Pompei (Pompeii) Antik Kenti

Neredeyse 2.000 yıl önce kül olan Pompei (antik ismiyle Pompeii), antik Roma döneminin en zengin kenti olarak tanınıyor. Ticaretin üst düzeyde olduğu, aydınların ve çok zenginlerin yaşadığı, eğlencenin başkenti, kumarın merkezi olan Pompei; zevk, sefa, fuhuş, kumar, alkol, eşcinsellik had safhada olan, insanlık dışı herşeyin yaşandığı bir şehirmiş. Vezüv Yanardağı’nın patlaması sonucunda küller altında kalan Pompei’de insanların yaşam tarzları nedeniyle cezalandırıldığına dair inanışlar var. Napoli Metropol Bölgesi içinde bulunan Pompei Antik Kenti, Herkulaneum Antik Kenti, Torre Annunziata Arkeolojik Alanları; UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde bulunuyor.

Antik Roma döneminde şehrin nefis iklimi ve manzarasının güzelliği birçok zengin Romalı’yı kendine çekmiş. Civarda gösterişli evler yapılmış. Zaman içinde Pompei nüfusunun % 60’ı asil halktan, % 40’ı kölelerden oluşur hâle gelmiş.

Bilim insanlarının teorisine göre şehirde ilk depremler M.S 62 yılında başlamış. Zaman içinde depremler o kadar sıklaşmış ki halk bu depremlere alışıp önemsememiş. M.S 79 yılında şiddetli bir gök gürültüsü duyulmuş ve Vezüv Dağı’ndan ponza yağmuru yağmaya başlamış. Halkın bir kısmı kaçabilmiş, bir kısmı ponzaların ardından gelen lavların altında kalmış, büyük kısmı da karbondioksit boğulması nedeniyle hayatlarını kaybetmiş. Pompei ve komşusu Herkulaneum yok olmuş. Bu kentler 18. yüzyılda yapılan kazılarla gün yüzüne çıkarılmışlar.

Pompei’de taşlaşmış insanlar

Pompei Antik Kenti nerede? Pompei’ye nasıl gidilir?

Pompei Antik Kenti’ne Roma’dan toplu taşımayla gelecekseniz Roma Termini istasyonuna gelip buradan Napoli trenine binmeniz gerekiyor. En ucuz tren Regional 3 saat, InterCity ve InterCity Plus 2 saat (koltuk rezervasyonu yapılabiliyor), hızlı trenler Frecciargento ve Frecciabianca 1-2 saat arasında (rezervasyon zorunlu) sürüyor. Eğer hızlı tren yerine hesaplı süper ekonomi bilet almak isterseniz çok önceden almanızı tavsiye ederim. Avrupa’da tren biletlerinin, özellikle de hızlı trenlerin çok pahalı olduğunu unutmamanız gerekir. Benim aldığım regular biletle Roma – Napoli yolculuğum 3 saat sürdü. Sonra Napoli’de merkezdeki Garibaldi istasyonundan Sorrento yönüne giden metroya binip Pompei Scavi durağında indim. Her ne kadar halkın arasına karışmakta fayda olsa da metro anormal kalabalık ve havasızdı. Sıkış tepiş 40 dakikalık bir yolculuk beni fazlaca yordu.

Tiren Denizi kıyısındaki Napoli, ziyaretçilerine arkasında yükselen Vezüv Yanardağı manzarasını sunan bir kent. “İtalya’nın serseri çocuğu” olarak anılan ve kapkaç olaylarında kötü bir ünü olan şehir, beni de bu nedenle oldukça huzursuz etti. Napoli’de önüme aldığım sırt çantama sıkı sıkıya sarılarak pasaportumu ve değerli eşyalarımı elimden geldiğince korumaya çalıştım. Yine de kötü ününe rağmen Napoli; dar sokakları, mahalle aralarında iplerden sallanan deterjan kokulu çamaşırları, evlerden sokaklara taştığını hissettiren hayat belirtileriyle misafirlerine özel bir şehir olduğunu hissettiriyor.

Pompei Antik Kenti gezilecek yerler

Pompei Antik Kenti’nin 3 girişi var. Eğer Piazza Anfiteatro tarafından giriş yaparsanız uzun rotayı yürüyebilirsiniz.

Pompei’de Polonyalı heykeltraş Igor Mitoraj’ın eserleri sergileniyor

Antik kent 9 bölgeye, bölgeler de insulae denilen bloklara bölünüyor. Her alan köşelerde Regio (REG) ve insula (INS) belirtiliyor.

Antik kentte evler (yapılarda hâlâ 2.000 yıllık mozaikler, heykeller, freskler, mobilyalar görülüyor), hamamlar, eğlence yerleri (genelevler), fırınlar, tiyatrolar görülüyor.

Pompei harita Kaynak:Wikipedia ([url=https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Pompeii_map-en.svg][img]https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Pompeii_map-en.svg/512px-Pompeii_map-en.svg.png[/img][/url]
[url=https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Pompeii_map-en.svg]Pompeii map-en[/url]
cmglee, MaxViol / CC BY-SA (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0))

Pompei’de taşlaşmış insanlar

Pompei’ye bir kaç kez gittim. İlk gidişimdeki en büyük şansım Polonyalı heykeltraş Igor Mitoraj’ın eserlerinin Mayıs 2016-Ocak 2017 arasında burada sergileniyor olmasıydı. Dünyaca ünlü heykeltraşın hayali eserlerinin bir gün Pompei’de sergilendiğini görmekmiş. 2014 yılında 70 yaşında ölen heykeltraş, belki kendi gözleriyle bunu görememiş ama bizlere bu eserleri bıraktığı ve de biz bunları görebildiğimiz için çok şanslıydık. Sonraki gidişlerimde heykellerin bazıları duruyordu, çoğunluğu İtalya’nın değişik yerlerine dağıtılmıştı.

Polonyalı heykeltraş Igor Mitoraj’ın eserleri Mayıs 2016-Ocak 2017 arasında Pompei’de sergilendi

Polonyalı heykeltraş Igor Mitoraj’ın eserleri Mayıs 2016-Ocak 2017 arasında Pompei’de sergilendi

Palestra Grande

Palestra Grande gençlerin kullanımına ayrılan kamusal alanların en büyüğüymüş. Augustus döneminde Palaestra bir gymnasiummuş ve burada gerçekleştirilen spor etkinlikleri, imparatorluk ideolojisinin genç nesillerin zihnine aşılanması için bir propaganda aracı olarak kullanılıyormuş.

Palestra Grande

Buranın yanında evlerden çıkarılan buluntuların sergilendiği bir galeri var.

Palestra Grande yanındaki sergi alanında evlerden çıkarılan buluntular sergileniyor

Antiquarium

Vezüv Yanardağı faaliyete geçtiğinde halk, taş ve ateş yağmurundan ötürü evlerinden dışarı çıkamamış. Antiquarium’da günlük hayata dair amforalar, lavlar ve küller altında kalarak taşlaşan insan ve hayvanlar görülüyor. Kalıntıların büyük çoğunluğu ise Napoli Arkeoloji Müzesi’nde sergileniyor.

Antiquarium

Antiquarium

Antiquarium

Forum

Kentin ana meydanı olan Forum, sütunlarla çevrili. Kuzey köşesinde 3 m yüksekliğindeki Jüpiter Tapınağı bulunuyor.

Forum – Jüpiter Tapınağı

Şehrin orta yerinde yer alan Forum Meydanı’nda her hafta ayrı bir eğlence düzenleniyor, bu eğlencelerde kimi zaman bir köle başka bir köleyle ya da bir aslanla dövüşerek ölüyormuş. Pompei’nin en önemli binaları bu yüzden Forum Meydanı’na bakıyormuş. Bunlar arasında iki tiyatro binası, bir gladyatör alanı, hamamlar, tapınaklar varmış.

Forum

Forum

Macellum

Macellum, Pompei Antik Kenti’nin erzak pazarıymış.

Macellum

Bazilika

Bazilika, M.Ö 120-M.Ö 78 yılları arasında inşa edilmiş. Burada adalet işleri yürütülüyormuş.

Bazilika

Apollon Tapınağı

M.Ö 6. yüzyılda yapılan Apollon Tapınağı’nın orijinal bronz heykelleri Napoli Ulusal Arkeoloji Müzesi’nde sergileniyor.

Apollon Tapınağı

Terme Stabiane (Stabian Baths)

Kentteki en büyük ve en iyi korunmuş banyoların sol tarafında yüzme havuzu, sağ tarafında su ısıtıcılarıyla birbirinden ayrılan erkek ve kadın banyoları var. Gladyatörler bu Stabian kompleksinin bir parçası olan jimnastik salonunda eğitim alıyormuş. Köleler dâhil olmak üzere tüm sınıflar içinse açık kullanım alanı olan kaplıcalar varmış.

Terme Stabiane (Stabian Baths)

Evler

Menderes (Menander) Evi, antik kentteki en önemli evlerden biri. Burası Pompei’nin ana yapılarını tasarlayan mimarının evi.

House of Menander

İlk kazılanlardan biri olan Giulia Felix’in evi tarihin ilk pansiyonu olarak düşünülebilir çünkü mülkün bir kısmı kiralanıyormuş. Evin arka tarafında mermer kanepeler ve küçük çeşmeler bulunan yazlık triclinium (yemek odası) varmış.

Praedia di Giulia Felice

Praedia di Guilia Felice

Pompei Antik Kenti’nde mozaikler, heykeller, freskler, mobilyalar görülen daha pek çok ev var.

Casa degli Epidii

Casa della Venere in conchiglia

Casa della Venere in conchiglia

Casa della Venere in conchiglia

Casa di Paquius Proculus

Casa e Thermopolium di Vetutius Placidus

House of the Faun

Casa del Frutteto

Vicolo di Mercurio’daki Vettii Evi orta sınıf iki kardeşin eviymiş. Zarif bir şekilde dekore edilen evdeki fresklerin en ünlüsü mitolojik sahneler içeriyor. Vettii Evi o dönemde iyi yaşayanların sadece aristokratlar olmadığını ispat ettiği için önem taşıyor.

Vettii Evi Kaynak:Wikipedia (By WolfgangRieger – Marisa Ranieri Panetta (ed.): Pompeji. Geschichte, Kunst und Leben in der versunkenen Stadt. Belser, Stuttgart 2005, ISBN 3-7630-2266-X, p. 364, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=6222349)

Vettii Evi’nin bulunduğu mahallede Porta Ercolano yakınında görmeye değer başka evler de var. Bunlara Western Houses (Batı Evleri) deniliyor.

Amorini Dorati Evi Kaynak:Wikipedia (By Miguel Hermoso Cuesta – Own work, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=35114720)

Esrarlı Villa anlamına gelen Villa dei Misteri, Roma mitolojisine ait ünlü yüzler ve harika freskler var. Şehrin dışında limana yakın bir bölgede olan malikâne, kentin en iyi korunan yapıları arasında bulunuyor.

Villa dei Misteri Kaynak:Wikipedia (By ElfQrin – Own work, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=45294723)

Eğlence Mekânları

Pompei Antik Kenti’nin en ilgi çekici yerlerinden biri de Lupanare genelevi. Genelevin içinde küçük odalar, karşısında da konaklamak isteyenlerin kullandığı yapı görülüyor.

Lupanare

Lupanare’nin içine girdiğinizde tavan freskleri dikkat çekiyor.

Lupanare

Pompei Tiyatro Alanı

Pompei’deki tiyatro alanı şehrin eğlence alanı olarak hizmet vermiş. 3 binadan oluşuyor: Büyük Tiyatro, Küçük Tiyatro (Odeon) ve Quadriporticum.

İyi korunmuş durumda olan ve çatılı bir Roma tiyatrosunun ilk örneğini temsil eden Teatro Piccolo (Odeon – Küçük Tiyatro)’nun tarihi M.Ö 75 yılına uzanıyor.

Odeon – Teatro Piccolo

Teatro Grande (Büyük Tiyatro) 5.000 seyirciyi misafir ediyormuş. M.Ö 2. yüzyıla tarihlenen tiyatro, inşa edildiği dönemde tüm şehir sakinlerini içine alabilecek kapasitede yapılmış.

Quadriporticum bir pasaj olarak hizmet vermiş. Seyirciler burayı etkinlikler arasında yürümek ya da yağmurdan korunmak için kullanmış.

Pompei Amfitiyatrosu

Pompei amfitiyatrosu günümüze ulaşan en eski Roma amfitiyatrosu olarak tanınıyor.

Amfitiyatro

Necropoli di Porta Ercolano (Mezarlık)

Şehirde Necropoli di Porta Ercolano (Mezarlık) bölgesi var.

Pompei Antik Kenti, İtalya’da en etkilendiğim yerlerin başında gelir. Eminim siz de burayı çok etkilenerek gezeceksiniz. İnsanın kendi gözleriyle burayı görmesi, tarih kitaplarından okumasından çok daha fazla etki yaratıyor. İtalya turu rotalarının en önemli duraklarından biri olmayı hak eden Pompei, ziyaretçilerine önemli bir tarih dersi veriyor.