Güney Frigya – Afyonkarahisar & Frig Vadisi

Afyonkarahisar denince pek çoğumuzun aklına şüphesiz termal oteller, sucuk, kaymak geliyor. Ancak bir de tarih sahnelerinde yerini alan Frigler’in geçtiği yerler var ki buralar apayrı öneme sahip. Ben de size bu yazımda işte bu tarihi yerlerin yer aldığı Frigya ve Frig Vadisi’nden bahsedeceğim. O zaman buyrun, UNESCO Dünya Mirası Geçici listesinde bulunan dağlık Frigya’ya ve Frigya’nın güney bölgelerine hep beraber bir göz atalım.

Memeç Kayalıkları, Cem Yılmaz’ın Arog filminin burada çekilmesinden sonra ünlendi

Frigya; Ankara, Afyonkarahisar, Eskişehir illerinin tamamı, Kütahya’nın büyük bölümü ve Konya, Isparta, Burdur’un kuzeyindeki coğrafyanın antik dönemlerdeki adı. Doğal oluşumları ile Kapadokya’ya çok benzeyen bölge tarih olarak ise daha bile eski.

Frigya keşfinize nereden başlamak isterseniz isteyin, seçtiğiniz rota için en ucuz otobüs bileti fiyatları enucuzu.com’da! Enucuzu.com, onlarca farklı otobüs firmasını karşılaştırarak en ucuz otobüs biletini bulmanıza yardımcı olur. Böylece ulaşım masraflarınızı azaltarak kendiniz için daha fazla bütçe ayırabilir, ucuza ve indirimli seyahatin tadını çıkarabilirsiniz. Enucuzu.com ile dilediğiniz tarih ve rota için en ucuz otobüs biletini bulduktan sonra yapmanız gereken tek şey otobüs bileti al butonuna tıklamak olacaktır.

Frigya ve Frig Yolu

Anadolu’yu bağlayan yolların kavşak noktasındaki bölge, tarih boyunca egemen toplumların iştahını kabartmış. Sönmüş bir yanardağ olan Türkmen Dağı’nın lavlarıyla kaplı bölgede başta Frigler olmak üzere egemen toplumlar çeşitli eserler bırakmış. Lidyalılar, Persler ve Helenistik dönem sonrasında da Romalılar ve Bizanslılar burada yaşamış. Ancak bölgede en çok iz bırakanlar Frigler olduğu için burası Frigya Vadileri olarak anılıyor.

Frig vadileri

Frigya tarihi

Hititliler’in M.Ö 1700’lü yıllardan başlayarak 500 yıl süren egemenliğinin ardından M.Ö 1200 yıllarında parçalandıkları sırada Anadolu’da Frig denilen bir kavim göçü başlamış. M.Ö 750 yıllarında Frigler siyasal üstünlük elde etmiş. Efsanevi kralları Midas döneminde de çok güçlü bir devlet konumuna gelmişler.

Frigler; Hitit, Urartu, Asur ve Eski Ege uygarlıklarından etkilenmiş. Bereket ve Doğa Tanrıçası Kybele (Kibele) için yaptıkları tapınakların duvarlarını, pişmiş topraktan levhalarla süslemişler. Bu anıtlara Kibele’nin koruyucusu olarak kabul edilen aslan motifleri yapmışlar. Bir çok müzik aleti Frigler tarafından geliştirilmiş. Anadolu kilimlerindeki binlerce yıllık motifler de Frig motiflerinden geliyor. Maden ve ağaç işlemeciliğinde çok gelişmiş olan Frigler’in özellikle çengelli iğne yapımında kullandıkları teknolojinin o döneme göre çok ileri olduğu görülüyor.

M.Ö 695 yılında kendileri gibi göçmen Kimmer boyları tarafından yakılıp yıkıldıklarında Midas’ın öküz kanı içerek intihar ettiği sanılıyor. Beylikler hâlinde 300 yıl kadar egemenliklerini devam ettiren Frigler, Büyük İskender’in Anadolu’yu istilası ile tarihten silinmiş.

Frigya gezilecek yerler

Frig Vadisi boyunca savunma yapıları, kaya mezarları, kaya yerleşimleri, kaya kiliseleri, kaya anıtları, sunaklar, antik yollar, kervansaraylar, tümülüsler, peri bacaları var. Hem tarihi hem doğal dokunun içinde gezerken insanın kendisini bambaşka bir âleme gitmiş gibi hissediyor.

Emre Gölü

Gordion Antik Kenti (Polatlı, Ankara), Seydiler (Afyonkarahisar) ve Yenice Çiftliği (Ahmetoluğu Köyü, Kütahya) olmak üzere 3 noktadan başlayıp Frig Vadileri’ne giren 506 km uzunluğundaki Frig Yolu, Frigler’in kalbi Yazılıkaya’da birleşiyor. Yolun yapım projesi bölge valiliklerinin eşgüdümünde kurulan FRİGKÜM (Frigya Kültürel Mirasını Koruma ve Kalkınma Birliği) tarafından destekleniyor. Yol boyunca yürümek, bisiklete binmek ve bizim yaptığımız gibi çimlerin üzerinde dinlenmek mümkün. Bölgeyi buranın yerlisi ve sevdalısı Murat Şen’le birlikte gezdim. Her türlü sorunuz için kendisiyle irtibat kurabilirsiniz (546) 689-3459

Yolun 104 km’lik kısmı İhsaniye sınırlarından geçiyor. Buranın köylerine girip köylülerle sosyalleşiyorsunuz. Teyzeler, amcalar size öylesine bir kucak açıyor ki kalbinizin çarpmasına engel olamıyorsunuz ❤.

Ayrıca Çaltepe Sosyal Tesisleri’nde doğanın ve tarihin içinde lezzetli bir mola verebilirsiniz. Biz molamızı verdik, üstelik İhsaniye Belediye Başkanı Şaban Çabuk’un elinden patiklerimizi de alarak. Nereden çıktı patik, demeyin. İhsaniye Belediyesi artık patik patentini almış durumda.

Çaltepe Sosyal Tesisleri

Daha önce Frig Yolu’na Eskişehir tarafından gelmiş ve Kuzey Frigya bölgesini detaylı gezmiştim. Bu sefer ise Afyonkarahisar’dan Güney Frigya yoluna giriş yaptım. Size de şimdi bu kısmını anlatacağım.

Emre Gölü ve Emre Baba Tekkesi

Burası aslında yok edilen bir Bektaşi köyü. 1781 yılında Mutasarrıf Bekir Paşa burada bir katliam yapmış. Köy halkının büyük çoğunluğu ölmüş, sağ kalanlar da kaçmış.

Emre Gölü

Bana göre bölgenin en güzel yerlerden biri ise nefis gün batımının izlenilebileceği göl kenarı. Burada bol bol Instagram’lık fotoğraf çekeceğinize eminim.

Emre Gölü

Peri Bacaları

Volkanik arazi üzerinde bulunan İhsaniye, İscehisar, Bayat ve Bolvadin ilçelerinde değişik biçimlerde, şapkalı veya şapkasız çok sayıda peri bacaları var. Peri bacalarının en yoğun olduğu bölgeler ise İscehisar İlçesi’nin Seydiler Kasabası’ndan başlayarak İhsaniye İlçesi’nin Döğer Kasabası’na kadar uzanan Turizm Kuşağı Yolu ile birbirine bağlanan güzergâh çevresinde görülüyor.

Ayazini Kilisesi (Oyma Kilise)

İhsaniye ilçesi Ayazini kasabası girişinde tüf sarp kayalık içinde yer alan ve 10. yüzyıla tarihlenen bir Bizans kilisesi var. Kilise yapısının özelliği dış cephe olarak kaya yüzeyine oyulmuş apsisli ve kubbeli olması. Apsislere üstten baktığınızda bir deniz kabuğu şekli görüyorsunuz. Hata yapılmadan oyulan bu kaya kütlesi tam bir sanat eseri.

Ayazini Kilisesi (Oyma Kilise)

Ayazini Kilisesi (Oyma Kilise)

Aslantaş

Göynüş Vadisi’nde yer alan Aslantaş’ın önemli bir kralın mezarı olduğu ve M.Ö 7. yüzyılda yapıldığı sanılıyor. Aslan, Frigya’da koruyucu kutsal güç sembolu. Bu anıtın ön yüzündeki mezar odasının her iki yanında da kükreyen 2 heybetli aslan ve ayakları altında birer yavru aslan var. Kapı üzerinde ise aslanları içine alan hayat ağacı kabartması bulunuyor.

Aslantaş

Yılantaş

Dağlık Frigya’nın en büyük nekropolu (mezarlığı) Göynüş Vadisi’nde yer alıyor. Anıtın M.Ö 7. yüzyılda yapıldığını sanılıyor. Yılantaş mezar anıtı görkemli bir şekilde yüksekte iken muhtemelen antik çağlardaki bir depremle yıkılmış ve asırlardır kendi hâlinde yerde yatıyor. Bu anıt parçalandığı için günümüzde sadece iç kirişlerini görebiliyoruz. Yılan kabartması anıtın ön yüzünde alt tarafında yer alıyor. Kapıda birbirine sarılmış iki yılan kabartması ile kapının iki yanında da mızraklarıyla yılana saldıran iki savaşçı var. Ancak ters dönen kaya altında olduklarından görülmüyorlar.

Yılantaş

Maltaş

Göynüş Vadisi’nde yer alan Maltaş açık hava tapınağının M.Ö 7. yüzyılda yapıldığı sanılıyor. 11 metre olan anıtın 6 metrelik bölümü toprağa gömülü kalmış. Tapınağın ön cephesi üçgen çatılı ve geometrik motifli. Üzerinde Frig dilinde yazılmış ve henüz çözümlenmemiş bir yazıt bulunuyor. Bu da anıtı daha gizemli hâle getiriyor.

Maltaş

Avdalaz Kalesi

Ayazin Köyü’nde bulunan Avdalaz Kalesi tüf kayaya oyulmuş, çok katlı ve çok odalı bir yapı. Burası yerleşim yeri olarak kullanılmış.

Avdalaz Kalesi

Avdalaz Kaya Yerleşimi

Avdalaz yerleşim yeri; kilise, şapel ve mezar olarak kullanılmış.

Avdalaz Kaya Yerleşimi

Yazılı Şapel

9. yüzyıla tarihlenen şapelde asıl ilginç olan 1914 yılında yazılan modern Yunanca yazı: Çok yaşa Yunanlılar’ın Kralı 13. Konstantin. Yunan işgalinin 1919’da başladığı düşünüldüğünde işgalden 5 yıl önce bu yazının yazılmış olması sizce de ilginç değil mi?

Yazılı Şapel

Frigya – Antik Yol

Tam 3.000 yıl önce atlı savaş arabalarının tekerleklerinin aşındırarak derinleştirdiği, sonradan kağnılar, yakın zamana kadar da motorlu araçlar tarafından kullanılan yoldan kim bilir kaç kral geçmiştir? Rus jeolog Alexander Koltypin ise bu izlerin 14 milyon yıl geriye gittiğini ve üstün zekâlı bir ırkın yaşadığı döneme ait olduğunu iddia ediyor. Kim bilir?

Antik Yol

Ülkemin her köşesini çok sevmeme rağmen Kapadokya’nın bende ayrı bir yeri vardı. Şimdi buraya Frigya kültürünün ışığındaki Frig Vadisi de eklendi. Zaten sizce de bu bölge kalbimde yer etmekte haklı değil mi?

506 km boyunca uzanan Frig Yolu henüz Likya Yolu kadar adını duyurmamış olsa da buranın dokusu bambaşka. Frig tarihine açılan kapılarda uzanan yerleşimler yemyeşil doğanın içinde keşfedilmeyi bekliyorlar.

Keşfetmeniz dileğiyle…