Sırpça’da Beyaz Şehir anlamına gelen Belgrad (Sırpça: Beograd), Tuna ve Sava nehirlerinin kesiştiği yerde kurulu bir başkent. Sırbistan’ın uzun tarihi geçmişinde Belgrad MÖ 4. yüzyılda Keltler’in, MÖ 3. yüzyılda Romalılar’ın geldiği, 1521’de Osmanlı tarafından ele geçirilen ve 500 yıl Osmanlı hakimiyetinde kalan bir şehir olmuş.
Yugoslavya Krallığı’nın başkenti olan Belgrad, 2. Dünya Savaşı’nda Almanlar tarafından işgal edilmiş. Tito yönetimindeki Sovyet ordusu şehri Alman işgalinden kurtarmış ve böylece iç savaş nedeniyle parçalanan Sırbistan ve Karadağ’dan Sırbistan’ın özerk yönetimli başkenti olarak kalmış.
Eski Yugoslavya Devlet Başkanı Slobodan Miloşeviç, insanlığa karşı işlediği suçlardan dolayı görev başındayken Uluslararası Adalet Divanı’na verilen ilk devlet başkanı olarak tanınıyor. Bosna Savaşı’ndaki kayıpların en önemli sorumlularından olan Slobodan Miloşeviç, 2001’de yargıya teslim edilmiş. Hakkında açılan 66 ayrı dava nedeniyle 2002’de Lahey’deki eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi’nde yargılanmaya başlanmış. Miloşeviç hakkında soykırım, soykırıma yardakçılık, cinayet, işkence, siyaset, din ve ırk temelli infaz gibi suçlamalar olmuş. Eski Yugoslavya Devlet Başkanı yargı süreci tamamlanmadan 2006 yılında hücresinde hayatını kaybetmiş.
NATO 1999 yılında Sırpların Müslümanlara uyguladığı baskıları durdurabilmek için kenti bombalamış. Bazı binalarda bu mermilerin izlerini görmek ve o günlerin acılarını hissetmek mümkün.
Buraya hem Balkan turu hem de gençlerle yaptığım otobüsle Avrupa turu sırasında geldim. İzlenimlerimi şimdi sizinle paylaşabilirim.
Belgrad gezilecek yerler
Kalemegdan
Şehrin simgesi olan kale, Tuna ve Sava nehirlerinin kesiştiği noktada, 125 m yükseklikteki tepede yer alıyor. Orijinal kale MÖ 3. yüzyılda Keltler tarafından yapılmış, daha sonra defalarca farklı devletler tarafından işgal edilmiş, yıkılmış ve yeniden yapılmış. Kalemegdan bugünkü şeklini ise 18. yüzyılda, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ve Osmanlı İmparatorluğu döneminde almış. Günümüzde kalenin yer aldığı meydanda Kalemegdan Parkı da bulunuyor.
Kanuni Sultan Süleyman 1521’de kenti fethettikten sonra kalenin adını “Kale Meydan” olarak değiştirmiş ve daha sonra burası Sırpça “Kalemegdan” olarak anılmaya başlamış.
Kentin fethi sırasında şehir yerle bir olduğu için burada yaşayan Hristiyan halk İstanbul’a gönderilmiş. Hristiyan halkın gönderildiği bölge de bugün İstanbul’da bizim Belgrad Ormanı olarak adlandırdığımız bölgenin ta kendisi.
The Pobednik (The Victor – Fransa Şükran Anıtı)
The Pobednik, Ivan Meştroviç tarafından 1. Dünya Savaşı’nda ölen Fransız askerleri anısına yapılmış. Bu anıtta çıplak bir erkeğin elinde bir kılıç var. Anıt aslında şehir merkezi için planlanmış, ancak halk karşı çıkınca anıt şehir merkezi yerine Kalemegdan’a konulmuş ve 1928’den beri de şehrin önemli sembollerinden biri haline gelmiş.
Damat Ali Paşa Türbesi
Kalemegdan’ın içinde Petrovaradin Savaşı’nda vefat eden, III. Ahmed döneminde sadrazamlık yapmış Mora Fatihi Damat Ali Paşa’nın türbesi var.
Saat Kulesi (Sahat Kula) ve Osmanlı Topu
Kalemegdan’ın içinde 18. yüzyıl Avusturya eseri Saat Kulesi ve Osmanlı Topu var.
1. ve 2. Dünya Savaşı Açık Hava Müzesi
Kalemegdan’ın içinde 1. ve 2. Dünya Savaşı’nda kullanılan silahların sergilendiği bir açık hava müzesi var.
Sava Kilisesi
Kilise, Sırp Ortodoks kilisesinin kurucusu olan Aziz Sava’nın kutsal emanetlerinin, Türkler tarafından yakıldığı düşünülen yere inşa edilmiş, ama kilise tamamen bitirilmemiş. Sava Kilisesi, dünyanın en büyük Ortodoks kilisesi olarak biliniyor.
Nikola Tesla Müzesi
Bilim insanı Nikola Tesla anısına yapılan müzede Tesla’nın icatlarının deneylerini yapabilirsiniz. Nikola Tesla, Sırp kökenli Amerikalı mucit, fizikçi ve elektrofizik uzmanı, Elektriğin Tanrısı olarak anılıyor. Aslında dünyadaki bilim ve teknoloji yapısını tam anlamıyla ‘kökünden’ değiştirebilecek birçok ‘kullanılan ve kullanılmayan’ deneye/buluşa da imza atmış. Özellikle ‘elektriğin kablosuz taşınabilmesi’ gibi bir buluşu ve bunu kanıtlaması, onun ne kadar benzersiz bir mucit olduğunu açıklıyor. Elektrik üzerine sayısız deneyler ve buluşlar yapan Tesla’nın, Thomas Edison ile arasında amansız bir bilimsel mücadele geçmiş. Rivayete göre Tesla deprem makinesi ve mevsim değiştiren makine bile icat etmiş bir deha. Müzesine gidip icatlarını deneyimlemek ve kişisel eşyalarını görmek de bence çok güzel.
Sırbistan Ulusal Müzesi
Müzede tarih öncesi ve erken Sırbistan sanat ve kültürü eserleri var. Müzenin modern sanat galerisinde ise Picasso, Monet, Van Gogh ve Renoir gibi ünlü ressamlara ait eserler sergileniyor.
Skadarlija (Skadarska) Caddesi
Restoran, kafe, sanat galerileriyle dolu, Arnavut kaldırımlı bu cadde, özellikle geceleri canlı müzik dinlemek için gelinecek yer. Şehrin pek çok yazar, gazeteci, ressam ve sanatçısı burada vakit geçiriyor. Burası kentin bohem bölgesi kabul ediliyor.
Terazije Caddesi
Kentin ana caddesini görmeden dönmek olmaz.
Knez Mihajlova Caddesi
19. yüzyıl mimarisini yansıtan ve pek çok Art Nouveau (Yeni Sanat) binasının olduğu trafiğe kapalı cadde, benim burada en çok aklımda kalan yerler arasında. Oldukça beğendiğim caddede kafelerde oturup saatler geçirebilirdim, ama vakıt kısıtlı olduğundan kader utansın demekle yetindim 🙂 .
Taş Meydan
(Tasmajdan)
Savaş zamanlarında askeri depo, sığınak ve tedavi merkezi olarak kullanılan meydan “Taş Meydan” ismini, eski binalar yapılırken kullanılan taşlar bu bölgeden çıkarıldığı için almış.
St Mark’s Kilisesi
1835’te inşa edilen Ortodoks kilisesinin içinde İmparator Duşhan’ın türbesi de var. Taş Meydan’da bulunan kilise 1941 bombardımanında zarar görmüş, 1931-1936 yılları arasında orijinaline sadık kalınarak onarılmış.
Bayraklı Camii
Kentte ibadete açık olan tek cami, 1525 yılında yapılmış.
Belgrad’ta yapmadan dönme
Merkez Bankası’nda kendi fotoğrafınla paranı bastır
Fotoğrafının bulunduğu bir paraya sahip olmak enteresan olsa gerek. Ben vakit darlığından ötürü yaptıramadım, ama yapılacaklar listesine alınabilir.
Tuna ve Sava nehirlerinin kesişiminde tekne turu yap
Burası 115 savaşa ve 44 kez yıkıma şahit olmuş bir başkent, ama günümüzde huzur dolu, geniş alana kurulmuş, yemyeşil parklarla gelmiş. Biz de içimize bolca doldurduğumuz oksijen ve gözlerimizi bayram ettiren doğal güzellikler eşliğinde bu başkenti gezdik. Çıktığımız tekne gezintisinde ise kendimizi Tuna ve Sava nehirlerinin akıntısına bıraktık.
Sırbistan bayrağında Kiril alfabesiyle yazılmış 4 “S” harfi var. Bu “S” harfleri Sırpça’daki “S” ile başlayan 4 kelimeyi ifade ediyor: “Sırplar’ı Sadece Birlik Kurtarır”.
Sırbistan mutfağı
Sırbistan mutfağı, Rus, Avusturya, Osmanlı, Macaristan, Yunanistan mutfağından etkilenmiş.
Sırp yemekleri
- Burek. Sırplar bizim böreğimizi sabah kahvaltısında yoğurtla yiyorlar.
- Cevapcici. Bir köfte çeşidi
- Goulash. Dana etinden yapılan çorba ya da yemek
- Pljeskavica. Domuz etinin kıymasından yapılan hamburger
- Becka snicla. Şinitzel
Sırp içkileri
- Jelen, Dav ve Pivo. Sırp biraları
- Pelinkovaç. Pelinotundan yapılan acı likör
- Rakija. Farklı meyve, bitki, ve şifalı otlarla yapılan geleneksel Sırp içkisi, rakısı. Bunların içinde en popüleri erik rakısı.
Nedenini bilmiyorum, ama Belgrad‘a ilk gelişimde çok etkilenmemiştim, şimdi de çok farklı düşünmüyorum. Belki savaşın izlerini görmek beni rahatsız ediyor, belki de insanlarını sıcak bulmadığım için ülkeye ısınamıyorum. Sebebi her ne olursa olsun, bu uzun Avrupa turunda ikinci kez bu şehre geldim, gördüm, bana yetti.
