekizce: Ensaio sobre a cegueira İngilizce: Blindness), José Saramago (1995)

1998 yılında Nobel edebiyat ödülü alan Portekizli yazar José Saramago’nun kitabı Körlük, körlüğün salgın hastalık gibi yayıldığı bir toplumda korku ve paniğin hâkim olması sonucu ahlaki değerlerin çökmesini anlatıyor. 2008 yılında aynı isimle filme uyarlanan kitabın senaryosunu Don McKellar yazdı, yönetmenliğini Fernando Meirelles yaptı, başrollerinde Julianne Moore ve Mark Ruffalo yer aldı.

(İngilizce: The Years of Rice and Salt), Kim Stanley Robinson (2002)

Amerikalı bilim kurgu yazarı Kim Stanley Robinson’un kaleme aldığı The Years of Rice and Salt kitabı, alternatif bir tarih romanı. Romanda kara ölüm salgınının Avrupa nüfusunun ⅓’ü yerine % 99’unu öldürmesi durumunda neler yaşanabileceğini anlatıyor. Epidemi kitapları arasında yer alan eserin ne yazık ki Türkçe tercümesi yok.

Antilop ve Flurya (İngilizce: Oryx and Crake), Margaret Atwood (2003)

Kanadalı yazar Margaret Atwood’un romanı Antilop ve Flurya, dünyada doğal kaynaklar tükenirken ve insanlık veba nedeniyle yok olurken büyük şirketlerin tek derdinin insanları aptallaştırarak sentetik yaşamın daha iyi olduğuna inandırmak ve kasalarını doldurmak olduğunu anlatıyor.

Salgın ve Madalyonun Ters Tarafı, Bütün Eserleri 25, Reşat Nuri Güntekin (2005)

Salgın ve Madalyonun Ters Tarafı, Reşat Nuri Güntekin’in dönemin gazetelerinde basılan öyküleri. Salgın; cumhuriyetin ilk yıllarında Anadolu’nun bir köyünde tanımlanamayan bir salgını anlatıyor. Madalyonun Ters Tarafı; sessiz, sakin bir kimyager olan Profesör Celil Hıfzı Bey, dırdırcı ve gösteriş düşkünü eşi Sadiye Hanım ve oğulları Rıfkı’nın öyküsünü anlatıyor.

Salgın Hastalıklardan Ölümler 1914-1918, Prof. Dr. Hikmet Özdemir (2005)

Prof. Dr. Hikmet Özdemir’in Salgın Hastalıklardan Ölümler 1914-1918 adlı kitabı, I. Dünya Savaşı sırasında Anadolu halkının salgın hastalıklar karşısındaki çaresizliğini ve tükenişini anlatılıyor.

(İngilizce: The Children’s Hospital), Chris Adrian (2006)

Amerikalı yazar Chris Adrian’ın The Children’s Hospital adlı romanı, Botch adı verilen bir salgın nedeniyle insanlığın tehdit altında oluşunu anlatıyor. Epidemi kitapları arasında yer alan eserin ne yazık ki Türkçe tercümesi yok.

Dünyamızı Değiştiren On İki Hastalık (İngilizce: Twelve Diseases That Changed Our World), Irwin W. Sherman (2007)

Bir biyoloji profesörü olan Irwin W. Sherman’ın kaleme aldığı Dünyamızı Değiştiren On İki Hastalık kitabı; kolera, sıtma, frengi, grip ve AIDS gibi hastalıkların yayılımını ve ortaya çıkan siyasi ve toplumsal sonuçları anlatılıyor.

Mahşerin Dördüncü Atlısı (İngilizce: The Fourth Horseman: A Short H), Andrew Nikiforuk (2009)

Andrew Nikiforuk; insanlar, çöken ekonomiler ve çevre kirliliği üzerine yazdığı kitaplarla tanınıyor. Mahşerin Dördüncü Atlısı, salgın ve bulaşıcı hastalıklar tarihi adlı kitabında; veba, kızıl, kızamık, çiçek gibi salgın hastalıklar ve kıtlık, kuraklık gibi felaketleri inceliyor, dünyamızın en eski sakinleri olan mikroorganizmalarla barış yapmamızı öneriyor.

Veba (İngilizce: Plague), Michael Grant (2011)

Amerikalı yazar Michael Grant’ın çoğu karısıyla ortak yazar olmak üzere 160’tan fazla kitabı var. Veba kitabı ise Yoklar romanı serisi (Yoklar, Yalanlar, Açlık, Korku, Veba) nin 5. kitabı. Serinin Veba bölümünde salgın bir hastalık ölümcül olmuşken yırtıcı böcekler her yanı sarıyor. Kendilerini ve arkadaşlarını kurtarmak adına bir avuç genç de yaşam mücadelesi veriyor.

Bedenlerin Göçü (İspanyolca: La transmigración de los cuerpos İngilizce: The Transmigration of Bodies), Yuri Herrera (2013)

Meksikalı yazar Yuri Herrera, İngilizce olarak çıkan ilk romanı Dünyanın Sonu Öncesi İşaretler ile 2015 yılında büyük bir beğeni topladı ve The Guardian’ın En İyi Kurgu ve NBC News’un 10 Büyük Latino Kitabı da dâhil olmak üzere Yılın En İyisi listesinde yer aldı. Bedenlerin Göçü kitabında ise ölümcül bir salgının pençesine düşmüş isimsiz bir şehri anlatıyor. Kitapta insanların bir kısmı eve kapanırken bir kısmı randevuevlerine gitmeyi sürdürüyor. Bu arada iki mafya ailesi de birbirlerinin çocuklarını esir tutuyor.

İstasyon On Bir (İngilizce: Station Eleven), Emily St. John Mandel (2014)

Kanadalı yazar Emily St. John Mandel’in İstasyon On Bir adlı romanında, ölümcül bir grip virüsünün dünyanın yüzeyinde patlaması, ölüm oranının % 99’un üzerinde olması ve medeniyetlerin yıkılması anlatılıyor.

Bul Beni (İngilizce: Find Me), Laura van den Berg (2015)

Amerikalı yazar Laura van den Berg’in kitabı Bul Beni, hafızayı silen bir virüsün hızla yayılmasını anlatıyor.

Osmanlı’da Salgın Hastalıklarla Mücadele, Ahmet Uçar, İbrahim Başağaoğlu, Osman Doğan (2016)

10 akademisyen ve araştırmacının hazırladığı makalelerden meydana gelen Osmanlı’da Salgın Hastalıklarla Mücadele, bulaşıcı hastalıkların dünyada ve Osmanlı coğrafyasında neden, nasıl, nerelere ve kimlerle yayıldığı, salgınları önlemek için ne gibi tedbirlerin alındığı, bunun siyasi ve ekonomik sonuçlarının neler olduğu gibi sorulara cevap veriyor.

(İngilizce: Severance), Ling Ma (2018)

Çinli-Amerikalı yazar Ling Ma’in kitabı Severance, Shen gribi öncesi ve sonrasında global medeniyetin nasıl etkilendiğini anlatıyor. Kitap 2018 Kirkus Ödülü aldı, New York Times’ın 2018’in Önemli Kitabı olarak yer aldı, 2019 Hemingway Vakfı / PEN Ödülü için kısa listeye alındı. Epidemi kitapları arasında yer alan eserin ne yazık ki Türkçe tercümesi yok.

The Book of M: Kıyamet Başlıyor! (İngilizce: The Book of M), Peng Shepherd (2018)

Amerikalı yazar Peng Shepherd, yazdığı ilk romanı The Book of M ile 2019 yılında Neukom Edebiyat Sanatları Enstitüsü ilk kurgusal roman ödülünü aldı. Kitapta bir salgın nedeniyle insanların önce gölgelerini kaybetmeleri, sonra yepyeni güçlere sahip olmaları ancak bir süre sonra da tüm hafızalarının silinmesi anlatılıyor. Sevdiklerini kurtarabilmek için her şeyini feda etmek zorunda kalan bir grup insanın etkileyici hikâyesi konu ediliyor.

Hastalık, Onur Gürleyen (2018)

Onur Gürleyen, Hastalık isimli kitabında huzur ve refah içinde yaşayan bir toplumun bir salgın hastalık sonucunda her şeyini kaybederek yok olmasını anlatıyor.

Salgın (İngilizce: Contagion), Erin Bowman (2018)

Erin Bowman’ın Salgın isimli romanı, uzak bir gezegende çalışan bir sondaj ekibinden acil yardım çağrısı alıp yola çıkan mürettebatın gezegene vardıklarında karşılaştıklarını anlatıyor.

(İngilizce: The Old Drift), Namwali Serpell (2019)

Zambiyalı yazar Namwali Serpell’in The Old Drift adlı kitabı, Zambiya’nın koloni döneminden günümüze dek tarihini konu alıyor. HIV / AIDS nedeniyle bir neslin yok oluşunu bu kitapta okuyacaksınız. Epidemi kitapları arasında yer alan eserin ne yazık ki Türkçe tercümesi yok.

Corona ve Virüs Savaşları, Kürşad Berkkan (2020)

Kürşad Berkkan, Corona ve Virüs Savaşları adlı kitabında tüm dünyanın gündeminde olan ve binlerce kişinin ölümüne neden coronavirüs ile ilgili soruları cevaplıyor. Corona virüsü nasıl ortaya çıktı, virüs savaşları başladı mı, domuz gribi, kuş gribi, sars virüsü gibi olayların perde arkasında kimler var, aşı ve ilaç sektörleri hangi baronların ellerinde gibi birçok sorunun yanıtını bu kitapta bulabilirsiniz.

Epidemi ve pandemiler sadece yazarlara ilham olmakla kalmadı. Hollywood’un da ilgisini çekti ve epidemi konulu filmler çekildi. Tabii ekran karşısında izlemek başka, bu salgınları yaşamak ise bambaşka.

Tarih boyunca epidemiler ve pandemiler dünyada milyonlarca insanın ölümüne neden oldu. Hatta dünya tarihinde insanlar savaşlardan çok salgın hastalıklardan öldü. Dünya Sağlık Örgütü’nün pandemi hastalık ilan ettiği koronavirüs de bizim neslimize denk geldi. Umarım tüm insanlık bu pandemiden büyük bir ders alır ve dünyayı daha yaşanır bir yer hâline getirmeyi başarırız. Epidemi kitapları da umuyorum ki biraz daha aydınlanmamıza katkıda bulunur.

Sağlıklı günler dileğiyle…